AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Trump’ın tek taraflı gümrük tarifeleri tehdidine yanıt olarak, Brüksel’in ticaret rotasını “batıdan doğuya” çeviriyor. Politico’nun haberine göre, AB, Japonya, Avustralya, Kanada, Meksika ve daha birçok kurallara bağlı ülkeyle kurduğu 12 üyeli CPTPP ile stratejik ortaklık kurma yoluna gidiyor.
🌏 Neden CPTPP?
- Rekabetçi güç: AB ile CPTPP’nin toplam 39 ülkesi, küresel ticaretin %30’unu kontrol ediyor. Bu güç birliğiyle kurallara dayalı serbest ticaret vurgulanarak, küresel manzarada yeni bir liderlik sinyali verilecek
- WTO’ya alternatif: DTÖ’nün uzun süredir çözüm üretme yetisinin azalması, bu hamleyi bir fırsata dönüştürüyor. Avrupa liderliği, CPTPP üzerinden ticaret kuralları mimarisini yeniden şekillendirmek istiyor
- ABD’ye mesaj: 9 Temmuz tarihine kadar çözüme ulaşmazsa ABD’nin gümrük tarifeleri %50’ye yükselebilecek. Bu ortaklık, Washington’a “biz kurallara bağlıyız” mesajı verme amaçlı.
İlk adımlar: Duraksama Anlaşması
Eski ticaret müzakerecileri Tim Groser, Steve Verheul ve John Clarke, bunun gönüllüler koalisyonu olarak işleyeceğini ve ilk adımda “Duraksama Anlaşması” (Standstill Agreement) imzalanabileceğini vurguluyorlar. Bu anlaşma, tarafların mevcut tarifeleri ve pazar erişimlerini koruyarak süre tanıması esasına dayanıyor.
ABD kapısı hâlâ açık
Von der Leyen, ABD’nin CPTPP’den ayrıldığını belirtiyor; ancak yeni yapı içtenlikle ABD’ye de “kapı açık” mesajı veriyor. Eski AB müzakerecisi Ignacio García Bercero da, bunun ABD’ye karşı bir meydan okuma olmadığını, ancak ABD kurallara bağlılığını sürdürmezse geride kalacağını ekliyor
İngiltere de destekliyor
Birleşik Krallık, CPTPP’ne yeni katılan ülkeler arasında. İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Japonya, Singapur, Avustralya, Yeni Zelanda ve Kanada ile daha kolay ve derin ticaret ilişkileri kurulması için çalıştıklarını belirtti .
Süreci geniş perspektiften değerlendirme
- Geçmiş birikim: AB’nin CPTPP ile yaptığı ilk görüşmeler, Haziran’daki AB Zirvesi’nin ardından gerçekleştirildi. Yeni Zelanda ile ortak bir açıklamanın ardından “resmi diyalog” çağrısı yapıldı ve Temmuz’da bakanlar düzeyinde toplantı planlanıyor .
- Geniş vizyon: FT’ta yer alan bir değerlendirmeye göre, bu ortaklık sadece tarifelere cevap değil; dijital ticaret, veri politikası, sürdürülebilirlik gibi alanlarda da derinleşebilir. Yine de ABD, Çin ve Hindistan’ın bu yapıda yer almaması, başlı başına bir eksiklik olarak görülüyor .
- DTÖ’nün yerine geçer mi? Von der Leyen’in önerdiği model, DTÖ’nün işlevsiz kalan uyuşmazlık çözüm mekanizmasının yerini alabilecek “yeni kurallara dayalı sistem” kurmayı hedefliyor .
🧭 Özet: Ne değişiyor?
| Durum | Ne Değişiyor? |
|---|---|
| AB–ABD ticaret gerginliği | AB, tarifelere karşı Çin, Japonya ve Kanada gibi ortaklarla küresel “batı-doğu koalisyonu” kuruyor. |
| Kurallara dayalı ticaret | CPTPP ile “admine bağımlı değil, kurallar üzerinden serbest ticaret” güçlü mesajıyla yeni bir platform oluşturuluyor. |
| DTÖ alternatif mi? | Parçalı işler yerine, daha çevik ve güncellenebilir bir sistem vizyonu hayata geçiriliyor. |
| ABD’ye mesaj | ABD’ye “kurallara dönerseniz kapı açık, dönüş yapmazsanız yalnız kalırsınız” vaadi veriliyor. |
AB’nin “Batıda patlayacak tarifeler yerine doğuda kurallara dayalı ittifak” hamlesi, küresel ticarette dengeleri yeniden şekillendirme amacı taşıyor. CPTPP ile kuracağı köprü, belki de yeni ticaret mimarisinin çekirdeğini oluşturabilir. Ancak bu sürecin ABD, Çin ve Hindistan’ın etkisiz kaldığı ve DTÖ’nün unutulduğu bir düzende ne kadar kapsamlı bir değişime kapı aralayacağı, önümüzdeki aylardaki somut anlaşmalarla belli olacak.
