Binlerce yıldır iklimle barışık bir üretim modeli sunan zeytin, artık krizlerin göbeğinde. Yunanistan’dan gelen veriler, sadece bir tarım ürünü değil, bir kültürün sürdürülebilirliği açısından da alarm veriyor.
Atina’dan başlayan dalga
Zeytin ağaçları, Akdeniz’in tarih boyunca en dayanıklı ve en güvenli tarım ürünlerinden biri oldu. Ancak bu denge artık bozuluyor. Yunanistan’ın Peloponez ve Girit bölgelerinde yapılan son hasat, üretimde dramatik düşüşler yaşandığını gösteriyor.
Çiftçiler geç olgunlaşan meyveler, düşük yağ oranı ve rekor sıcaklıklardan şikayetçi. Uzmanlara göre iklim değişikliği, zeytin üretimini öngörülemez hale getiriyor.
İklim değişikliği her şeyi değiştiriyor
Geçmişte sabit olan zeytin mevsimi artık belirsiz. Bahar aylarında yaşanan ani sıcaklık dalgaları çiçeklenmeyi bozarken, yazın artan kuraklık meyve gelişimini sınırlıyor. Sonbaharda gelen zamansız yağışlar ise hasat kalitesini düşürüyor.
İklim belirsizliği sadece rekolteyi değil, tüm tedarik zincirini etkiliyor. Üretim azaldıkça zeytinyağı fiyatları tırmanıyor.
Fiyatlar rekor kırıyor
2023’ün son çeyreğinde Avrupa genelinde zeytinyağı fiyatları %100’e varan artış gösterdi. Yerel üreticiler, ithalatçılar ve restoran zincirleri yeni normalin bu olabileceğinden endişeli. Zeytinyağı, artık bir temel gıda değil, sınırlı erişilebilen bir meta haline geliyor.
Sadece Yunanistan değil
Benzer sorunlar İtalya, İspanya ve Türkiye’nin Ege bölgesinde de görülmeye başlandı. Geleneksel üretim yöntemleri bu yeni iklim koşullarına hazırlıklı değil. Modern sulama sistemleri ve erken uyarı iklim modellerine dayalı yeni stratejiler geliştirilmediği takdirde, Akdeniz havzasının tamamı aynı tehlikeyle karşı karşıya.
Sonuç: Kültürel bir uyarı
Zeytin, Akdeniz’in sadece ekonomik değil, aynı zamanda kültürel kimliğidir. İklim krizinin görünmeyen etkilerinden biri de bu kimliğe yönelttiği tehdittir. Sessiz ama derin bir alarm zili çalıyor: Akdeniz coğrafyasının geleceği, bu sembolik ürünün sürdürülebilirliğine bağlı olabilir.
📌 Fotoğraf: Myrto Papadopoulos
📊 Kaynaklar: Businessweek, FAO, Avrupa Zeytinyağı Üreticileri Birliği
