• Türkiye, Rusya’ya ait İHA’ların artan hava sahası ihlalleri sonrası NATO güvenlik önlemleri kapsamında Litvanya’ya geçici olarak AWACS uçağı konuşlandırdı.
• Litvanya, Estonya, Danimarka ve Polonya son haftalarda Rusya’dan gelen hava sahası ihlallerini rapor ederken, Polonya bazı İHA’ları düşürdü, Litvanya parlamentosu ise askerlere tüm ihlalleri vurma yetkisi verdi.
• Estonya ve Polonya, NATO Antlaşması’nın 4. Maddesi kapsamında ittifakı istişareye çağırdı; Türkiye ise Rusya ile denge politikasını sürdürürken NATO’daki yükümlülüklerini yerine getirdi.
Türkiye, NATO’nun doğu kanadında güvenlik önlemlerini güçlendirmek amacıyla kritik bir adım attı. Savunma Bakanlığı’nın haftalık basın açıklamasında yer alan bilgilere göre, Türk Hava Kuvvetleri’ne ait Havadan Erken İhbar ve Kontrol Sistemi (AWACS) uçağı, 22–25 Eylül tarihleri arasında Litvanya hava sahasında görev yaptı. Bu geçici konuşlandırma, Rusya’ya ait insansız hava araçlarının son dönemde Baltık ülkeleri ve Polonya hava sahasında tekrarlanan ihlalleri sonrasında gündeme geldi.
Son haftalarda Litvanya, Estonya, Danimarka ve Polonya, Rusya’ya ait İHA ve savaş uçaklarının kendi hava sahalarını ihlal ettiğini açıkladı. Özellikle Polonya bazı insansız hava araçlarını düşürdüğünü duyururken, Litvanya parlamentosu da silahlı kuvvetlere, hava sahasını ihlal eden tüm insansız hava araçlarını vurma yetkisi verdi. Bu gelişmeler, NATO’nun doğu sınırındaki caydırıcılık kapasitesini yeniden gündeme taşıdı.
Savunma Bakanlığı açıklamasında kullanılan ifadeler, Türkiye’nin NATO Güvence Tedbirleri kapsamında sorumluluk üstlendiğini gösteriyor: “NATO Güvence Tedbirleri kapsamında, Havadan Erken İhbar ve Kontrol Sistemi (AWACS) uçağımız Litvanya hava sahasında görev icra etmektedir.” Bakanlık, operasyonun kapsamına ilişkin başka ayrıntı paylaşmadı. Ancak AWACS uçaklarının özellikle alçak irtifada uçan İHA’ları ve yer radarlarının göremediği hedefleri tespit etme kapasitesi bulunuyor.
Batılı yetkililer, Moskova’nın bu tür hava sahası ihlallerini NATO’nun hazırlık seviyesini ve siyasi kararlılığını test etmek amacıyla gerçekleştirdiği görüşünde birleşiyor. Bu nedenle Estonya ve Polonya, NATO Antlaşması’nın 4. Maddesi uyarınca ittifakın istişare başlatması çağrısında bulundu.
NATO Antlaşması’nın 4. Maddesi şu ifadeyi içeriyor:
“Taraflardan herhangi biri, toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı veya güvenliğinin tehdit altında olduğu kanaatine vardığında, müttefiklerle birlikte istişareye başvurabilir.”
Bu madde, NATO’nun kolektif güvenlik mekanizmasının en kritik unsurlarından biri olarak görülüyor; zira askeri müdahale öncesinde siyasi ve diplomatik koordinasyonu devreye sokuyor.
Türkiye’nin bu süreçteki rolü, hem NATO yükümlülüklerini yerine getirme hem de Rusya ile kurulan hassas dengeyi koruma çabası olarak dikkat çekiyor. Ankara, NATO’nun ikinci büyük ordusuna sahip ülke konumunda. Moskova’nın 2022’de başlattığı geniş çaplı Ukrayna işgalini kınayan Türkiye, Kiev’e Bayraktar TB2 insansız hava araçları başta olmak üzere çeşitli askeri yardımlar sağladı. Öte yandan Ankara, Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara katılmadı. Bu sayede hem Moskova hem de Kiev ile diyalog kanallarını açık tutmayı, Karadeniz tahıl koridoru anlaşması gibi kritik süreçlerde arabuluculuk rolü üstlenmeyi sürdürdü.
Sonuç olarak, Türkiye’nin Litvanya’ya gönderdiği AWACS uçağı, NATO’nun doğu kanadındaki güvenlik önlemlerinin sembolik ve operasyonel açıdan güçlendirilmesi anlamına geliyor. Rusya’nın sınır ötesi ihlalleri, Baltık ve Doğu Avrupa ülkelerinde güvenlik kaygılarını artırırken, Türkiye’nin bu hamlesi ittifak dayanışmasının somut bir göstergesi olarak öne çıktı.
