- ABD hükümetinin kapanması nedeniyle resmi ekonomik veri akışı durdu, küresel piyasalarda belirsizlik büyüyor
- Japonya, İngiltere ve IMF’den uyarılar: “Veri yoksa politika hatası riski artar, küresel ekonomi karanlığa gidiyor”
- Trump yönetiminin baskıları Fed’in bağımsızlığı tartışmasını büyütüyor, ABD’nin güvenilirliği sorgulanıyor
ABD’de hükümetin fon krizi nedeniyle kapanması, kritik makroekonomik göstergelerin yayınlanmasını durdurdu. Enflasyon (CPI), tarım dışı istihdam (NFP), büyüme (GDP) ve perakende satış verileri açıklanmıyor. Bu durum, küresel piyasaların yön tayin etmesini zorlaştırırken, dünyanın en büyük ekonomisinden gelen veri akışına bağımlı para politikalarının da belirsizlik içine sürüklenmesine yol açtı.
En sert tepki Japonya’dan geldi. Japonya Merkez Bankası Başkanı Kazuo Ueda “Bu ciddi bir sorun. Politika kararlarımızı etkileyecek veriler artık yok. Umarız bu kriz kısa sürer” dedi. Bir diğer Japon yetkili ise daha açık konuştu: “Bu bir şaka gibi. Powell sürekli ‘veriye dayalı politika’ diyor ama dayanacak veri yok.”
İngiltere Merkez Bankası (BoE) Para Politikası Komitesi üyesi Catherine Mann, ABD’den veri akışının durmasının küresel para sisteminde güven aşınmasına yol açabileceğini belirterek doların statüsüne dair dikkat çeken bir benzetme yaptı: “Sterlinin küresel para gücünü kaybetmesi onlarca yıl sürdü. Bu süreç sterlini zamanla kemiren termitler gibiydi. Dolar için de benzer tehditler var. Bunlar ani değil ama yavaş ve kalıcı aşınma yaratır.”
Washington bu hafta IMF ve Dünya Bankası toplantılarına ev sahipliği yapıyor. Ukrayna savaşı, Orta Doğu gerilimi ve küresel ticaret savaşlarının gölgesinde gerçekleşen zirvede, tartışmaların büyük bölümünün ABD ekonomisindeki veri kesintisi ve Trump yönetiminin ekonomi politikaları üzerinde yoğunlaşması bekleniyor. Ekonomi çevrelerine göre kriz “ABD içindeki kurumsal istikrarsızlığın dışa yansıması” olarak görülüyor.
Trump’ın Fed üzerinde daha fazla kontrol kurma isteği ve ABD İşgücü İstatistikleri Bürosu (BLS) başkanını görevden alması da bu tabloyu güçlendiriyor. IMF, veri akışının durmasını küresel ekonomik riskler arasında sınıflandırdı. IMF’nin Dünya Ekonomik Görünüm raporunda şu uyarı yer aldı: “Politika kurumları üzerindeki siyasi baskılar arttıkça bu kurumlara duyulan kamu güveni zedelenir. Veri kalitesindeki ve zamanlamasındaki bozulma politika hatalarını artırır.”
ABD’den tüm resmi veriler kesilmiş değil. Bağımsız bütçeye sahip olan Fed, bölgesel ekonomik temas raporlarını toplamaya devam ediyor. Ayrıca özel veri şirketleri kısa dönemli alternatif göstergeler sunsa da bunlar resmi ekonomi politikalarını yönlendirmek için yetersiz kalıyor.
Peterson Institute Başkanı ve eski BoE yetkilisi Adam Posen, “ABD’den gelen aylık veri akışı her zaman çok konuşulur ama hiçbir zaman tek başına merkez bankası kararlarını belirlemez” diyerek veri krizinin teknik yönüne işaret etti. Ancak Posen “BLS etrafında oluşan kaos, ABD’nin yönetişimi ve güvenilirliği konusunda derin soru işaretleri yaratıyor” uyarısında bulundu.
Eurasia Group Direktörü Robert Kahn ise tabloyu şöyle özetledi: “Elimizde hâlâ çok sayıda mikro veri ve anekdot var ama bunları nasıl birleştireceğimiz ve piyasaların buna nasıl tepki vereceği belirsiz. Belirsizlik katmanlaştıkça hata riski artıyor.”
IMF büyüme tahminlerini bu yıl yüzde 3,2’ye yükseltse de ABD verilerinin kesilmesi küresel ekonomi için karanlık alan yaratıyor. ABD hala dünya ekonomisinin dörtte birini oluşturduğu için veri şeffaflığındaki bu kopma zincir etkisi yaratabilir.
Dünya piyasaları için ana soru şu: ABD olmadan fiyatlama yapılabilir mi? Ekonomistler bu soruya net bir yanıt veremiyor ancak tablo giderek netleşiyor: Veri yoksa yön de yok ve piyasalarda yönsüzlük en büyük risk olarak görülüyor.
