ABD ve Rusya arasında gerçekleştirilen üst düzey görüşmeler, Ukrayna savaşını sona erdirme sürecinde diplomatik bir dönüm noktası olabilir. Riyad’da yapılan dört buçuk saatlik toplantı sonrası taraflar, savaşı sona erdirmek ve ikili ilişkileri normalleştirmek için diplomatik kanallar açma konusunda anlaştı.
ABD-Rusya Görüşmelerinde Yeni Dönem
Rusya ve ABD, 2022’de başlayan Ukrayna savaşının sona erdirilmesine yönelik diplomatik süreci başlatmak amacıyla Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da önemli bir toplantı gerçekleştirdi. ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, tarafların “gelecekteki iş birliğinin temelini atmak” konusunda uzlaştığı belirtildi.
ABD heyetine özel elçi Steve Witkoff, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz liderlik ederken, Rusya’yı Devlet Başkanı Vladimir Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov temsil etti. Bu toplantı, Moskova’nın Ukrayna’yı işgal ettiği Şubat 2022’den bu yana iki ülke arasındaki ilk yüksek seviyeli doğrudan görüşme olması nedeniyle dikkat çekti.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, toplantıya ilişkin yaptığı açıklamada, “Bu savaşın kalıcı olarak sona ermesi gerekiyor, geçmişte gördüğümüz gibi geçici bir çözüm değil,” ifadelerini kullandı. Waltz, ABD Başkanı Donald Trump’ın geçen hafta Putin ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından bu görüşmelerin planlandığını belirtti.
Ukrayna ve Avrupa’da Endişe Artıyor
Görüşmelerin detayları hakkında resmi bir mutabakat metni açıklanmazken, tarafların önümüzdeki süreçte yüksek düzeyli ekipler atayarak müzakereleri devam ettireceği bildirildi. ABD Dışişleri Bakanlığı, iki ülke arasında yeni bir diplomatik kanal açılacağını ve bunun sadece Ukrayna savaşını değil, aynı zamanda “karşılıklı jeopolitik ve ekonomik çıkarları” kapsayacağını duyurdu.
Ancak bu gelişme, Avrupa başkentlerinde ve Ukrayna’da endişeyle karşılandı. Washington yönetimi, görüşmeler öncesinde Ukrayna’nın NATO üyeliği hedefinin ve Rusya tarafından işgal edilen toprakları geri alma planlarının “gerçekçi” olmadığını belirterek, Putin’in bazı taleplerine örtülü destek verdiği yönünde eleştiriler aldı. Kremlin, savaşın “temel nedenlerinin çözülmesi” ve “bölgedeki tüm ülkelerin yasal haklarının güvence altına alınması” gerektiğini savunarak, Ukrayna’nın tam bağımsız bir devlet olarak varlığını sürdürmesini zorlaştırabilecek taleplerini yineledi.
Rusya, Avrupa’nın müzakere sürecine dahil olmasını kesin bir dille reddederken, NATO’nun 2008’de Ukrayna’ya verdiği açık üyelik davetinin geri çekilmesini istedi.
ABD-Rusya Ekonomik İlişkileri Yeniden mi Canlanıyor?
Görüşmeler sırasında, ekonomik iş birliğinin yeniden canlandırılması konusunda da temaslarda bulunulduğu bildirildi. Rusya’nın devlet yatırım fonu yöneticisi Kirill Dmitriev, iki tarafın “karşılıklı ekonomik çıkarlar çerçevesinde” ticari ilişkileri yeniden başlatma olasılığını değerlendirdiğini açıkladı. Dmitriev, ABD’li şirketlerle ortak yatırımların, şirket kurulumlarının ve hatta Arktik bölgesinde iş birliklerinin gündeme geldiğini belirtti.
Bununla birlikte, Moskova, ikili ilişkilerin normalleşmesi için ABD’nin uyguladığı yaptırımların kaldırılmasını şart koşuyor. Lavrov, görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada, “Diplomatlarımızın sınır dışı edilmesi, elçiliklerimize yönelik kısıtlamalar ve banka işlemleri gibi engeller kaldırılmalı,” dedi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise, Avrupa Birliği’nin (AB) de sürece dahil olması gerektiğini belirterek, “AB’nin de Rusya’ya yaptırımları var ve bir noktada bu masaya yatırılmak zorunda,” ifadelerini kullandı.
Ukrayna Süreçten Dışlanmaktan Rahatsız
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ABD-Rusya görüşmelerinin ardından Suudi Arabistan’a planlı ziyaretini öne çekerek gelişmelere tepki gösterdi. Zelenskiy, “Bizim dahil olmadığımız perde arkası barış görüşmeleri kabul edilemez. Ukrayna olmadan barış sağlanamaz,” dedi.
Öte yandan, Avrupa ülkeleri de diplomatik sürecin dışında bırakıldıklarını hissediyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, gelişmelere yanıt olarak çarşamba günü AB liderleriyle acil bir toplantı düzenlemeyi planlıyor. Pazartesi günü yapılan zirvede, İngiltere Ukrayna’ya barış gücü göndermeye hazır olduğunu belirtirken, Almanya, İtalya, İspanya ve Polonya gibi ülkeler bu fikre temkinli yaklaştı.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ise, Avrupa’nın Ukrayna’ya barış gücü gönderme önerisinin “kabul edilemez” olduğunu belirterek, ABD’nin Rusya’dan Ukrayna’nın enerji altyapısına yönelik saldırıları durdurmasını istemesine karşılık olarak, “Biz sivilleri hedef almıyoruz,” şeklinde yanıt verdi.
Sonuç ve Beklentiler
ABD ve Rusya arasındaki müzakereler, Ukrayna savaşını sona erdirmek için yeni bir diplomatik süreç başlatmış olsa da, sürecin Ukrayna ve Avrupa ülkelerinin endişelerini artırdığı açıkça görülüyor. ABD Başkanı Trump’ın Rusya ile hızlı bir çözüm arayışında olması, Ukrayna’nın ve Avrupa’nın süreçten dışlanabileceği yönündeki şüpheleri güçlendiriyor.
Önümüzdeki günlerde Avrupa’nın nasıl bir yanıt vereceği ve Zelenskiy’nin nasıl bir tutum sergileyeceği, sürecin geleceği açısından kritik olacak. Ancak mevcut tablo, Ukrayna’nın savaşın gidişatına dair karar alma sürecinde dışlanabileceği ihtimalini artırıyor.
