ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, kritik görüşme için yeniden Beyaz Saray’da bir araya geldi. Zirve, geçen hafta Alaska’da Trump ile Rusya lideri Vladimir Putin arasında gerçekleşen ve belirsiz “mutabakatlar” ile sonuçlanan görüşmenin devamı niteliğinde. Ancak asıl dikkat çeken nokta, Washington’daki bu buluşmaya Avrupa’nın önde gelen liderlerinin de dâhil olmasıyla ortaya çıkan diplomatik gövde gösterisi oldu.
Ateşkesten Vazgeçilip “Büyük Anlaşma” Masada
Alaska’daki zirvede ABD’nin, ön koşul olarak dile getirdiği “önce ateşkes” şartını rafa kaldırdığı ve daha kapsamlı bir barış anlaşmasına yöneldiği belirtilmişti. Buna göre Ukrayna’nın işgal edilmemiş bazı bölgelerden vazgeçmesi karşılığında Rusya’nın savaşı durduracağı formül dillendiriliyor. Ancak böyle bir takasın, hem askeri hem de siyasi açıdan Kiev’i zor durumda bırakacağı açık.
Oval Ofis’te kameraların önünde yapılan görüşme, bu anlaşma planına dair fazla detay vermedi. Buna rağmen iki liderin havası önceki buluşmanın aksine daha ılımlıydı. Zelenski, eşi Olena Zelenska’dan Melania Trump’a yazılmış bir mektubu iletti. Hatta geçtiğimiz aylarda kıyafeti üzerinden yaşanan tartışmaya gönderme yaparak esprili bir dil kullandı. Trump ise bu kez gülerek karşılık verdi.
“Ateşkese Gerek Yok” Çıkışı
Görüşmenin en kritik mesajı Trump’tan geldi. ABD Başkanı, artık ateşkese gerek olmadığını, bunun taraflardan birini “dezavantajlı” konuma sokabileceğini söyledi. “İki yıllık barıştan ve yeniden aynı kaosa dönmekten bahsetmiyoruz. Kalıcı bir çözüm peşindeyiz,” diyerek yaklaşımındaki değişimi gerekçelendirdi.
Daha sonra Avrupa liderleriyle yaptığı toplantıda ise “toprak takaslarının” gündeme gelebileceğini kabul etti. Ancak bu, korkulduğu gibi Kiev’e doğrudan dikte edilen bir plan değil, tartışılması gereken bir olasılık olarak sunuldu.
Güvenlik Garantileri Masada
Belki de en çarpıcı gelişme, ABD’nin Ukrayna’ya güvenlik garantisi vermeye açık olduğu sinyalini almasıydı. Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff, bir gün önce, Amerika’nın NATO’nun 5. maddesine benzer bir güvence formülüne sıcak baktığını, Rusya’nın da bu fikri kabul ettiğini söylemişti.
Trump, Ukrayna’nın “çok fazla yardım” alacağını belirtirken, Avrupa güçlerinin “ilk savunma hattı” olacağını, ABD’nin ise destekleyici rol üstleneceğini kaydetti. Bu yaklaşım, NATO üyeliğinin rafa kalktığına dair bir işaret olarak görülüyor.
Ukrayna Açısından Sıkıntılı Senaryo
Zelenski kamuoyu önünde Trump’a övgüler yağdırdı, en ufak bir anlaşmazlık sinyali vermekten kaçındı. Ancak masadaki formül, Ukrayna için son derece riskli. Güneydoğudaki Donbas’ın batısındaki güçlü tahkimatların kaybı, Kiev’in savunma hattını zayıflatabilir. Üstelik halk desteğini de zedeleyecek bir taviz anlamına geliyor.
Ukraynalı yetkililer “çatışma hattında dondurma” seçeneğine daha sıcak bakıyor. Üst düzey bir isim, “Kısa vadeli bir anlaşmaya varılabilir ama kalıcı olmayacak. Rusya ile yüzlerce yıllık ortak tarihimiz bunun garantisi,” yorumunu yaptı.
Avrupa’dan Güçlü Katılım
Trump–Zelenski görüşmesi sonrası diplomatik sahne daha da kalabalıklaştı. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de Beyaz Saray’a katıldı.
Bu, sadece bir zirve değil, aynı zamanda Avrupa’nın Washington’da verdiği güçlü bir mesaj olarak yorumlandı. Hem Zelenski’nin elini güçlendirmek hem de Trump’ın yaklaşımını şekillendirmek için sahaya inen bu diplomatik tablo, Beyaz Saray tarihine geçecek nitelikte.
Sonuç: Zirve mi Gösteri mi?
Saatler sürecek müzakereler Ukrayna’ya verilecek güvenlik garantilerinin çerçevesini belirlemeye odaklanacak. Ancak gözler, Trump’ın önümüzdeki günlerde Putin ve Zelenski’yi aynı masada buluşturup buluşturamayacağına çevrilmiş durumda.
Kimi gözlemcilere göre bu Washington buluşması, gerçek bir barış zirvesinden çok bir diplomatik gövde gösterisine dönüşmüş durumda. Manşetlerin cevabı belki de tam burada yatıyor: “Washington Zirvesi mi? Gövde Gösterisi mi?”
