BOJ’un Tahvil Dağında Pirinç Fiyatı Tavan, ABD ile Görüşmeler Kritik Eşiğe Dayandı
Japonya Merkez Bankası’nın (BOJ) bilançosu, ülkenin ekonomik çöküşe yaklaştığını haykırıyor. BOJ, Japonya’nın toplam devlet tahvillerinin %52’sine sahip. Bu oran, hayat sigortacıları (%13,4), bankalar (%9,8) ve emeklilik fonları (%8,9) gibi klasik kurumsal yatırımcıların toplamının bile çok üzerinde. Bloomberg verilerine göre, Japonya’nın toplam kamu borcu 7,8 trilyon dolara ulaştı ve BOJ’un bilançosunda bunun 4,1 trilyon dolarlık kısmı yer alıyor.
Bu, sadece devasa bir borç yükü değil; aynı zamanda piyasada devlet tahvillerinin gerçek bir fiyatının kalmadığını, merkez bankasının adeta hükümeti fonlayan bir yapıya büründüğünü gösteriyor.
Pirinç Fiyatı %98 Arttı: Stagflasyon Kapıda
Bu parasal genişleme çılgınlığının sonuçları artık günlük hayatta sert şekilde hissediliyor. Japonya’da 2025 Nisan ayı itibarıyla toptan pirinç fiyatları bir önceki yıla göre tam %98,4 artış gösterdi. Bu, 1971’den bu yana en büyük artış.
Sadece Mart ayında bile fiyatlar %92,1 artmıştı. Nisan’daki sıçrama, pirinç gibi temel bir gıdada yaşanan enflasyonun artık kontrolden çıktığını gösteriyor.
Enerji fiyatları da hükümetin gaz ve elektrik sübvansiyonlarını Mart ayında kaldırmasının ardından %9,3 artmış durumda. Bu gelişmelerle birlikte, taze gıda hariç tüketici enflasyonu (çekirdek TÜFE) yıllık %3,5‘e yükseldi – bu artış üst üste beşinci kez %3’ün üzerinde.
Ekonomi Daralıyor: Stagflasyon Gerçek Oldu
Enflasyon rakamlarındaki bu yükselişe rağmen ekonomi küçülüyor. Japonya ekonomisi 2025’in ilk çeyreğinde %0,7 oranında daraldı. Bu, 2024’ün ilk çeyreğinden beri yaşanan ilk küçülme ve ülkenin stagflasyona – yani aynı anda hem durgunluk hem de yüksek enflasyon yaşanmasına – girdiğini açıkça gösteriyor.
Cuma Günü Kritik Görüşme: Sadece Tarife Değil, Tahvil Krizi de Masada
Bu gelişmelerin gölgesinde, ABD ile Japonya arasında Cuma günü yapılacak ticaret tarifesi görüşmeleri çok daha büyük bir önem kazandı. Görüşmelerde gündemde olan sadece otomotiv ya da çelik tarifeleri değil. Kulislerde konuşulanlara göre, ABD heyeti BOJ’un tahvil alım programı ve Japonya’nın para politikası bağımsızlığının zedelenmesi konularını da masaya getirecek.
ABD, Japon tahvillerine olan yabancı yatırımcı ilgisinin giderek azalmasından ve Japonya’nın aşırı parasal genişlemeyle kendi para birimini zayıflatmasından rahatsız. Bu görüşmeler, sadece ticari değil, finansal egemenlik ve güven krizinin de sinyallerini taşıyor.
Büyük Yeniden Yapılanma Kaçınılmaz
Uzmanlara göre Japonya için mevcut yol sürdürülebilir değil. BOJ’un tahvil piyasasını domine ettiği, enflasyonun çift haneye göz kırptığı, gıda ve enerji fiyatlarının yükseldiği ve ekonominin daraldığı bu tablo, bir “yeniden yapılanma”nın kaçınılmaz olduğunu gösteriyor. Ancak bu reform, ya içeriden bir iradeyle yapılacak ya da küresel yatırımcıların sabrının tükenmesiyle piyasa tarafından dayatılacak.
Not: Aşağıdaki grafikler, Japonya’nın tahvil yapısındaki BOJ hâkimiyetini ve pirinç fiyatlarındaki dikey sıçramayı net biçimde göstermektedir:
Bu gelişmeler, Japonya’nın 2025 yazına girerken en zorlu ekonomik sınavıyla karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Gözler şimdi Cuma günü yapılacak ABD–Japonya görüşmelerinde. Bu görüşmeler sadece bir tarife meselesi değil; küresel finansal sistemde yeni bir sayfa açılabilir.
