Avrupa’nın E3 ülkeleri tarafından önerilen karşı-plan, ABD’nin Trump merkezli taslağına karşı Ukrayna’nın geleceğini kökten yeniden tanımlayan sert maddeler içeriyor.
Askerî kapasite sınırı, toprakların geri alınmaması ve NATO yolunun kapatılması gibi maddeler, Moskova’nın sahadaki kazanımlarını “dondurulmuş statü”ye taşıyor.
Planın en tartışmalı unsurları enerji paylaşımı, G8 dönüşü ve Trump’ın anlaşmanın yürütücüsü yapılması; bu maddeler Batı ittifakı içinde ciddi ayrışma yaratacak nitelikte.
Avrupa’nın Britanya–Fransa–Almanya üçlüsü tarafından hazırlanan karşı teklif, ABD’nin Trump yönetiminde tasarlanan Ukrayna barış planına alternatif olarak masaya kondu. Ancak metnin satır aralarına bakıldığında, Ukrayna’nın egemenliğini doğrudan etkileyen ve küresel jeopolitiği yeniden şekillendirebilecek bir dizi ağır hüküm dikkat çekiyor. Aşağıdaki maddeler, hem siyasi hem stratejik etkileri itibarıyla planın en sert unsurlarını oluşturuyor.
1) Ukrayna ordusunun 800.000 askerle sınırlandırılması (Madde 6)
Neden önemli?
• Egemen bir ülkenin savunma kapasitesinin dış güçlerce belirlenmesi, Ukrayna’yı uzun vadeli caydırıcılıkta bağımlı hâle getiriyor.
• Rusya’nın konvansiyonel üstünlüğü karşısında “asimetrik zayıflık” yaratıyor.
2) Ukrayna’nın işgal altındaki topraklarını askeri güçle geri alamayacağını taahhüt etmesi (Madde 21)
Neden önemli?
• Kırım, Donbas ve diğer bölgelerde Rusya’ya fiilî meşruiyet kazandırıyor.
• Savaşın sonucunu sahadaki fiilî güç üzerinden “kilitleyen” en kritik madde.
3) Toprak düzenlemelerinin zorla değiştirilemeyeceği ve ihlalde güvenlik garantilerinin iptal edilmesi (Madde 22)
Neden önemli?
• Ukrayna’nın diplomatik alandaki pazarlık gücünü düşürüyor.
• Rusya’nın elinde tuttuğu toprakların geleceğini garanti altına alıyor.
4) Ukrayna’nın NATO üyeliğinin fiilen kapatılması (Madde 7)
Neden önemli?
• “Konsensüs yok” maddesiyle NATO yolu tamamen kapanıyor.
• Ukrayna’nın Batı güvenlik mimarisine entegrasyonunu kırıyor.
5) NATO’nun Ukrayna’da kalıcı asker konuşlandırmama garantisi (Madde 8)
Neden önemli?
• Ülkenin görünür caydırıcılık kapasitesi ortadan kalkıyor.
• Rusya sınırındaki en güçlü denge unsuru devre dışı bırakılıyor.
6) ABD’nin güvenlik garantisinin Ukrayna’nın davranışlarına bağlanması (Madde 10)
Neden önemli?
• Tek bir “Rusya’ya hamlede” ABD garantisi tamamen iptal edilebiliyor.
• Bu da garantiyi güvenlik sigortası olmaktan çıkarıp bir “koşullu sözleşme”ye dönüştürüyor.
7) Zaporijya Nükleer Santrali’nin 50-50 paylaşımı (Madde 19)
Neden önemli?
• Enerji üretiminin yarısının Rusya’ya verilmesi fiilî işgale resmiyet kazandırıyor.
• Avrupa enerji güvenliği açısından stratejik bir kırılma yaratıyor.
8) Toprak takası müzakerelerinin temas hattından başlaması (Madde 21 – ikinci boyut)
Neden önemli?
• Rusya’nın kontrol ettiği bölgeleri “başlangıç zemini” ilan ediyor.
• Ukrayna’yı masaya dezavantajla oturtuyor.
9) Rusya’nın G8’e geri alınması ve küresel entegrasyonu (Madde 13)
Neden önemli?
• Moskova’ya ağır ödül niteliğinde.
• Batı yaptırım mimarisi çökebilir; enerji ve emtia fiyatlaması yeniden şekillenir.
10) Barış anlaşmasının Trump başkanlığındaki “Barış Kurulu” tarafından yönetilmesi (Madde 27)
Neden önemli?
• ABD iç siyasetini küresel barış sürecinin içine taşıyor.
• Avrupa ile Washington arasında kurumsal uyumsuzluk ve güç çekişmesi yaratabilir.
