Federal Anayasa Mahkemesi’nin 15 Kasım 2023 tarihli kararı sonrasında bütçe düzenlemelerinde köklü değişiklikler yaşanıyor.
5 Kasım 2023’te Federal Anayasa Mahkemesi, Alman hükümetinin 2021 ikinci tamamlayıcı bütçesini, Anayasa’da yer alan borç frenini ihlal ettiği gerekçesiyle iptal etti. Bu karar, hükümetin bütçeyi yeniden düzenlemek zorunda kalmasına ve ani 60 milyar euro’luk bir açıkla karşı karşıya kalmasına neden oldu.
Borç Freninin Yapısı ve Uygulama Süreci
Borç freni, iki temel bileşenden oluşuyor:
- Yapısal Bileşen: Hükümetin yıllık GSYİH’nın %0,35’inden fazla yeni borçlanma yapmasını engelliyor.
- Döngüsel Bileşen: Ekonomik gerilemeler sırasında ek borçlanmaya izin verilirken, iyi zamanlarda bu borcun geri ödenmesini öngörüyor.
Ayrıca, olağanüstü durumlarda Bundestag’ın basit çoğunlukla frenin askıya alınmasına olanak tanıyan bir “kaçış maddesi” de bulunuyor. Ancak mahkemenin kararı, kullanılmamış pandemi fonlarının iklim yatırımlarına yönlendirilmesi planını da engelleyerek bütçede 60 milyar euro’luk bir açık oluşmasına yol açtı. Bundestag, 2023 yılı için borç freninin askıya alınmasına 414-242-9 oyla karar verirken, hükümet Ukrayna savaşı gibi acil durumları gerekçe gösterdi. Tansiyonun yüksek olduğu koalisyon görüşmelerinin ardından, 2024 bütçesi için borç freninin yeniden uygulanacağı, iklim dönüşüm fonu ve diğer bütçe kalemlerinde kesintiler yapılacağı konusunda bir anlaşmaya varıldı.
Seçmenler ve Uzmanlar Arasındaki Derin Görüş Ayrılıkları
Borç freni, Almanya’da hem uzmanlar hem de seçmenler arasında oldukça tartışmalı. ZDF’nin son anketine göre:
- Alman seçmenlerin %61’i frenin gevşetilmesine karşı çıkıyor.
- SPD seçmenlerinin %55’i ve Yeşiller’in %67’si frenin gevşetilmesini desteklerken,
- FDP, CDU/CSU ve AfD seçmenlerinde bu oran sırasıyla %31, %20 ve %14 gibi daha düşük oranlarda seyrediyor.
Ayrıca, Münih Üniversitesi’nden ifo Enstitüsü ve Frankfurter Allgemeine Zeitung işbirliğiyle gerçekleştirilen 187 ekonomi profesörü anketinde, katılımcıların %44’ü frenin reforme edilmesini, %6’sı ise tamamen kaldırılmasını önerirken, %48’lik bir kesim bu seçeneklere karşı çıktı. Ankete katılanların %52’si Anayasa Mahkemesi kararının kısa vadede (1-2 yıl) olumsuz ekonomik etkiler yaratacağını, %59’u ise siyasi istikrar üzerinde negatif etkiler beklediğini ifade etti.
Demokrasiye ve Ekonomiye Yansımaları
Uzmanlar, borç frenini sadece ekonomik gelişime engel olarak görmekle kalmıyor; aynı zamanda demokrasinin temel dinamiklerini de zayıflatabileceğini öne sürüyor. Kısıtlayıcı bütçe kuralları, zorunlu bütçe kesintileri ve kamu yatırımlarının ertelenmesi, politik arenada derin bölünmelere ve ekonomik maliyetlerin artmasına yol açıyor. Almanya’nın Euro Bölgesi içindeki en önemli üyelerden biri olması nedeniyle, bu politika AB genelinde de önemli yansımalar doğurabilir. Artan otoriter eğilimler ve yerel anketlerde gözlemlenen AfD yükselişi, borç freninin gelecekte demokratik istikrar üzerinde ek bir tehdit oluşturabileceğini gösteriyor.
Borç Freni: Kötü Bir Ekonomik Politika mı?
Ekonomik kriz dönemlerinde politikacıların ve seçmenlerin içgüdüsü, hane halkı gibi kemer sıkma ve harcamaları kısıtlama yönünde olsa da, bu yaklaşım uzun vadede yapısal sorunları derinleştirebilir. Borç freninin uygulaması, esnek ekonomik politikaları kısıtlayarak hem ekonomik büyümeyi hem de demokratik istikrarı tehlikeye atıyor.
Sonuç olarak, borç freni, Almanya’da uygulanan aşırı kısıtlayıcı mali disiplinin ötesinde, Avrupa genelinde de demokrasiyi zayıflatabilecek bir risk olarak değerlendiriliyor.
(Kaynak: WZB – “Why the debt brake is a threat to democracy in Germany”)
