Trump’ın İran Hamlesi, NATO Zirvesi’nin Renk Paletini Değiştiriyor
🕊️ “Birine yapılan saldırı, hepimize yapılmıştır.”
Washington Antlaşması’nın 5. maddesi, Lahey’deki NATO zirvesinin resmi bildirisinde bir kez daha teyit edildi. Ancak bu kez bildirinin satır aralarında sadece ortak savunma değil, ortak sessizlik ve örtülü pazarlık da vardı. ABD Başkanı Donald Trump’ın hafta sonu İran’ın nükleer altyapısına yönelik gerçekleştirdiği saldırılar, Hollanda’nın ev sahipliğinde planlanan “birlik görüntüsünü” alt üst etti.
🇺🇸 ABD’nin Aslan Payı: 818 Milyar Dolar ile Liderlik
NATO’nun yayımladığı son verilere göre 2023 yılında toplam savunma harcaması 1,3 trilyon dolara yaklaştı. Bu devasa bütçenin %62’si ABD tarafından karşılandı. Grafikte açıkça görülüyor: ABD’nin savunma yükü tek başına Avrupa ve Kanada’nın toplamından fazla.
Ancak Washington bu tabloyla yetinmiyor. Trump açıkça, “Artık bu yükü daha adil paylaşmanın zamanı geldi,” diyor. Bu söylem, Lahey’deki zirvenin temel dinamiğini belirledi: GSYİH’nin %5’i savunmaya, hemen değilse bile, çok yakında.
📊 Grafikler Ne Diyor?
- ABD, 2024’te savunma harcamalarını yeniden yukarı çekmiş görünüyor.
Rusya’nın 2022’de Ukrayna’ya girmesiyle tetiklenen artış, 2024’te daha da belirginleşiyor. - Avrupa ve Kanada yavaş da olsa ivme kazanıyor.
Özellikle Polonya, Baltık ülkeleri ve Yunanistan %3’ün üzerine çıkmış durumda. - İspanya, Belçika, Lüksemburg, Kanada gibi ülkeler hâlâ %2’nin altında.
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’in “%5 hedefini destekliyoruz ama uygulamak zorunda değiliz” çıkışı zirve öncesi soğuk duş etkisi yarattı.
☢️ İran Faktörü: Zirve Masasına Bombardıman Gibi Düştü
Trump’ın İran’a yönelik nükleer tesis saldırısı, sadece Ortadoğu’yu değil, Lahey’deki gündemi de karıştırdı. İran’dan henüz resmi bir misilleme gelmese de, Putin’e yazılan mektup ve Araqchi’nin Moskova ziyareti, Tahran’ın yalnız kalmak istemediğini ortaya koyuyor. Kremlin’in ise Ukrayna bataklığındayken Ortadoğu’da ikinci cepheye girmekte tereddüt ettiği açık.
Bu atmosfer, Trump’ın İran konusunda tek başına hareket ettiği algısını pekiştirirken, NATO’yu kolektif savunmadan çok kolektif sessizlik yoluna itiyor.
🇷🇺 Putin İçin Zorlu Dönemeç
Kremlin’in sessizliği, stratejik bir bekleyiş mi yoksa temkinli bir kayıtsızlık mı?
Rusya’nın Suriye, Libya ve şimdi Ukrayna’daki varlığı, yeni bir cepheye açılma iştahını törpülüyor. Ancak İran ile 2021’den bu yana kurulan enerji ittifakı ve Buşehr Nükleer Tesisi’ndeki Rus personel varlığı, Moskova’nın bu gelişmeleri tamamen dışarıdan izleyemeyeceğini gösteriyor.
🧩 Trump’ın Gölgesinde NATO: “Birlikte Ama Ne Kadar?”
Zirve bildirisinin kısa ve belirsiz olması tesadüf değil. Zira Trump’ın daha önce NATO üyelerine yaptığı “korumam ama paramı alırım” tehdidi hâlâ masadayken, şimdi aynı lider GSYİH’nin %5’ini savunmaya ayırmalarını istiyor.
Kıta Avrupası bu çağrıyı not ediyor ama düzenli ve kontrollü geçiş talebinde ısrarcı. Zira her boşluk Putin tarafından doldurulabilir.
🇺🇦 Zelenskiy: Yalnızlaştırılan Direniş
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy, Trump’la olan siyasi soğukluğu nedeniyle zirve oturumlarına değil, sadece akşam yemeğine katıldı. Bu durum bile, ABD’nin Ukrayna meselesindeki tavrının Avrupa’da nasıl okunmaya başladığını ortaya koyuyor. Trump’ın “ateşkese zorlama” stratejisi, NATO’nun Rusya karşısındaki pozisyonunu yumuşatabilir.
🔚 1BSEKONOMİ Yorumu: NATO Birliği, Harcamayla Değil, Stratejiyle Ölçülür
Lahey zirvesi, savunma ekonomilerinin büyümesine zemin hazırlasa da, stratejik birlikteliğin hâlâ kırılgan olduğunu gösterdi.
Trump’ın sert talebi, İran’ın belirsiz tepkisi ve Putin’in sessiz izlemesi arasında NATO, varoluşsal bir dönemeçte.
🧭 Bu yeni denklemde NATO sadece daha fazla harcamakla değil, daha doğru yön bulmakla yükümlü.
.
