ABD’nin en yakın müttefikleri, Trump yönetiminin ticaret, diplomasi ve savunma alanında yarattığı depremler karşısında çıkarlarını korumak için giderek daha fazla birbirlerine yöneliyor ve bağlarını derinleştiriyor.
Başkan Donald Trump döneminde değişen ABD önceliklerinden endişe duyan Amerika’nın geleneksel ortakları, Trump’ın ocak ayında göreve başlamasından bu yana geçen çalkantılı aylarda doğrudan ilişkilerini güçlendirmeye, diplomatik kaslarını esnetmeye ve ABD’yi devre dışı bırakarak kendi inisiyatiflerini öne çıkarmaya odaklanmış durumda.
Bu gelişen dinamik, uluslararası ilişkiler uzmanlarının süper güçler (ABD ve Çin gibi) ile ayrıştırmak için “orta güçler” olarak tanımladığı Britanya, Fransa, Kanada ve Japonya gibi ülkeleri kapsıyor.
Çin: ABD ile ticaret savaşı istemiyoruz ama bundan da korkmuyoruz
Ottawa Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Profesörü ve Kamu ve Uluslararası İlişkiler Yüksekokulu Direktörü Roland Paris “Onlar sanayileşmiş demokrasiler, ABD’nin müttefikleri ve çok taraflı kuralları ve kurumları destekleyen ülkeler” ifadelerini kullandı.
Paris sözlerine şöyle devam etti:
“Uluslararası düzen çözülürken ve ABD bu düzenin yükünü taşımaya daha az istekli olduğunu gösterirken, orta güçlerin rolünde bir kayma gördük”
Paris’in söylediğine göre bu rol, Avrupalı ülkeler ile Kanada arasında ticaret ve savunma alanlarında imzalanan çok sayıda daha küçük anlaşmaları da içeren “fırsatçı ve çıkar odaklı ama yine de iş birliğine dayalı girişimlerin” peşinden gitmeyi kapsıyor.
ABD, küresel rolünü ve uzun süredir devam eden müttefiklerine yaklaşımını yeniden kalibre ederken, bu ülkelerin birbirlerine daha da yakınlaşma çabaları, önümüzdeki günlerde Kanada’nın Alberta kentinde düzenlenecek Yediler Grubu (G7) yıllık zirvesinde gözler önüne serilecek.
Bu yıl G7’ye başkanlık eden Kanada hükümeti, ayrıca Hindistan, Brezilya ve Meksika gibi gelişmekte olan dünyanın bazı önemli güçlerinin liderlerini de zirveye davet etti.
Organizatörler, ABD’nin yer almadığı ikili ve küçük ölçekli toplantılar da planlıyor ve bu etkinlik, Trump göreve geldiğinden bu yana, onun yönetiminden tarifeler veya başka yollarla zarar gören geleneksel ABD müttefiklerinden oluşan geniş bir grupla ilk karşılaşması olacak. (Kanada özelinde, Trump sadece tarifelerle değil, ülkenin egemenliğini tehdit ederek de baskı uyguladı)
ABD giderek daha fazla izole oluyor
Sonuç olarak uzmanlar, ABD’nin son birkaç on yılda inşa edip başını çektiği yapıdan giderek daha ayrı, hatta izole bir konuma geldiğini düşünüyor.
“Bu durumu bir G6 + 1 şeklinde mi konuşmalıyız acaba?” diyen Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü’nün Brüksel merkezli kıdemli araştırmacısı Jacob Funk Kirkegaard, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Trump yönetimi tarafından geleneksel, Batı’nın siyasi ve askeri çekirdek kurumları ihmal ya da küçümsemeyle karşı karşıyayken; Avrupa Birliği, aynı şekilde Birleşik Krallık, Kanada ve Japonya da diğer kanalları güçlendirmeye çalışacak”.
Avrupa ülkeleri ve Kanada, yeni ve daha derin iş birliği yolları arama noktasında oldukça aktif çalışıyor.
Avrupa Birliği ve Britanya, Britanya’nın 2020’de AB’den ayrılmasının ardından ilişkilerde yeni bir sayfa açmak amacıyla mayıs ayında bir zirve düzenledi. Bu zirvede, AB ülkelerine Britanya kara sularında balıkçılık hakkının uzatılması, Britanyalı et satıcılarının Avrupa pazarlarına daha fazla erişimi ve büyük çaplı bir savunma ve güvenlik anlaşması dahil olmak üzere bir dizi anlaşma sağlandı.
