- First Brands skandalı ABD finans sisteminde batık kredi riskini yeniden gündeme taşıdı. Şirketin 10 milyar doların üzerinde kaldıraçla borçlandığının ortaya çıkması, 2008 sonrası en büyük kurumsal kredi soruşturmasını başlattı.
- JPMorgan CEO’su Jamie Dimon, “Bir yerde bir karafatma görürseniz, arkada mutlaka daha fazlası vardır” diyerek yerel bankalar ve orta ölçekli finans kurumlarında bilanço çürümesi uyarısı yaptı.
- SVB, Signature, First Republic iflasları ve Credit Suisse çöküşünün ardından ABD’de yaklaşık 4.800 yerel banka hâlâ bilanço baskısı altında. Ticari gayrimenkul kredileri, kurumsal borçlar ve gölge bankacılık riski sistemik kırılganlığı artırıyor.
ABD finans sistemi 2023’teki Silicon Valley Bank, Signature Bank ve First Republic Bank iflaslarının ardından derin bir yara almıştı. 2024’te Credit Suisse’in çöküşüyle küresel bankacılık güveni sarsılmıştı. Şimdi ise First Brands adlı iflas eden bir oto parça üreticisinin bilançosu yeni bir sorunu gün yüzüne çıkardı: ABD’de kurumsal borç krizi ve yüksek kaldıraçlı kredi sistemi (leverage finance) patlamaya mı gidiyor?
First Brands vakası neyi ortaya çıkardı?
First Brands, Ohio merkezli küçük bir oto parça üreticisi gibi görünüyordu. Ancak şirket 10 milyar doların üzerinde borç yüküyle çökünce nereden ve nasıl finanse edildiği tartışma konusu oldu.
Bilanço incelemesi şunu gösterdi:
- Şirket yüksek riskli şirket kredisi (leveraged loans) ve özel borç fonları üzerinden finanse edildi.
- ABD orta ölçekli bankalarının bilançolarında aynı tipte yüksek riskli kurumsal kredilere yer verildiği ortaya çıktı.
- Bu kredilerin önemli kısmı bankaların bilanço dışı özel varlık yığınlarında saklanmış durumda.
Bu nedenle First Brands iflası bir şirket hikâyesi değil, finansal sistemin buzdağının görünen kısmı olarak yorumlanıyor.
Jamie Dimon neden uyardı?
JPMorgan CEO’su Jamie Dimon, 2008 krizi öncesi yaptığı uyarılarla hatırlanıyor. First Brands vakasından sonra yaptığı açıklama piyasalarda soğuk duş etkisi yarattı:
“Eğer bir yerde bir karafatma gördüyseniz, arkada mutlaka daha fazlası vardır.”
Dimon’un bu uyarısı, ABD ticari gayrimenkul kredileri (CRE), özel borç fonları ve yerel bankalar üzerinde ciddi bir batık kredi zinciri oluştuğuna işaret ediyor.
ABD’de çökme riski nerede birikiyor?
| Risk Alanı | Toplam Risk | Açıklama |
|---|---|---|
| Ticari Gayrimenkul Kredileri (CRE) | 2.1 trilyon $ | Ofis çöküşü sonrası %30 değer kaybı |
| Özel Borç/Piyasa Dışı Kredi | 1.8 trilyon $ | Regülasyondan kaçan kredi sistemi |
| Yerel Banka Bilançoları | 4.800 banka risk altında | Çoğu küçük ölçekli, düşük denetim |
| KOBİ ve Kurumsal Krediler | 3.5 trilyon $ | First Brands bu sınıftaydı |
| Hazine kâğıtlarında zarar | 650 milyar $ realize edilmemiş zarar | SVB iflasını tetikleyen durum |
SVB, Signature ve First Republic gibi bankalar tahvil zararları yüzünden çökmüştü. Bugün risk tahvilden kurumsal kredilere kaydı. Şimdi asıl tehlike, First Brands örneğinde görülen yüksek kaldıraçlı borçla finanse edilen şirketlerin iflas zinciri.
ABD’de yeni banka krizi olur mu?
Küresel bir banka krizi beklenmese de “sessiz banka erimesi” dönemi başladı. Özellikle orta ve küçük ölçekli bankalar kırılgan durumda. Merrill Lynch analistlerinin tahminine göre:
- ABD’de 400’den fazla banka bilanço sorunları nedeniyle 2025–2026 arasında birleşmeye zorlanabilir.
- 150’yi aşkın banka ise rezerv erimesi ve batık kredi oranı nedeniyle iflas riski taşıyor.
- FED’in faizleri uzun süre yüksek tutması, bu bankaları likidite kıtlığına sürüklüyor.
Credit Suisse neden bu tabloda önemli?
Credit Suisse 2024’te UBS tarafından kurtarıldı, yani bir Avrupa devinin çökebildiği gerçeği ortaya çıktı. Bu finans tarihine “kurumsal çürüme çökerse bilanço büyüklüğü fark etmez” notuyla geçti. Aynı risk şu anda ABD gölge banka sisteminde görülüyor.
First Brands, 10 milyar dolarlık borçla batabiliyorsa; aynı kredileri taşıyan bankalar ve fonlar da sorunlu demektir. Bugün Blackstone, Apollo, Ares Capital gibi özel kredi devleri agresif büyüyor, çünkü bankalar kredi veremiyor. Bu da finansal riskin regüle edilmemiş alana kaydığı anlamına geliyor.
Risk nerede yoğunlaşıyor?
- CRE → Ofis çöküşü: Boş ofis oranı New York’ta %22, San Francisco’da %35’e çıktı.
- Kira gelirleri eridi, teminat değerleri çöktü.
- Refinansman duvarı 2026’da büyüyor: 1,1 trilyon $ şirket borcu çevrilecek.
- Zombi şirket sayısı artıyor (faiz giderini bile karşılayamayan 5000’den fazla şirket).
Kriz değil ama “kırılgan dönem”
Bu tablo 2008 tekrar edecek demek değil. Çünkü:
- Bankalar daha yüksek sermaye oranına sahip.
- Denetim daha güçlü.
- FED acil likidite pencerelerini açık tutuyor.
Ancak şu gerçek:
Kredi maliyeti yüksek
Batık şirket iflasları artıyor
Orta ölçekli bankalar birleşmeye zorlanacak
ABD kredi piyasasında stres dönemi başladı
