- Yüksek Mahkeme 5 Kasım’da Trump’ın küresel tarifelerinin yasallığını görüşecek.
- Alt mahkemeler Trump’ın 1977 IEEPA yasasını aşırı yorumladığına hükmetmişti.
- Tarifeler, ABD’nin ticaret ortaklarını gererken küresel piyasaları da dalgalandırmaya devam ediyor.
ABD Yüksek Mahkemesi’nin gündemine aldığı dava, yalnızca Washington’un iç hukuk meselesi değil, aynı zamanda küresel ticaret düzeninin geleceğine dair kritik bir sınav niteliği taşıyor.
Öncesi: Trump’ın “Tarife Diplomasisi”
Trump, ilk başkanlık döneminde Çin’e yönelik tarifelerle başlayan ticaret savaşını, ikinci döneminde tüm dünyaya yaydı. 2025 itibarıyla küresel ticaretin %20’sini etkileyen geniş kapsamlı tarifeler; Kanada’dan Avrupa’ya, Asya’dan Latin Amerika’ya kadar uzanan zincirlerde ciddi maliyet baskısı yarattı. Küçük işletmeler ithalat maliyetleri nedeniyle iflas tehdidi altına girerken, tüketici fiyatları yükseldi.
Trump yönetimi, bu vergileri yalnızca ticaret açığını kapatma gerekçesiyle değil, aynı zamanda uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele, göç politikaları ve jeopolitik pazarlıklar için de kullandı. Bu durum, tarifelerin “ekonomik yaptırım” olmaktan çıkıp “çok yönlü dış politika silahı”na dönüşmesi anlamına geldi.
Hukuki Süreç: IEEPA’nın Sınırları
1977 tarihli IEEPA yasası, geçmişte İran Devrimi, 11 Eylül sonrası El Kaide yaptırımları gibi olağanüstü krizlerde düşman ülkelerin malvarlıklarını dondurmak için kullanıldı. Ancak hiçbir başkan, bu yasayı tarifeler koymak için devreye sokmamıştı. Trump’ın bu adımı, hem yasama-yürütme dengesi hem de ticaret hukukunda büyük bir kırılma yarattı.
Washington Federal Temyiz Mahkemesi’nin “yetki aşımı” kararına rağmen, tarifeler hâlen yürürlükte. Bu da iş dünyası açısından belirsizliği büyütüyor.
Sonrası: Yüksek Mahkeme’nin Kararı Ne Anlama Gelecek?
Eğer Mahkeme Trump lehine karar verirse, başkanlık makamı ticarette “sınırsız yürütme yetkisi” kazanmış olacak. Bu, gelecekte yalnızca Trump’ın değil, herhangi bir başkanın ticaret politikalarını tek taraflı belirlemesine kapı aralayacak. Aksi durumda ise Kongre’nin onayı olmadan konulan tarifeler geri alınabilecek ve ABD’nin ticaret hukuku daha öngörülebilir bir çerçeveye kavuşacak.
Piyasa ve Küresel Ekonomi Yansımaları
- Küresel Piyasalar: Tarifelerin sürmesi, özellikle Asya tedarik zincirlerinde maliyetleri artırırken dolar endeksi üzerinde dalgalanma yaratıyor.
- ABD İç Pazarı: Oyuncak gibi tüketim mallarında fiyat artışları enflasyonist baskıyı büyütüyor. Learning Resources gibi şirketlerin davaya taraf olması, meselenin reel ekonomiye etkisini somutlaştırıyor.
- Jeopolitik Boyut: Trump tarifeleri yalnızca Çin’i değil, aynı zamanda NATO müttefikleri Kanada ve Avrupa’yı da hedef almış durumda. Bu, ABD’nin ittifak diplomasisini zorlayan bir tablo ortaya çıkarıyor.
Kasım ayında başlayacak görüşmeler, yalnızca Trump’ın ekonomik vizyonunu değil, ABD başkanlarının gelecekte ticaret politikasındaki manevra alanını da belirleyecek. Washington’da görülecek dava, küresel ekonomi için de bir dönüm noktası olmaya aday.
