Süperzeka köşeyi dönmediyse tabii
San Francisco – 25 Haziran 2025
Silicon Valley’de şu sıralar herkesin dilinde olan konu, “vibe coding”. Yani geleneksel programlama bilgisi yerine üretken yapay zekâ kullanarak yazılım oluşturma yeteneği. Ancak bunun bir kardeşi daha var: “vibe valuing”. Bu da girişim sermayecilerinin, eski usul finansal tabloları pek umursamadan yapay zekâ girişimlerine devasa değer biçme yetisi.
Bunun en çarpıcı örneği, OpenAI’ın eski teknoloji şefi Mira Murati. Murati, neredeyse bir gecede zenginler sınıfına katıldı. Yeni kurduğu yapay zekâ girişimi Thinking Machines Lab, ilk yatırım turunda 2 milyar dolar topladı ve şirket, henüz net bir stratejisi veya geliri yokken 10 milyar dolar değerlemeye ulaştı.
Murati’nin başarısı, şirketinde yer alan eski OpenAI araştırmacılarından kaynaklanıyor. Meta gibi teknoloji devleri bu “yıldız” isimlere yüklü teklifler yapıyor. Yine de yatırımcılar şunu kabul ediyor: Daha az tanınan yapay zekâ girişimleri için bile klasik değerleme ölçütleri — örneğin gelir artışı tahminleri, müşteri kaybı ve nakit tüketimi — artık eskisi kadar kutsal değil. Bunun bir nedeni, yapay zekânın çok hızlı ilerlemesi; doğru tahmin yapmak zor. Diğer nedeni ise bu alana akan devasa yatırım hacmi.
Eskiden oldukça güvenilir olan bir ölçüt, yani yıllık tekrar eden gelir (ARR), artık değer kaybediyor. Yazılım hizmeti satan şirketler için bu metrik temel bir unsurdu. Kullanıcı sayısına göre tipik bir ayın abone gelirini alıp 12 ile çarptığınızda elde edilirdi. Ayrıca müşteri sadakati yüksekti. Yıllık müşteri kaybı genelde %5’in altındaydı. Marjinal maliyetler düşük olduğundan, girişimler kara geçmeden önce çok fazla nakit yakmazdı. Değerlemeler için sağlam bir temeldi.
Yapay zekâ girişimleri için durum böyle değil. Bazı şirketlerde gelir büyümesi neredeyse dikey bir grafik çiziyor. Örneğin, popüler bir kodlama aracı olan Cursor’a sahip Anysphere, bu ay yıllık tekrar eden gelirini 500 milyon dolara çıkardı. Ocak ayında bu rakamın beşte biri kadardı. Başka bir yazılım üretme aracı olan Windsurf da benzer şekilde hızla büyüdü. Mayıs ayında OpenAI tarafından 3 milyar dolara satın alındı.
Ancak bu büyüme ne kadar sürdürülebilir? Altimeter Capital’dan Jamin Ball, şirketlerin birçok yapay zekâ uygulamasını denediğini, bunun da hevesli ama sadakatsiz olduklarını gösterdiğini söylüyor. Ball, bu durumu klasik ARR değil “deneysel gelir oranı” yani “ERR” diye tanımlıyor. Bazı şirketlerde müşteri kaybı %20’yi aşıyor. Ayrıca, kullanıcı bazlı değil de kullanım miktarına göre ücretlendirme yapılması da tahminleri zorlaştırıyor.
Üstelik rekabet de çok yoğun ve giderek sertleşiyor. Hızla büyüyen bir yapay zekâ girişimi bile kalıcılığı garanti edemez. Birçok firma, OpenAI veya Anthropic gibi büyük laboratuvarların modelleri üzerine kendi uygulamalarını inşa ediyor. Ancak bu laboratuvarlar da artık kendi uygulamalarını sunmaya başladı. FE International’dan Max Alderman’a göre, üretken yapay zekâ sayesinde sadece birkaç çalışanla şirket kurmak kolaylaştı. Bu da sektörde çok daha fazla yeni oyuncu olmasına neden oluyor.
Tanıdık yapay zekâ firmaları bile kâra geçmiş değil. Google’ın hâkimiyetindeki arama motoru pazarını sarsmak isteyen Perplexity, geçen yıl 34 milyon dolar gelir elde etti ama 65 milyon dolar nakit yaktı. Buna rağmen yüksek değerlemenin önüne geçilmedi. Şirketin son yatırım turunda değeri 14 milyar dolar civarına çıktı. Bu, geçen yılki gelirinin 400 katı demek — Nasdaq borsasında işlem gören ortalama bir şirketin 6,5 katı. OpenAI ise geçen yıl yaklaşık 5 milyar dolar nakit tüketti ama değeri 300 milyar dolar. Girişim yatırımcılarının bu kayıpları göz ardı etmesi, yapay zekâ pazarının devasa potansiyeline ve maliyetlerin daha da düşeceğine olan inançlarını yansıtıyor. Perplexity özelinde, şirketin bir satın alma hedefi olması da bu ilgiyi açıklıyor.
Zamanla klasik değerleme yöntemleri yeniden önem kazanabilir ve daha soğukkanlı bir bakış hâkim olabilir. Thomvest’ten Umesh Padval şöyle diyor: “Ben hâlâ geleneksel ölçütlere ihtiyaç duyan eski kafalı biriyim.” Ama şimdilik sadece “vibe”a odaklanın. ■
