BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
“İnanamıyorum,” dedi Amerika Başkanı Donald Trump, 18 Ağustos’ta Beyaz Saray’ın önünde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’yi karşılarken. “Bayıldım.” Trump’ın kastettiği, Zelenski’nin Amerikan baskısına boyun eğerek toplantıya takım elbise benzeri bir kıyafetle gelmesiydi. Şubat ayında Oval Ofis’teki gergin tartışmanın nedenlerinden biri olan bu konu, kritik zirveye umut verici bir başlangıç yaptı. Görüşmelere katılmak üzere bir grup Avrupa lideri de kuliste bekliyordu.
Washington’daki bu buluşma, geçen hafta Alaska’da Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında yapılan zirvenin sonucu olarak gerçekleşti. O görüşme, Putin’in muğlak şekilde “mutabakatlar” diye nitelendirdiği, Amerika’nın ön şart olarak ateşkes talebinden vazgeçip daha geniş kapsamlı bir barış anlaşmasını gündeme aldığı bir tablo ortaya çıkardı. Söz konusu anlaşmaya göre Ukrayna’nın işgal edilmemiş bazı topraklarından vazgeçmesi, karşılığında ise Rusya’nın savaşı durdurma sözü vermesi bekleniyordu.
Oval Ofis’te Trump ile Zelenski arasında kameralar önünde yapılan görüşme, masadaki anlaşmanın detaylarına dair fazla ipucu vermedi. Ancak iki lider arasındaki hava şaşırtıcı şekilde olumluydu. Zelenski, eşi Olena Zelenska’dan, Trump’ın eşi Melania Trump’a iletilmek üzere bir mektup sundu. Geçtiğimiz hafta Melania Trump, savaş mağduru çocukların durumuyla ilgili olarak Putin’e bir mektup yazmıştı. Zelenski ayrıca Şubat ayında kıyafetiyle ilgili tartışmayı başlatan Amerikalı gazeteciyle şakalaştı ve Trump’a, “Siz de ulusal seçimleri ertelemek isteyebilirsiniz” diye takıldı.
İki liderin bir önceki görüşmesinde Zelenski Beyaz Saray’dan adeta kovularak ayrılmıştı. Bu kez ise Zelenski, “Çok iyi bir görüşmeydi,” dedi. Trump da başını sallayarak onayladı.
Özlü konulara gelindiğinde, her iki lider de en azından kamuoyu önünde zor soruları savuşturdu. Trump, toplantıdan önce Putin ile dolaylı olarak görüştüğünü ve sonrasında Rusya liderini arayarak üçlü bir görüşme ayarlayacağını söyledi. Zelenski ise böyle bir görüşmeyi memnuniyetle karşılayacağını belirtti. Trump, neden ateşkes konusundaki fikrini değiştirdiğini de açıkladı; artık ateşkese gerek olmadığını, çünkü bunun bir tarafı “dezavantajlı” duruma sokabileceğini öne sürdü. “İki yıllık bir barıştan ve ardından yeniden aynı kaosa dönmekten bahsetmiyoruz. Her şeyin yolunda olmasını garanti altına alacağız,” dedi. Daha sonra Avrupa liderleriyle yaptığı görüşmede ise Trump, “muhtemel toprak takaslarının” tartışılması gerektiğini kabul etti. Ancak bu, korkulduğu gibi doğrudan böyle bir takası dikte etmekten oldukça uzaktı.
Toplantıdan çıkan belki de en önemli sinyal, Trump’ın Ukrayna’ya güvenlik garantileri verme konusunda açık kapı bırakması oldu. Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff, Oval Ofis görüşmesinde de hazır bulunmuştu ve bir gün önce Amerika’nın “NATO’nun 5. maddesine benzer” garantilere açık olduğunu, Rusya’nın da bu fikri kabul ettiğini söylemişti. Bunun pratikte ne anlama geleceği henüz belirsiz. Trump, herhangi bir anlaşma kapsamında Ukrayna’nın “çok fazla yardım” alacağını ifade etti. Avrupa güçlerinin “ilk savunma hattı” olacağını, belki de Britanya-Fransa öncülüğünde Ukrayna’da yapılacak askeri bir konuşlanmaya atıfta bulunarak, ancak “biz de yardım edeceğiz, işin içinde olacağız” dedi.
Zelenski ise yılın başında yaşanan gerginliklerden ders almış görünüyordu. Trump’a övgüler yağdırarak en ufak bir anlaşmazlık işareti vermekten kaçındı. Ancak pratikte önünde zor bir görev var. Ukrayna’nın, güneydoğuda yer alan Donbas’ın batısındaki güçlü şekilde tahkim edilmiş bölgelerden gönüllü olarak vazgeçmesi fikri, Ukraynalıların büyük çoğunluğu için asla kabul edilemez. Bu, sadece Ukrayna’nın askeri pozisyonunu zayıflatmakla kalmaz, aynı zamanda ülkeyi siyasi açıdan da istikrarsızlaştırabilir. Zelenski, Oval Ofis’te Trump’a cephedeki birçok detayı harita üzerinden gösterdiğini söyledi.
Buna karşın, Ukraynalı yetkililer “dondurma” fikrine daha açık görünüyor. “Temel nokta, çatışma hattında durmak,” diyor üst düzey bir Ukraynalı yetkili. Kısa vadeli bir anlaşmaya varılabileceğine dair güven mevcut, ancak bunun ne kadar süreceğine dair büyük şüpheler var. “Bir süre daha çatışma halinde olacağımız kesin,” diyor yetkili. “Yüzlerce yıllık ortak tarih bize bunu söylüyor.”
Trump’ın Zelenski ile görüşmesi sona erdiğinde, iki lider Oval Ofis’te kameralar çıktıktan sonra herhangi bir anlaşmazlık işareti göstermeden birlikte dışarı çıktı. Ardından NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen kendilerine katıldı. Bu, Zelenski’nin konumunu güçlendirmek ve Trump’ın düşüncelerini şekillendirmek için önemli bir diplomatik gövde gösterisiydi. Trump, sırayla her bir müttefikine övgüler yağdırdı. Ukrayna’ya yönelik güvenlik garantisinin tam niteliği üzerine müzakerelerin saatlerce sürmesi bekleniyor. Ancak Trump, Putin ve Putin’in devirmeye ve öldürmeye çalıştığı Zelenski’nin olağanüstü bir zirvede bir araya gelme ihtimali giderek artıyor.
