ABD Başkanı Donald Trump, ülkenin bağımsız federal kurumları üzerinde daha sıkı bir kontrol sağlamak amacıyla yeni bir başkanlık kararnamesi (executive order) imzaladı. Beyaz Saray tarafından geç saatlerde yapılan açıklamada, kararnameyle birlikte finans ve rekabet düzenlemeleri gibi alanlarda yetkili bazı bağımsız kurumların yürürlüğe koyacakları düzenleme taslaklarının Beyaz Saray tarafından inceleneceği bildirildi.
Kararname uyarınca Trump yönetimi, söz konusu bağımsız kurumlar için “performans standartları” belirleyecek ve kurumların “öncelikleri ile stratejik planlarını” Beyaz Saray’la istişare etmesi gerekecek. Federal İletişim Komisyonu (FCC), Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), Federal Ticaret Komisyonu (FTC) ve Federal Rezerv’in (Fed) bankacılık denetimi gibi alanları bu düzenlemeden etkilenecekler arasında.
Bununla birlikte Beyaz Saray, Fed’in para politikasına ilişkin kararlarının kapsam dışında bırakıldığını duyurdu; ancak bazı uzmanlar bu muafiyetin ileride değişebileceğinden endişe ediyor.
‘Yasallığı Tartışmalı’ İddiası
Eleştirmenler, Trump’ın hamlesinin Kongre’nin ilgili düzenleyici kurumlara sağladığı bağımsızlık ilkesini çiğnediğini ve yasal dayanaktan yoksun olduğunu savunuyor. Beyaz Saray ise ABD Anayasası’nın “tüm yürütme yetkisini başkana vermesi” ilkesi gereğince, bu kararnameyle kurumların başkan denetimi dışında “kuralsız” hareket etmesinin engellendiğini belirtiyor.
Beyaz Saray açıklamasına göre, kararnamenin bir diğer amacı da bağımsız kurumlar arasındaki farklı yasal yorumları ortadan kaldırmak ve başkanla Adalet Bakanı Pam Bondi’nin “yürütme erki için yasal yorumları belirlemesini” sağlamak. Eleştirmenler, bunun bağımsız düzenleyici kurumların özerkliğini büyük ölçüde zayıflatacağını söylüyor.
‘Açılış Hamlesi’ ve Muhtemel Hukuk Mücadelesi
Piyasa uzmanları, kararnamenin, Beyaz Saray’ın bağımsız düzenleyicileri kendi etki alanına çekme çabasının bir başlangıcı olduğunu vurguluyor. Bu adımın, Kongre’nin yetki verdiği kurumlarla yönetim arasındaki güç paylaşımına ilişkin derin bir hukuki tartışmaya yol açması bekleniyor.
Analistler, söz konusu kararnamenin hemen dava edilmesinin güçlü bir olasılık olduğunu belirtirken Beyaz Saray ve muhafazakâr çevrelerin de bu davayı muhtemelen beklediğini ve hatta istediklerini belirtiyorlar. Zira nihai olarak Yüksek Mahkeme’den çıkabilecek bir karar, yürütme erkinin bağımsız kurumlar üzerindeki yetkisini daha da sağlamlaştırabilir.
Federal Bütçe ve Kurumlara Etkisi
Kararnamenin, kurumların bütçeleri üzerinde de etkili olabileceği ifade ediliyor. Beyaz Saray tarafından yapılan açıklamada, bütçe yönetimi ofisinin (OMB) kurumlara ayrılan payları “vergi gelirlerinin etkin kullanımı” adına gözden geçireceği belirtildi. Hâlihazırda bazı bağımsız kurumlar, ABD ekonomisinde finans ve rekabet gibi kritik konularda düzenlemeler getirme görevini yürütüyor. Bu kapsamda kararnamenin uygulanması durumunda, söz konusu kurumların karar alma süreçleri büyük ölçüde başkanlık makamının etki ve denetimine girebilir. (Kaynak)
