Rusya ve Ukrayna heyetleri, Mart 2022’den bu yana ilk kez İstanbul’da doğrudan müzakere masasına oturarak yaklaşık bir saatlik bir görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşme, savaşın gidişatına ve küresel ticaret dengelerine dair kritik ipuçları taşıyor.
🤝 İnsani Adımlar ve Esir Takasları
Taraflar, özellikle savaş esirlerinin değişimi ve yaklaşık 12.000 şehit askerin naaşlarının teslimi konularında ilerleme kaydetti. Her iki taraf da 6 bin askerin cenazesini karşılıklı teslim edeceğini açıkladı. Ayrıca, 15 Mayıs’ta İstanbul’da yapılan ilk tur görüşmelerin ardından biner esirin alındığı ve yeni esir değişimlerinin de savaşta ağır yaralananlar ve gençlere odaklanacağı bildirildi.
🔥 Moskova’nın Ateşkes Önerisi
Rusya heyetine başkanlık eden Kremlin Danışmanı Vladimir Medinsky, Moskova’nın cephenin belirli kesimlerinde iki ila üç günlük kısa süreli ateşkes önerdiğini belirtti. Medinsky, Ukrayna tarafına Moskova’nın tam ateşkes şartlarını içeren bir muhtıra sunduklarını, Kiev’in ise kendi taslağını hazırladığını kaydetti. Ancak Ukrayna, bu belgelerde herhangi bir ilerleme sağlanamadığını ve birçok anlaşmazlığın yalnızca Zelenskiy ile Putin arasında bir görüşmeyle çözülebileceğini vurguladı.
🇺🇦 Kiev’in Barış Şartları ve Güvenlik Talepleri
Ukrayna Savunma Bakanı Rustem Umerov, Rusya’dan gelen barış anlaşması taslağının inceleneceğini, Kiev’in de kendi yol haritasını hazırlayarak müzakerelere devam edeceğini açıkladı. Reuters tarafından görülen Ukrayna’nın yol haritasına göre Kiev, olası bir barış anlaşmasının ardından askeri gücüne herhangi bir kısıtlama getirilmemesi, Moskova güçlerinin kontrol ettiği Ukrayna toprakları üzerindeki Rus egemenliğinin uluslararası alanda tanınmaması ve ayrıca savaş nedeniyle tazminat ödenmesi şartlarını öne sürüyor.
🗺️ Rusya’nın Talepleri ve Savaşın Seyri
Moskova ise Putin’in geçen yıl açıkladığı temel barış şartlarını tekrar gündeme getirdi: Ukrayna’nın NATO’ya katılma hedefinden vazgeçmesi ve Rusya’nın kontrol ettiği dört Ukrayna bölgesinden (yaklaşık 113 bin 100 kilometrekare) askerlerini çekmesi. Rusya, savaşın son altı ayında sahada önemli kazanımlar elde ettiğini iddia ediyor ve Kiev’in Rusya şartlarında bir barış anlaşması imzalamaması durumunda daha fazla toprak kaybedebileceğini öne sürüyor.
⚖️ Trump Faktörü ve Küresel Yansımalar
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, barış görüşmelerine ABD eski Başkanı Donald Trump’ı da dahil ederek Putin ve Zelenskiy’yi Türkiye’de bir araya getirmeyi umduğunu açıkladı. Trump, Putin’i “çılgın” olarak nitelendirirken, Oval Ofis’te Zelenskiy’i azarlamış ve barışın mümkün olduğunu, Putin’in uzlaşmaz tutumunun sürmesi durumunda Rusya’ya sert yaptırımlar uygulanabileceğini ifade etmişti.
🔎 Küresel Güvenlik ve Ticaret Dengeleri
ABD’nin eski Başkanı Joe Biden döneminde Ukrayna’ya gönderilen gelişmiş silahlar, savaşın seyrini doğrudan etkilemiş ve çatışmaların uzamasına katkıda bulunmuştu. ABD kaynaklarına göre 2022’den bu yana 1,2 milyondan fazla kişi savaşta hayatını kaybetti veya yaralandı. Bu tablo, küresel emtia piyasaları, savunma sanayi yatırımları ve güvenlik harcamaları üzerinde önemli baskılar yaratırken; nadir toprak elementleri ve enerji fiyatları üzerindeki risk primlerini artırıyor.
📈 Küresel ve Yerel Piyasalar Açısından Notlar
Türkiye’nin barış sürecinde aktif rol alması, diplomatik ağırlığını artırırken küresel ticaret yollarında enerji, tarım ve lojistik sektörlerine yeni fırsatlar sunabilir.
Rusya’nın önerdiği ateşkes, kısa vadeli insani yardımlar ve tedarik zincirlerinde sınırlı iyileşme yaratabilir; ancak uzun vadeli barış için taraflar arasındaki stratejik pozisyon farkları aşılması gereken temel engel olarak öne çıkıyor.
Ukrayna’nın NATO’ya üyelik hedefinden vazgeçmeme ısrarı ve Rusya’nın toprak talebi, Batılı yatırımcılar için bölgedeki risk primini yükseltiyor.
ABD’nin rolü, Trump’ın açıklamaları ve Biden dönemi politikalarının küresel jeopolitik dengelerde yeni belirsizlikler yaratması, yatırımcıların temkinli pozisyon almasına neden oluyor.
📝 Sonuç ve Beklentiler
İstanbul’daki görüşmeler, insani konularda belirli ilerlemeler sağlasa da, taraflar arasındaki temel pozisyon farklılıkları ve stratejik hedefler nedeniyle kısa vadede kalıcı bir çözüm beklenmiyor. Küresel piyasalar için, bu belirsizlik enerji fiyatlarından gıda arzına, nadir toprak elementlerinden savunma harcamalarına kadar geniş bir yelpazede riskleri canlı tutuyor. Türkiye’nin diplomatik çabaları dikkat çekerken, ekonomistler için barış sürecindeki siyasi, ticari ve askeri dengelerin yatırım kararlarına etkisi titizlikle izlenmeli.
Bu gelişmelerin, yatırımcılar, politika yapıcılar ve reel sektör için jeopolitik risk analizinde kritik bir dönemeç olduğu unutulmamalıdır.