Kanada ve Britanya da Avrupa Birliği’nin savunma yatırımlarını artırmayı amaçlayan 150 milyar euro’luk (yaklaşık 171 milyar dolar) kredi programına askeri tedarikçi olarak tam anlamıyla katılmak için gerekli şartları tamamlamaya çalışıyor.
AB diğer ülkelerle ilişkileri güçlendirmeli
Avrupa Komisyonu’nun eski üst düzey ticaret müzakerecisi Ignacio García Bercero “ABD ile yaşanan durum, AB’nin diğer ülkelerle siyasi ve ticari müzakerelerini güçlendirmesi gerektiğini gösteriyor” şeklinde konuştu.
Bu ülkeler arasındaki yoğun faaliyet, yalnızca ticaretle sınırlı değil. Amerikan desteğinin zayıfladığı diplomatik konularda da birlikte hareket ediyorlar.
Bu hafta, Britanya, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda ve Norveç, Gazze Şeridi’ndeki savaş sırasında gösterdikleri davranış nedeniyle İsrail’in iki aşırı sağcı kabine bakanına seyahat yasağı getirip mal varlıklarını donduran Batılı güçlerin nadir görülen ortak bir eylemine imza attılar.
Mayıs ayında da Britanya, Fransa ve Kanada, Gazze’deki insani durumu kınayan sert ifadeler içeren ortak bir açıklama yayımlamıştı.
Daha fazla iş birliği arayışı, geleneksel müttefik ülkelerle sınırlı da değil. Avrupa Birliği, Hindistan’dan Güney Amerika ülkelerine kadar dünya genelindeki ekonomilerle ticaret anlaşmalarını genişletmek için çalışıyor.
AB Ticaret Komiseri Maros Sefcovic, sosyal medyada yaptığı son paylaşımlardan birinde “Müzakere ederiz” dedi.
Amaç ABD’ye bağımlılığı azaltmak
Yine de dünya liderleri, muazzam ekonomisi ve gelişmiş askeri teknolojileriyle ABD’nin ticaret ve savunma sisteminden tamamen çıkarılamayacağının farkında. Bunun yerine amaç, ABD’ye olan bağımlılığı azaltacak şekilde çeşitlenmek.
Nihayetinde amaç, ABD’nin bir ortak olarak yerini tamamen almak değil, ABD ile ilişkiyi daha az riskli hale getirmek.
Bu durum özellikle Kanada için geçerli. ABD ile kalıcı ve derin bağları olan Kanada için bu ilişkiyi tamamen terk edip Avrupa ile daha yakın bağlar kurmak neredeyse imkansız.
Sonuçta, Trump yönetiminin geleneksel ticari ve askeri ortaklarına karşı artan düşmanlığı, dünyanın en büyük ve en güçlü ekonomisinin dışında şekillenen kalıcı bir değişime yol açabilir.
Kirkegaard “Bunlar, öngörülebilir, kurallara dayalı uluslararası ilişkileri hedefleyen ülkeler. Bu artık Trump yönetiminin paylaştığı bir hedef değil” sözlerini kaydetti.
Kirkegaard sözlerini şöyle noktaladı:
“Önce Amerika, Amerika’nın önce gelmesi demek. Hatta bu, Amerika’nın daha yalnız olması anlamına gelse bile
ABD’nin müttefikleri, Trump yönetiminin artan ticari ve diplomatik baskıları karşısında kendi aralarındaki bağı güçlendiriyor. Yeni ticaret anlaşmaları, ortak yaptırımlar ve savunma iş birlikleriyle “orta güçler”, ABD’den bağımsız hareket etmeye başlıyor.
ABD’nin en yakın müttefikleri, Trump yönetiminin ticaret, diplomasi ve savunma alanında yarattığı depremler karşısında çıkarlarını korumak için giderek daha fazla birbirlerine yöneliyor ve bağlarını derinleştiriyor.
Başkan Donald Trump döneminde değişen ABD önceliklerinden endişe duyan Amerika’nın geleneksel ortakları, Trump’ın ocak ayında göreve başlamasından bu yana geçen çalkantılı aylarda doğrudan ilişkilerini güçlendirmeye, diplomatik kaslarını esnetmeye ve ABD’yi devre dışı bırakarak kendi inisiyatiflerini öne çıkarmaya odaklanmış durumda.
Bu gelişen dinamik, uluslararası ilişkiler uzmanlarının süper güçler (ABD ve Çin gibi) ile ayrıştırmak için “orta güçler” olarak tanımladığı Britanya, Fransa, Kanada ve Japonya gibi ülkeleri kapsıyor.
