BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Arkadaş gibi görünen, teknelerle oyalanan adamlar aslında çok farklı bir şey yapıyor. Küçük bir tekneden suya atlayan biri, tekneyi yönlendirirken kıyıda diğerleri onları izliyor. Uzun sazlıkların arasında gizlenen bir adam, elinde makineli tüfekle dikkatle bakıyor. Birdenbire tekne, içinde kimse yokken hızla uzaklaşıyor; sahildeki beyaz bir minibüsten uzaktan kumanda ediliyor. Bugün bu adamlar tekneyi test ediyor, ancak bir sonraki görevi bir Rus hedefini vurmak olacak.
Deniz dronları ya da İnsansız Yüzey Araçları (USV’ler), Karadeniz’de ve ona dökülen nehirlerdeki savaşı kökten değiştirdi. Her ay bu araçları kontrol eden teknoloji daha da gelişiyor. Ukrayna güçleri, Rusya’nın Karadeniz filosunu denizin batı kesiminden çıkarmakla ve 2023’te tahıl ihracatı için güvenli bir koridor açmakla övgü topladı. Ancak Ukrayna’nın büyük boyutta savaş gemileri yok. Donanma, artık yalnızca güvenlik birimlerinden biri; savaş Ruslarla denizde, nehirlerde ve sazlık deltalarında devam ediyor.
Mıkolayiv bölgesindeki üste Barracuda Taburu askerleri, Rusya kontrolündeki Oleshky kasabasındaki hareketleri izlemek için gözetleme dronu kullanıyor. Kamera o kadar güçlü ki, yakınlaştırıldığında ekranda tüylerini düzelten bir ördek bile beliriyor. Üssün başka bir bölümünde askerler, nehir ağızlarına yerleştirilmek üzere mayın hazırlıyor; çünkü korunmasız kalmaları Rus askerlerinin Ukrayna topraklarına sızmasını kolaylaştırabilir. Bir depoda ise mühendisler ve kaynakçılar yeni USV’ler inşa ediyor. Yaralı askerleri tahliye edebilecek bölmesi olan modellerden, büyük deniz ve altyapı hedeflerine saldırmak için tasarlanmış ince “kamikaze” teknelere kadar çeşitlilik var. Bazı modeller patlayıcılarla doldurulabiliyor ya da roketatarlar ve insansız hava araçlarını taşımak için düzeneklerle donatılabiliyor.
Tabur, donanmaya değil kara ordusuna bağlı. Ukrayna’nın suda savunması, gevşek biçimde koordine olan birçok kurumun işbirliğiyle yürütülüyor. Askeri istihbarat kurumu HUR ve sivil muadili SBU, kendi USV operasyonlarını yürütüyor; bazen donanmayı bile bilgilendirmeden. İstihbarat kurumlarının başkanları, donanma komutanlarından farklı olarak önemli siyasi aktörler ve operasyonlarını duyurmakta da daha başarılı.
2014’e kadar Ukrayna donanması Kırım’da konuşluydu. Rusya yarımadayı ele geçirince gemilerin çoğu kaybedildi; personelin üçte ikisi de taraf değiştirdi. 2022’de Rusya’nın topyekûn işgali başladığında kalan gemilerin çoğu yok oldu; son fırkateyn bile Rusya’nın eline geçmesin diye batırıldı. Bugün Ukrayna kıyılarının %80’i Rus kontrolünde.
Buna rağmen donanma 2022’de Rusya’nın büyük çıkarma harekâtları yapmasını engelledi. Nisan 2022’de, Moskva adlı Rus ağır kruvazörünü, yani Karadeniz filosunun amiral gemisini, kendi geliştirdiği gemisavar füzelerle batırdı. Bu, Ukrayna için büyük bir moral kaynağı oldu. Ardından Ukrayna güçleri Rus donanmasını Kırım’daki üslerinden çıkardı. Odesa’daki analist Hanna Shelest’e göre en büyük başarılar, donanma ile diğer hizmetlerin işbirliği yaptığı zaman geldi. SBU USV kullanıp baskınlar düzenliyor ama seyrüsefer konularında donanma uzmanlarına ihtiyaç duyuyor. Ayrıca Ukrayna’nın büyük operasyonlardaki USV’leri, Amerikan uydu istihbaratına dayanıyor; ABD desteğini çekerse bu araçlar büyük kayıplar verir. Donanma sözcüsü Dmytro Pletenchuk, deniz birliklerinin kara birlikleriyle omuz omuza savaştığını da hatırlatıyor.
Karadeniz haritasına işaret eden eski donanma kaptanı Andrii Ryzhenko, Rusların batıdan çıkarılmasının Ukrayna’nın denizi kontrol ettiği anlamına gelmediğini söylüyor. Tahıl koridoru kıyıya yakın bir hat izliyor ve küçük Ukrayna tekneleri mayın temizliği yaparak açık tutmaya çalışıyor. Ancak “gri bölge” olarak tanımlanan geri kalan kısımlarda ne Ukrayna ne de Rus gemileri rahatça hareket edebiliyor. Rusya hâlâ Odessa’ya füze ve drone saldırısı düzenleyebiliyor; Mykolaiv ve Herson limanları hâlâ ulaşıma kapalı. Ayrıca Rusya, kendi USV’lerini geliştiriyor ve Ukrayna’nınkileri engellemede giderek daha başarılı oluyor.
2018’de Ryzhenko’nun da içinde bulunduğu bir uzman grubu, Ukrayna’nın büyük savaş gemilerine değil, küçük hızlı teknelerden ve USV’lerden oluşan bir “sivrisinek filosuna” ihtiyacı olduğunu savunmuştu. Bugün bu öngörü gerçeğe dönüşmüş durumda. 2022’den bu yana Ukrayna’ya müttefiklerinden yaklaşık 100 küçük hızlı tekne teslim edildi. Dünyadaki denizcilik uzmanları, Karadeniz savaşını dikkatle izliyor. Çünkü büyük savaş gemilerinin USV saldırılarına karşı çok daha savunmasız hale geldiği anlaşıldı. Ukrayna için deniz dronlarının ağır savaş gemilerine karşı etkinliği umut verici, müttefikleri içinse endişe verici.
