- Çin, nadir element ihracatına yeni kısıtlamalar getirerek Trump görüşmesi öncesi tansiyonu yükseltti.
- Karşılıklı liman ücretleri restleşmesi, küresel ticarette yeni bir “mini ticaret savaşı” algısını tetikledi.
- ABD borsaları günü sert düşüşle geçirirken, altın yeniden 4.000 doların üzerine çıktı.
Küresel ekonomi, yeniden ABD–Çin ekseninde sert rüzgârlar altında.
Donald Trump’ın Truth Social paylaşımı ve CNN, CNBC kaynaklı haberler, iki ekonomi devi arasındaki ticari gerilimin birkaç gün içinde tam anlamıyla “ekonomik soğuk savaşa” dönüştüğünü gösteriyor.
Trump: “Çin Piyasaları Felç Etmek İstiyor”
Trump, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Çin’in nadir elementler (rare earths) üzerindeki ihracat kısıtlamalarını “ekonomik sabotaj” olarak nitelendirdi:
“Çin tüm dünyaya bu elementlerin ihracatını sınırlama mektubu gönderiyor. Bu, piyasaları kilitleyebilir, üretim zincirlerini felç edebilir.”
ABD Başkanı, bu adımın yalnızca ekonomik değil, stratejik bir hamle olduğunu vurguladı ve “Amerika, Çin’in bu hamlesine karşı finansal misilleme hazırlığında” dedi.
Xi’nin Hamlesi: Nadir Element Kısıtlamaları
CNN Business, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in, Trump ile beklenen görüşme öncesinde “kritik nadir elementler üzerindeki ihracat kontrollerini dramatik biçimde sıkılaştırdığını” duyurdu.
Çin, dünya nadir element arzının %80’ini kontrol ediyor ve bu malzemeler; yarı iletken, savunma, elektrikli araç ve AI teknolojileri için hayati önem taşıyor.
Bu nedenle karar, Washington’da yalnızca ticari değil, ulusal güvenlik düzeyinde bir uyarı olarak değerlendiriliyor.
Liman Restleşmesi
Gerilim yalnızca madenlerle sınırlı kalmadı.
CNBC’ye göre Pekin, 14 Ekim’den itibaren ABD gemilerinden Çin limanlarında “yeni giriş ücreti” alacağını açıkladı.
Bu karar, Washington’un Çin gemilerine uygulamaya koyduğu liman ücretlerinin “birebir misillemesi.”
ABD’nin küresel gemi inşa kapasitesindeki payı yalnızca %0,1 iken, Çin’in payı %53’ü aşıyor. Bu da adımın etkisini asimetrik biçimde artırıyor.
Wall Street’te Panik
Küresel gerginlik finansal piyasalarda sert satış dalgası yarattı:
- S&P 500: %1,29 düşüşle 6.648 puan
- Nasdaq: %1,83 kayıpla 22.602
- Dow Jones: %0,9 gerilemeyle 45.943
- Russell 2000: %1,73 düşüş
- VIX endeksi: %27 artışla 20,8
- Altın: %0,65 artışla 3.998 dolar/ons
BS Ekonomi analizine göre bu tablo, piyasaların nadir element krizini bir “tedarik zinciri şoku” olarak fiyatlamaya başladığını gösteriyor. Özellikle teknoloji ve savunma hisseleri, olası ihracat engellerinden en çok etkilenecek sektörler arasında.
“Yeni Jeoekonomik Cephe”
Analistler, Xi–Trump geriliminin yalnızca iki ülkeyi değil, küresel tedarik zincirlerini, enerji fiyatlarını ve merkez bankası politikalarını da etkileyeceği görüşünde.
Çin’in nadir element kısıtlamaları, tıpkı 2010’daki Japonya krizi gibi, “stratejik minerallerin silah olarak kullanıldığı” yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.
BS Ekonomi’ye göre bu tablo, hem enerji hem savunma sanayiine dayalı endüstrilerde küresel yeniden yapılanmayı hızlandıracak.
Altın ve gümüş gibi jeopolitik güvenlik varlıklarının, kısa vadede kazançlı çıkması muhtemel.
