Suriye’de, Beşar Esad rejiminin Aralık 2024’te devrilmesinin ardından, geçiş sürecinde adaletin sağlanması ve kayıp kişilerin akıbetinin araştırılması amacıyla iki yeni ulusal komisyon kuruldu. Geçici Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa’nın 17 Mayıs 2025’te imzaladığı kararnameyle hayata geçirilen bu yapılar, ülkenin dört bir yanındaki insan hakları ihlallerine ışık tutmayı hedefliyor.
Geçiş Adaleti Komisyonu: Hesap Verilebilirlik ve Uzlaşma
Ulusal Geçiş Adaleti Komisyonu, Esad rejimi döneminde işlenen ağır insan hakları ihlallerini ortaya çıkarmak, sorumluları adalet önüne çıkarmak ve mağdurların zararlarını telafi etmekle görevlendirildi. Komisyonun başkanlığına Abdulbaset Abdullatif atandı. Komisyon, yargı süreçleriyle birlikte fiziksel ve manevi tazminat mekanizmalarını da devreye sokarak toplumsal uzlaşmayı sağlamayı amaçlıyor. Ancak, suçlulara dair yasal delillerin toplanmasının karmaşıklığı, sürecin önündeki en büyük engellerden biri olarak görülüyor .
Kayıp Kişiler Komisyonu: 100 Binden Fazla Kayıp İçin Umut
Ulusal Kayıp Kişiler Komisyonu ise, iç savaş boyunca kaybolan ya da zorla kaybedilen kişilerin akıbetini araştırmak, vakaları belgelemek ve ailelerine hukuki ve insani destek sağlamakla yükümlü. Komisyonun başkanlığına Muhammed Reda Calhi getirildi. Komisyon, tüm Suriye genelinde faaliyet gösterecek ve bağımsız bir yapıya sahip olacak .
Uluslararası Destek ve Beklentiler
Birleşmiş Milletler’e bağlı Suriye’deki Kayıp Kişilerle İlgili Bağımsız Kurum (IIMP), kayıp kişilerin akıbetinin araştırılması için kurulan komisyonu memnuniyetle karşıladı. Bu adım, yıllardır ailelerin ve insan hakları savunucularının talepleri doğrultusunda atıldı .
Suriye’de 2011’de başlayan iç savaş, yüz binlerce sivilin ölümüne ve 100 binden fazla kişinin kaybolmasına neden oldu. Yeni kurulan bu komisyonlar, adaletin sağlanması ve toplumsal barışın tesisi için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
