TÜSİAD’ın 2025 yılı birinci çeyreğine ait “Maliyet Bazlı Rekabet Gücü Endeksi” (TÜSİAD-RGE), Türkiye’nin üretim ve ihracat rekabetinde zemin kaybettiğini ortaya koydu. Endeks çeyrek bazda sabit kalsa da, yıllık bazda %8,9 düşüş göstererek 86,1 seviyesine geriledi.
Bu gerileme, Türkiye’nin üretim gücünde maliyetler açısından ciddi bir kırılganlığa sürüklendiğine işaret ediyor. Özellikle ara malı ve işgücü maliyetleri, düşüşün temel nedenleri arasında yer alıyor.
Endeks Ne Anlatıyor?
TÜSİAD-RGE, sanayi sektörlerinin uluslararası rekabet gücünü; ücret, ara malı, enerji ve finansman maliyetleri üzerinden ölçen öncü bir gösterge. Endeksin yüksek olması, Türkiye’nin üretim maliyetleri açısından avantajlı olduğunu; düşük olması ise maliyet baskısının küresel rekabeti olumsuz etkilediğini gösteriyor.
2025 ilk çeyrekte yaşanan %8,9’luk düşüşün kalemlere göre dağılımı şöyle oldu:
- Ara malı maliyetleri: 4,8 puan düşüş etkisiyle en zayıf halka.
- İşgücü maliyetleri: 3,2 puanlık katkıyla verimlilikle dengelenemeyen ücret artışlarını işaret ediyor.
- Finansman maliyeti: 0,9 puanlık etkiyle hâlâ yüksek.
- Enerji maliyetleri: Düşüşte tek pozitif etki sağlayan kalem, ancak etkisi sınırlı.
Yatırım ve Büyüme Tarafında Ne Anlama Geliyor?
Türkiye’nin ihracatının yaklaşık %80’i ithal ara mallarına dayanıyor. Bu bağımlılık, kur şoklarında üreticilerin maliyetlerini katlayarak ihracat fiyatlama gücünü zayıflatıyor. Rekabet gücü düşen şirketler daha az sipariş alıyor, daha düşük döviz geliri elde ediyor. Üretim tarafı sıkıştıkça yatırımlar da erteleniyor.
TÜİK verilerine göre 2025’in ilk çeyreğinde:
- Makine-teçhizat yatırımları %2,1 azaldı
- Sanayi üretimi yatırım eğilimi endeksi son üç çeyrektir düşüşte
Yatırımcıya Notlar
- Sanayi hisselerinde marj baskısı sürebilir. Özellikle işgücü yoğun sektörler (tekstil, gıda, otomotiv yan sanayi) fiyat rekabetinde zorlanabilir.
- Enerji maliyetlerindeki düşüş, çimento, demir-çelik gibi enerji yoğun sektörler için kısa vadeli rahatlama sağlayabilir. Ancak kalıcı değil.
- Yüksek borçlu şirketlerde risk artıyor. Faiz oranlarının hâlâ yüksek olması, finansman yükünü sürdürüyor.
- Verimliliği artmayan şirketlerin değerleme avantajı zayıflar. Yatırımcılar verimlilik datası güçlü olan ihracatçıları öne çıkarmalı.
- TL bazlı sanayi yatırımları cazibesini yitiriyor. İleriye dönük büyüme beklentileri zayıflıyor; yatırımcı risk primi yükseliyor.
Özet:
TÜSİAD RGE, bir grafik olmaktan çok daha fazlası. Üretim, ihracat ve yatırım ilişkisinin maliyetler üzerinden çözüldüğü bu dönemde, Türkiye sanayi için “rekabet gücü uyarısı” veriyor. Özellikle ara malı ve işgücü tarafındaki zayıflık, mikro ölçekte şirket bilançolarını, makro ölçekte ise büyüme potansiyelini baskılıyor.. Maliyetler düşmedikçe, üretici ve yatırımcı için tablo zor.
