Çin’in teknoloji devi Alibaba, son yıllarda yaşadığı düzenleyici baskılar ve pazar kayıplarının ardından Jack Ma’nın yapay zekâ (AI) odaklı dönüşüm stratejisiyle tekrar yükselişe geçti. Ma’nın sessizce yön verdiği bu strateji, Alibaba’yı Çin’in AI ekosisteminde lider konuma taşırken, Ma’nın da hükümet nezdinde tekrar kabul görmesini sağladı.
Alibaba’nın Düşüşü ve Stratejik Değişimi
2020 yılında 700 milyar dolara yaklaşan piyasa değeriyle küresel teknoloji devleri arasına giren Alibaba, Çin hükümetiyle yaşadığı gerilim sonrası büyük bir çöküş yaşadı. Ant Group’un halka arzının iptal edilmesi ve düzenleyici baskılar şirketin piyasa değerini %80 düşürürken, Ma da kamuoyundan uzaklaştı. Bu dönemde şirket, e-ticaret ve bulut bilişimde PDD Holdings ve ByteDance gibi rakiplere pazar kaybetti ve 2023’te net kârı 10 milyar dolara kadar geriledi.
Ancak 2022’nin sonunda OpenAI’ın ChatGPT’sinin piyasaya sürülmesi, Ma için bir dönüm noktası oldu. Alibaba’nın bu alanda geride kaldığını gören Ma, şirketi yeniden yapılandırmaya karar verdi. 2023’te duyurulan büyük bölünme planı yatırımcıların ilgisini çekse de piyasa koşulları nedeniyle rafa kaldırıldı. Bunun yerine, Ma ve yönetim kurulu başkanı Joe Tsai, Alibaba’nın yapay zekâ alanına yoğun yatırım yaparak liderlik pozisyonuna ulaşmasını sağlamaya odaklandı.
Alibaba’nın AI Yatırımları ve Yeniden Yükselişi
Alibaba, 2023 sonrasında AI alanında agresif bir yatırım stratejisi izledi. Moonshot, MiniMax ve Zhipu gibi start-up’lara yatırımlar yaptı ve büyük dil modelleri (LLM) geliştirme ekibini büyüterek Qwen model ailesini oluşturdu. Apple’ın, Çin’de AI özelliklerini çalıştırmak için Qwen’i seçmesi, Alibaba’ya büyük bir güvenoyu verdi.
Şirketin yapay zekâ stratejisinin başına getirilen Eddie Wu, şirketin perakende yatırımlarını azaltarak AI altyapısına odaklanmasını sağladı. Alibaba, son 15 ayda 11 milyar dolarlık sermaye yatırımı gerçekleştirdi ve önümüzdeki üç yıl için AI altyapısına 53 milyar dolarlık yatırım yapmayı planladığını duyurdu.
Alibaba’nın AI dönüşümü, şirketin hisse değerini 2024 başından bu yana %66 artırdı. Şirketin Quark ve Qwen gibi AI tabanlı uygulamalarıyla geniş kullanıcı kitlesine ulaşması hedefleniyor. CEO Wu, tüm iş birimlerine AI entegrasyonunu zorunlu kılan bir strateji belirledi ve 2025 performanslarının AI kullanımına bağlı olarak değerlendirileceğini duyurdu.
Zorluklar ve Gelecek Beklentileri
Alibaba’nın yükselişi devam etse de Tencent ve ByteDance gibi rakipler de AI alanına büyük yatırımlar yapıyor. Özellikle DeepSeek’in geliştirdiği yapay zekâ modelleri, düşük kaynaklarla yüksek performans sergileyerek küresel dikkat çekti. Alibaba’nın AI yarışında liderliği koruyup koruyamayacağı belirsizliğini koruyor.
Ayrıca, ABD’nin Çin’e yönelik AI çip ihracat kısıtlamaları Alibaba’nın gelişimini yavaşlatabilir. Şirket, kendi çip üretim yeteneklerini geliştirmeye çalışsa da hâlâ Nvidia gibi küresel devlere bağımlı durumda.
Sonuç: Alibaba İçin Yeni Bir Dönem
Alibaba’nın Jack Ma önderliğinde AI dönüşümüne odaklanması, şirketi Çin’in AI ekosisteminde öncü konuma taşıdı. Ancak, artan rekabet ve jeopolitik riskler, bu liderliği sürdürülebilir kılmak için Alibaba’nın daha fazla yatırım yapmasını gerektiriyor. Şirket çalışanlarına göre, yeniden doğuş havası Alibaba’yı eski güçlü günlerine geri götürme konusunda büyük bir motivasyon sağlıyor.
