● ABD ve Çin, ticaret savaşını tırmandırmamak ve Trump–Şi görüşmesini kurtarmak için Kuala Lumpur’da masaya oturdu.
● Nadir toprak ihracat kısıtlamaları ve ABD’nin genişlettiği ihracat kara listesi başlıca kriz konuları.
● İlk gün “yapıcı” geçti; taraflar Seul’deki Trump–Şi buluşması öncesi geçici ateşkes hedefliyor.
ABD ve Çin’in üst düzey ekonomi yetkilileri, Kuala Lumpur’da başlayan görüşmelerin ilk gününü “son derece yapıcı” olarak değerlendirdi. Dünyanın iki büyük ekonomisi, ticaret savaşının yeniden tırmanmasını önlemek ve gelecek hafta Güney Kore’de yapılması planlanan Trump–Şi görüşmesinin önünü açmak istiyor.
ASEAN zirvesinin oturum aralarında yapılan görüşmeler, Trump’ın 1 Kasım’dan itibaren Çin mallarına yüzde 100’e kadar yeni gümrük vergileri getirme tehdidi sonrasında başladı. Bu hamle, Çin’in 10 Ekim’de genişlettiği nadir toprak mineralleri ihracat kontrollerine misilleme olarak görülüyor. Aynı dönemde, ABD Ticaret Bakanlığı da kara listeye otomatik olarak binlerce Çinli şirketi ekleyen yeni bir düzenleme yayımlamıştı.
Bu gelişmeler, ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer ve Çin Başbakan Yardımcısı He Lifeng arasında Mayıs’tan bu yana süren dört ayrı görüşmede oluşturulan kırılgan ticaret ateşkesini tehlikeye soktu.
Görüşmelerin Gündemi
Trump’ın Asya turu öncesinde belirlediği üç öncelik masada: Amerikan çiftçilerinin kayıpları, Tayvan’ın statüsü ve Hong Kong’da tutuklu medya patronu Jimmy Lai’nin serbest bırakılması. Trump, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesinde Şi ile görüşmesinde bu konuların gündeme geleceğini söyledi.
Çin tarafında Başmüzakereci Li Chenggang de yer alırken, ABD heyeti “bazı teknik ilerlemeler” sağlandığını belirtti. Hazine Sözcüsü, görüşmelerin “iyi bir atmosferde geçtiğini” ve pazar sabahı yeniden başlayacağını açıkladı.
Washington–Pekin Arasında Yeni Denge Arayışı
Uzmanlara göre, Washington’un teknoloji ihracat kısıtlamaları ve Çin’in nadir toprak kontrolleri arasındaki düğüm çözülmeden ilerleme zor. Atlantic Council’den Josh Lipsky, “Bu, Çin’in elindeki en büyük koz; geri adım atmaları beklenmemeli,” dedi.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nden Scott Kennedy ise, “Trump–Şi görüşmesi belirleyici olacak. Eğer bir uzlaşma sağlanmazsa, ilişkiler yeni bir soğuk ticaret dönemine girebilir,” yorumunu yaptı.
Nadir Topraklarda Güç Mücadelesi
Mayıs’ta Cenevre’de başlayan görüşmeler 90 günlük bir ateşkesle sonuçlanmış, ABD tarifelerini %55’e, Çin ise %30’a düşürmüştü. Ancak eylül sonunda Washington’un kara listeyi genişletmesiyle süreç bozuldu. Çin’in küresel nadir toprak ihracatına getirdiği yeni kısıtlamalar da bu gerilimi tırmandırdı.
ABD tarafı, Pekin’in adımını “küresel tedarik zincirinde güç gösterisi” olarak nitelendirirken, Trump yönetiminin yazılım, jet motoru ve elektronik ihracatına yeni kısıtlamalar hazırlığında olduğu belirtiliyor.
Trump yönetimi ayrıca, Çin’in 2020’de imzalanan “Faz 1” anlaşmasındaki yükümlülüklerini yerine getirmediği gerekçesiyle yeni bir ticaret soruşturması başlattı.
Görüşmelerin sonucu, Seul’deki Trump–Şi zirvesinde geçici bir ticaret barışı sağlanıp sağlanamayacağına bağlı olacak. Eğer bu başarılamazsa, Kasım ayıyla birlikte iki ekonomi yeniden “üç haneli tarifeler dönemine” dönebilir.
