ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, ticaret politikalarında son derece iddialı bir plana imza atmak istiyor. Hedef net: 90 gün içinde 90 ayrı ticaret anlaşması yapmak. Ancak Washington’da bu hedefin gerçekçi olup olmadığına dair ciddi soru işaretleri oluşmuş durumda. Diplomatik dengeler, yetersiz kadrolar ve küresel ekonomik belirsizlikler, bu çabanın önündeki en büyük engeller arasında.
Trump’ın 2 Nisan’da açıkladığı yüksek gümrük tarifeleri, dünya genelinde büyük yankı uyandırmıştı. Bu karardan sonra birçok ülke, ABD ile masaya oturmak için harekete geçti. Avrupa Birliği’nin ticaretten sorumlu yetkilisi Maros Sefcovic, tarifeler konusunu görüşmek üzere ilk gelen isim oldu. Pazartesi günü Washington’a ulaşan Sefcovic’in ziyareti, AB’nin ABD ile yıllık yaklaşık 1 trilyon dolarlık ticaret hacmine sahip olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda son derece kritik.
Ancak Sefcovic geldiğinde ABD tarafında muhatap bulmak pek kolay olmadı. Trump’ın tarifeler konusundaki en üst düzey yetkilisi Hazine Bakanı Scott Bessent, o gün Buenos Aires’teydi. Arjantin’in reformlarını desteklemek için düzenlenen bir toplantıya katılan Bessent’in yokluğu, Trump yönetiminin öncelik sıralamasıyla ilgili yeni soruları beraberinde getirdi. Zira Arjantin ile ABD arasındaki yıllık ticaret hacmi sadece 16 milyar dolar civarında.
Bu durum, uzmanlar arasında “Bu kadar kısa sürede bu kadar çok anlaşma nasıl yapılacak?” sorusunun daha sık sorulmasına neden oldu. Eski baş ticaret müzakerecisi Wendy Cutler, Trump’ın hedefinin neredeyse imkânsız olduğunu belirtti: “Bu tür anlaşmalar ciddi hazırlık ve zaman ister. 90 günde kapsamlı bir anlaşmayı tek bir ülkeyle bile yapmak oldukça zorken, 90 ülke hedefi gerçekçi değil.”
Trump’ın ekonomi ekibinden bazı isimler ise daha iyimser. Beyaz Saray Ticaret Danışmanı Peter Navarro, Fox Business’a yaptığı açıklamada, Bessent, Ticaret Bakanı Howard Lutnick ve ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer’in bu süreci yönetebileceğini savundu. “90 günde 90 anlaşma mümkün. Başkan Trump doğrudan sürece liderlik edecek” dedi.
Trump’ın tarifelere ara vermesiyle başlayan bu 90 günlük süreç sadece ticari anlaşmaları değil, aynı zamanda piyasaların güvenini yeniden kazanmayı da hedefliyor. Son günlerde ABD finansal piyasaları baskı altında. Hazine tahvilleri satılırken faiz oranları yükseldi, dolar değer kaybetti ve altın fiyatları rekor kırdı. Tüm bu gelişmeler, Trump yönetimi üzerindeki baskıyı artırıyor. Cutler, “Yönetim hem piyasaya hem de dış ticaret ortaklarına bir istikrar sinyali vermeli” uyarısında bulundu.
Ancak çözülmesi gereken sorunlar oldukça fazla. Çin ile yaşanan gerilim, işlerin daha da karmaşık hale gelmesine neden oluyor. Yeni tarifeler nedeniyle Çin de misilleme yaptı. Uzmanlar, Çin gibi büyük oyuncularla kısa sürede bir uzlaşmaya varmanın neredeyse imkânsız olduğunu söylüyor.
Trump’ın geçmişteki ticaret anlaşmalarına bakıldığında da sürecin ne kadar uzun sürdüğü açıkça görülüyor. Güney Kore ile yapılan küçük kapsamlı bir güncelleme bile sekiz ay sürmüşken, Kanada ve Meksika ile imzalanan anlaşma iki yılı aşkın sürede tamamlanabildi.
Bu zorluklara rağmen, Trump’ın ekibi hâlâ umutlu. USTR temsilcisi Greer, “Başkan, anlaşmaların gerçekten işe yarayıp yaramadığına bakacak. Yararlıysa imzalar, değilse tarifeler uygulanır” dedi.
Ancak işin lojistik boyutu da göz ardı edilemez. Yönetim içerisinde birçok önemli pozisyon hâlâ boş. Mevcut görevliler farklı konularla da ilgilenmek zorunda kalıyor. Örneğin, bazı Hazine yetkilileri cuma günü Ukrayna ile yapılan kritik maden anlaşmalarıyla meşguldü. Bu da ticaret görüşmelerine yeterince odaklanılamadığı anlamına geliyor.
Trump’ın 200 kişilik ticaret ekibi gece gündüz çalışsa bile, karşılarında onlarca farklı ülkenin beklentileri, kırmızı çizgileri ve iç siyasetleriyle yüzleşmek zorunda kalacaklar. Üstelik ABD Hazine Bakanlığı’nda Senato onayı almış sadece bir üst düzey yetkili görevde. Diğer pozisyonlar ya boş ya da geçici olarak atanmış kişilerce dolduruluyor. Bu da karar alma sürecinde aksamalara neden olabiliyor.
Sorun sadece kadro eksikliği değil. Trump’ın ticaret danışmanları arasında da fikir birliği yok. Her danışmanın farklı bir yaklaşımı olması, karşı taraflarda belirsizlik yaratıyor. Bazı diplomatlar, müzakerelerin henüz netleşmemiş bir çerçevede sürdüğünü ve resmi bir anlaşma zemininden ziyade, daha çok “görüşmeler” düzeyinde ilerlediğini söylüyor.
Trump’ın başkanlığının başından bu yana İngiltere, Avustralya ve birkaç ülkeyle temas kurulmuş olsa da henüz somut bir anlaşmaya ulaşılamadı. Sürecin hangi yöne evrileceği, 90 günlük takvimin nasıl işleyeceği ve dünya piyasalarının buna nasıl tepki vereceği şimdilik belirsizliğini koruyor.
