1–10 Ağustos verilerine göre Web Tüketici Fiyat Endeksi (Web TÜFE) %1,9–%2,0 aralığında artış sinyali veriyor. Artışın ardında özellikle tütün ürünlerindeki ÖTV kaynaklı fiyat güncellemeleri, alkollü içecekler ve gıda kalemlerindeki hızlanma etkili. Ancak hizmet enflasyonu tarafında, son aylardaki katılık yerini kısmi bir yavaşlamaya bırakıyor.
Neden–Sonuç Zinciri
1. Tütün ve alkollü içecekler:
Temmuz sonunda sigara fiyatlarındaki yeni güncellemeler, geçen aydan sarkan ÖTV artışlarının etkisini büyüttü. Bu grupta fiyat artışı %6,6 civarında tahmin ediliyor → Ağustos genel enflasyonuna güçlü yukarı yönlü katkı.
2. Gıda fiyatları:
Mayıs–Haziran döneminde negatif seyreden gıda enflasyonu, Ağustos’ta hızlanıyor. Sebze fiyatları yatay kalsa da armut ve üzüm gibi yeni eklenen ürünlerde ciddi artışlar gözleniyor. Meyve enflasyonu %6 seviyelerinde; işlenmemiş gıdada bazı ürünler düşüşte, işlenmiş gıdada ise %2 artış eğilimi var → Toplam gıda enflasyonu %2 civarında öngörülüyor.
3. Temel mallar:
24 Temmuz ÖTV düzenlemesi sonrası elektrikli araçlarda %12, dizelde %6,9, benzinlide %2,7 artış ölçüldü. Otomobil grubunun yüksek ağırlığı, dayanıklı mallarda aylık artışı %3 seviyesine taşıdı. Diğer temel mallar %1,1 arttı; giyim–ayakkabıda ise yaz indirimleriyle ay sonunda -%4’e yakın düşüş bekleniyor → Temel mal enflasyonu %1,0 civarında oluşabilir.
4. Hizmetler:
Kiralardaki yavaşlama önderliğinde hizmet enflasyonu hız kesiyor. Geçen ay %4,7 olan kira artışının bu ay %3 bandına gerilemesi bekleniyor. Lokanta–oteller ve ulaştırma hizmetleri %3, diğer hizmetler %1 artış tahmini ile daha ılımlı seyir gösteriyor.
Dış Aktör Etkisi
Bu veri seti iç piyasaya odaklı olsa da, gıda ve enerji fiyatları tarafında dış ticaret dengesi ve küresel emtia trendleri, önümüzdeki aylarda bu seyrin yönünü belirleyecek. Özellikle meyve-sebze fiyatlarındaki oynaklık, iklim ve ithalat rejimi ile bağlantılı riskler taşıyor.
Türkiye’nin Pozisyonu
Veriler, kısa vadede iç talep ve vergi politikalarının enflasyon üzerinde belirgin etkisi olduğunu gösteriyor. Türkiye, tüketici fiyatları kontrolünde vergi–fiyat geçişkenliği kanallarını izlemek ve sezonluk gıda etkilerini dengeleyici adımlar atmak zorunda.
Somut Politika Paketleri
- Tütün fiyat geçişkenliği yönetimi: ÖTV artışlarının takvimlendirilmesi ile enflasyon şoklarının dağıtılması.
- Gıda fiyat istikrarı: Meyve–sebze arz zincirinde soğuk hava depoları ve lojistik destek ile sezonluk oynaklığın azaltılması.
- Otomotiv ÖTV ve stok yönetimi: Düzenleme sonrası fiyat geçişlerini izleyen şeffaf veri altyapısı.
- Hizmet enflasyonu takibi: Kira ve ulaştırma fiyatlarını aylık yerine çeyreklik bazda yönlendirecek kontrol mekanizmaları.
Politika Testi
- Geri döndürülemez küçük ilerleme: Vergi ve fiyat ayarlamalarında öngörülebilirlik.
- Ölçülebilir ekonomik fayda: Gıda ve otomotivde fiyat istikrarı → hanehalkı güveninde artış.
- Üçüncü taraf doğrulaması: Bağımsız veri kuruluşlarıyla fiyat ölçümlerinin teyidi.
Riskler
- Vergi artışlarının eşzamanlı yansımasıyla talep şokları.
- Tarımda arz yönlü dalgalanmaların fiyatlara hızla geçmesi.
- Döviz kurundaki oynaklığın ithal girdiler üzerinden maliyet enflasyonunu tetiklemesi.
Kapanış
Bu ayın enflasyon resmi, çok sayıda küçük dişliden oluşan bir mekanizma gibi: Bir dişli (tütün) hızlanırken, diğerinde (hizmet) yavaşlama var. Sağlam bir makine için dişlilerin uyumlu dönmesi gerekir; aksi halde sistem bir noktada ısınır. Ağustos, bu dengeyi kurmak için erken uyarı ayı olabilir.
