Hürmüz Boğazı Tehdit Kartı, Ama Kharg Adası Yaşam Kaynağı
Orta Doğu’da İran ile İsrail arasında alevlenen son çatışmalarda gözler doğal olarak Hürmüz Boğazı’na çevrilmiş durumda. Çünkü dünya petrolünün yaklaşık %20’si bu dar koridordan geçiyor. Ancak yatırımcılar, güvenlik uzmanları ve enerji stratejistleri, daha derin bir risk noktası üzerinde sessizce hemfikir: Asıl kırılma noktası, Hürmüz değil, Kharg Adası’dır.
Zira İran için Hürmüz Boğazı bir tehdit kartı, ama Kharg Adası bir yaşam kaynağıdır. Ve bu adanın hedef alınması, sadece İran’ı değil, küresel enerji sistemini altüst edebilecek bir senaryoyu tetikler.
🔒 Neden Hürmüz Boğazı Kapatılamıyor?
Her ne kadar Hürmüz Boğazı yıllardır İran’ın elindeki “koşullu rest” olarak dünya gündeminde dursa da, bugüne dek hiçbir zaman fiilen kapatılmadı. Bunun sebepleri stratejik, ekonomik ve diplomatik olarak üç başlıkta özetlenebilir:
- İran Kendi Petrolünü de Kaybeder:
- İran’ın petrolünün %90’ı bu boğazdan taşınıyor.
- Hürmüz’ün kapanması, sadece Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt gibi Körfez ülkelerinin değil, İran’ın kendi ihracat yollarını da kesmek anlamına gelir.
- ABD Donanması Hazır Bekliyor:
- Bahreyn’de konuşlu ABD Beşinci Filosu, Hürmüz’deki deniz ticaretinin güvenliğini sağlamakla görevli.
- Boğazın kapatılması, Washington için “savaş ilanı”na yakın bir hamle sayılır. Bu da İran’ın konvansiyonel askeri kapasitesini aşacak bir müdahikeyi tetikleyebilir.
- Uluslararası Meşruiyet ve Müttefik Desteği:
- İran, Hürmüz’ü kapatarak Çin ve Hindistan gibi kalan az sayıdaki petrol müşterisini kaybeder.
- Aynı zamanda bu tür bir adım, Rusya ve Çin’in dahi İran’a verdiği örtülü desteği sorgulamasına yol açar.
Kısacası İran, Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidini hep saklı tuttu ama asla uygulamadı. Çünkü bu hamle, rejimin hayatta kalma dinamiklerini de sarsacak ölçüde yıkıcı olurdu.
🛢️ Gerçek Kırılma Noktası: Kharg Adası
İran petrolünün dış dünyaya açılan kapısı Kharg (Hayır) Adası, Tahran rejimi için bir stratejik altyapıdan çok daha fazlası. Günlük 5 milyon varillik yükleme kapasitesi, dev yeraltı depolama tankları ve birkaç ülkeyle sürdürülen sınırlı enerji ticareti, bu küçük adayı İran ekonomisinin atardamarı haline getiriyor.
📍 Konumu:
- Basra Körfezi’nin kuzeyinde, İran’ın Buşehr kıyılarına yaklaşık 25 km mesafede.
- Hürmüz Boğazı’na giden enerji koridorlarının kritik noktalarından biri.
⏳ Tarihsel Bellek: Irak Saldırdığında Ne Olmuştu?
1980–1988 İran-Irak Savaşı’nda Saddam Hüseyin rejimi, İran ekonomisini felç etmek için defalarca Kharg Adası’nı bombalamıştı. O dönem:
- İran’ın petrol ihracatı neredeyse sıfırlandı.
- Global petrol fiyatları %70’e varan oranlarda sıçrama yaşadı.
- Dünya enerji ticaretinde istikrarsızlık büyüdü; Avrupa ve Asya’da enerji darboğazları oluştu.
Bu travmatik deneyim, İran’ın Kharg’ı yeniden inşa etmesine ve askeri olarak son derece güçlü şekilde korumasına neden oldu.
🧠 İran’ın Şark Kurnazlığı: Akıllı Geri Çekiliş, Sessiz Tehdit
Tahran rejimi, doğrudan büyük hamlelerden kaçınıyor. Ancak aynı zamanda açık restleşme yerine dolaylı tehditlerle ilerleyen “akıllı agresyon” taktiği uyguluyor:
- İsrail saldırılarını göğüslüyor ama Kharg’a dokundurmuyor.
- Hürmüz’ü tehdit ediyor ama kapatmıyor.
- Husiler üzerinden Kızıldeniz’i karıştırıyor, ama doğrudan Hürmüz’e yönelmiyor.
- Diplomatik zemini kaybetmeden zaman kazanmaya çalışıyor.
Tahran’ın hesaplaması net: Eğer bir gün gerçekten rejimin bekası tehdit edilirse, Hürmüz değil, Kharg üzerinden önce dünya ekonomisine darbe indirilecek, sonra asimetrik saldırılarla tansiyon daha da artırılacak.
📈 Bugünün Piyasalarına Etki: Neden Petrol Fiyatı Artmadı?
- Çünkü Kharg hâlâ faaliyette.
- Çünkü Hürmüz henüz açık.
- Brent petrol fiyatı, çatışmalara rağmen hâlâ 75–80 dolar bandında seyrediyor.
- Yatırımcılar, İsrail’in Kharg’a saldırmayacağını ve İran’ın da Hürmüz’ü kapatmayacağını varsayıyor.
Ama bu denklem tek bir füze saldırısıyla değişebilir.
🎯 Sonuç: Dengeler Kırılgan, Kharg Kırmızı Çizgi
İsrail, bugüne kadar Kharg Adası’nı hedef almadı çünkü bu, yalnızca İran’a değil, Batı’nın kendi enerji güvenliğine de risk anlamına gelir.
İran ise, bu stratejik varlığı kaybetmenin, sadece ekonomik değil, jeopolitik intihar olacağını biliyor.
Fakat savaş büyür, rejim köşeye sıkışır ve diplomatik kanallar tamamen kapanırsa, Kharg da hedef olabilir. Ve o gün geldiğinde, Hürmüz değil, petrol piyasaları asıl darbeyi bu adadan alır.
