Karadeniz’de Yeni Satranç Hamlesi
Ukrayna lideri Zelensky’nin NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile yaptığı açıklamada Türkiye’nin Karadeniz’de Ukrayna’ya güvenlik garantisi sunmaya hazır olduğunu duyurması, savaşın gidişatına damga vurabilecek bir jeopolitik açılım.
Türkiye’nin önerdiği rol sadece askeri değil; enerji ve ticaret koridorlarının güvenliği açısından da kritik. Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin hakemi, Karadeniz’in en güçlü donanmasına sahip aktör ve 2022 Tahıl Koridoru’nun diplomatik mimarı olan Ankara, bu kez daha ileri bir adım atıyor.
NATO Boyutu
- Türk donanmasının sahaya inmesi, NATO’yu Karadeniz’de daha görünür kılacak.
- Ukrayna’ya doğrudan güvence verilmesi, ittifakla uyumu artıracak.
- Ancak aynı anda Rusya ile gerilim riskini de yükseltecek.
Moskova’nın Çizgisi
Rusya açısından bu hamle “kırmızı çizgi”. Kremlin, Karadeniz’de Türk donanmasının aktif devriyesini doğrudan tehdit algılayabilir ve karşı adımlar arayışına girebilir.
Avrupa’nın Hesabı
Avrupa Birliği cephesinde tablo farklı. Enerji arz güvenliği ve ticaret yollarının korunması, Türkiye’nin rolünü destekleme eğilimini güçlendirebilir.
Sahadaki Olası Senaryolar
- Türk donanmasının belirli bölgelerde devriyesi,
- Ukrayna–Türkiye ortak deniz tatbikatları,
- NATO ile lojistik koordinasyon,
- Enerji ve ticaret hatlarının korunması.
Kritik Sorular
- Sürdürülebilir mi? NATO içindeki destek düzeyi belirleyici olacak.
- Rusya’yı caydırır mı? Caydırıcı olabilir, fakat aynı zamanda provokatif bir risk taşır.
- Ekonomik fayda sağlar mı? Enerji ve ticaret yollarının güvenliği, Türkiye’ye stratejik ve ekonomik kazanımlar getirebilir.
Tarihsel Çizgi
- 1936 Montrö: Türkiye’nin Karadeniz’deki denge rolünün temelini attı.
- 2022 Tahıl Koridoru: Diplomatik arabuluculukta başarı örneği oldu.
- 2025 Güvenlik Garantisi: Askeri caydırıcılık ile diplomatik ağırlığın birleşimi olabilir.
Sonuçta Türkiye’nin Karadeniz’de üstlenmeyi teklif ettiği rol, satranç tahtasına yeni bir taş sürmek gibi. Ukrayna’ya güvence, NATO’ya destek, AB’ye enerji güvenliği… fakat Rusya için kırmızı çizgiye yaklaşan bir hamle. Dalgaların altında sadece gemiler değil, jeopolitik fay hatları da hareket ediyor.
