BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Fransa Başbakanı François Bayrou, Ulusal Meclis’te yapılan güven oylamasını kaybetti. Tam 364 milletvekili Bayrou’ya karşı oy kullanırken, yalnızca 194 milletvekili destek verdi. Oylama öncesinde aşırı sağ Ulusal Birlik Partisi lideri Marine Le Pen, yeni bir parlamento seçimi çağrısı yaptı. Bayrou’nun düşüşü, iki yılda beşinci başbakanını atamak zorunda kalan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron için büyük bir darbe oldu.
Binyamin Netanyahu, Kudüs’te altı kişiyi öldüren ve 12 kişiyi yaralayan iki Filistinli silahlıya yardım eden herkesin yakalanacağını söyledi. İsrailli bir güvenlik görevlisi ve silahlı bir sivil saldırganları öldürdü. Hamas saldırıyı “kahramanca bir operasyon” olarak nitelese de sorumluluğu üstlenmedi. İsrail Savunma Kuvvetleri, saldırıya karşılık olarak Batı Şeria’daki köyleri kuşatma altına aldıklarını açıkladı.
Amerika Savunma Bakanı Pete Hegseth, sürpriz bir ziyaretle Porto Riko’ya gitti. Bu ziyaret, Trump yönetiminin bölgede uyuşturucu kartellerini bastırmak için adaya savaş uçakları konuşlandıracağını açıklamasından günler sonra gerçekleşti. Geçen hafta Amerika, Karayipler’de bir tekneye hava saldırısı düzenledi. Donald Trump, teknenin uyuşturucuyla dolu olduğunu ve Venezüella merkezli Tren de Aragua çetesine mensup “narko-teröristler” taşıdığını iddia etti.
Tesla’nın Amerikan otomobil pazarındaki payı, Reuters’a göre Ağustos ayında 2017’den bu yana en düşük seviyeye indi. Elon Musk’ın şirketi bir zamanlar Amerika’daki elektrikli araçların %80’inden fazlasını satarken, geçen ay bu oran %38’e düştü. Araştırma şirketi Cox Automotive, Tesla’nın yeni modeller sunan rakiplerinden artan bir baskıyla karşı karşıya olduğunu belirtti. Musk’ın aşırı sağ siyasetle özdeşleşmesinin de Tesla markasına zarar verdiği kaydedildi.
Altının ons fiyatı, 3.500 doları ilk kez aşmasından sadece birkaç gün sonra 3.600 doların üzerine çıkarak rekor kırdı. Trump’ın Fed üzerindeki baskısı ve zayıf ABD istihdam verileri bu yükselişi tetikledi. İşgücü piyasasındaki yavaşlama, Fed’in 17 Eylül’de faiz indirimi yapacağı beklentilerini artırdı.
Nepal’de sosyal medyaya getirilen kısıtlamalara karşı düzenlenen protestolarda en az 16 kişi öldü. Başkent Katmandu’da binlerce kişi, Facebook ve X gibi platformların engellenmesinin ardından sokağa döküldü. Bazı göstericiler parlamentoyu basmaya çalıştı. Hükümet, geçtiğimiz hafta platform sahiplerinin iletişim bakanlığına kayıt yaptırmaması üzerine bu siteleri engellemişti. Eleştirmenler, bu kısıtlamaların ifade özgürlüğünü tehdit ettiğini söylüyor.
Bilim insanları, Trappist-1e adlı uzak bir gezegenin azot açısından zengin bir atmosfere sahip olabileceğini göz ardı edemiyor. The Astrophysical Journal Letters’ta yayımlanan makalelere göre, araştırmacılar James Webb Uzay Teleskobu’nu kullanarak Dünya’dan yaklaşık 40 ışık yılı uzaklıktaki Trappist-1 yıldızının etrafındaki gezegenleri inceledi. Çoğunun atmosferi bulunmuyor gibi görünse de Trappist-1e, Dünya’ya benzer gazlarla çevrili olabilir; bu da su barındırma ihtimali anlamına geliyor.
Apple için büyük gösteri
Apple, Salı günü iPhone 17 adını taşıyan yeni nesil akıllı telefonlarını tanıtacak. Seride “Air” adı verilen ultra ince bir model de yer alacak. Apple Watch ve AirPods için yapılacak yeniliklerle birlikte bu lansman, katlanabilir bir iPhone’un da dahil olacağı çok yıllı bir tasarım dönüşümünün başlangıcı olarak görülüyor.
Şirket, yeni modellerin tüketicilerde azalan heyecanı yeniden canlandırmasını umuyor. Ancak telefon satışlarının önümüzdeki mali yılda büyük ölçüde yatay seyretmesi bekleniyor. Yatırımcılar ise Apple’ın uzun yıllardan sonra ilk kez iPhone fiyatlarını artırmasını ve yapay zekâya yönelik yaklaşımını güncellemesini istiyor.
Bu ay çıkan bir Amerikan rekabet davası, Google’ın arama motorunu iPhone’da öne çıkarmak için Apple’a yaptığı ödemelerin devam etmesine izin verdi. İki şirketin yapay zekâ temelli arama konusunda da ortak bir plan üzerinde çalışıyor olabileceği konuşuluyor. Bu karar, yıl boyunca büyük teknoloji şirketlerine kıyasla geride kalan Apple hisselerinde yeniden toparlanma sürecini başlattı.
Endonezya piyasalarında çalkantı
Endonezya Devlet Başkanı Prabowo Subianto, Pazartesi günü maliye bakanını görevden aldı. Bu karar, iki haftadır zaman zaman şiddetlenen sokak protestolarıyla zaten gergin olan piyasalarla bir çatışma riskini artırdı. Sri Mulyani Indrawati, Asya finans krizinden bu yana geçen çeyrek yüzyılda Endonezya ekonomik yönetiminin sembol isimlerinden biri olmuş, bu dönemde iki farklı görev süresinde toplamda yaklaşık 14 yıl maliye bakanlığı yapmıştı.
Prabowo, Ekim 2024’te devlet başkanı olduğunda onu görevde tutmuştu. Bu adım, ücretsiz okul yemeği programı ve yeni bir varlık fonu gibi pahalı ve öngörülmesi zor politika girişimlerine rağmen, ülke ekonomisinin ehil şekilde yönetileceğine dair yatırımcılara güven vermişti.
Ancak görevden alma açıklamasından yarım saatten kısa süre sonra, başkent Cakarta’daki ana hisse endeksi %1,3 düşüşle kapandı. Endeksin Salı günü daha da gerilemesi, ülkede ekonomik ve siyasi kriz algısını derinleştirebilir ve geçen hafta biraz yatışan protestoları yeniden alevlendirebilir.
Amerikan bilimi hedefte
Salı günü Amerika Senatosu’nun İç Güvenlik ve Hükümet İşleri Komitesi’nde yapılacak oturum, Trump yönetimi ile bilim ve tıp alanındaki araştırmacılar arasındaki mücadeleyi kızıştıracak. Oturum, Cumhuriyetçilerin ülkede düşen aşı oranlarının sorumluluğunu bilim insanlarına yüklemeye çalıştığı bir girişim olarak görülüyor. Başlık ise şu: “Bilimin yozlaşması, aşılarla ilgili kamuoyu algısını ve politikaları nasıl etkiledi?”
Çoğu bilim insanı ise asıl sorunun Trump yönetimi olduğunu savunuyor. Geçen hafta Amerika Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Junior, Kongre’de farklı bir komite önünde tartışmalı bir oturuma katıldı. Kennedy, mRNA teknolojisine yönelik araştırma hibelerini iptal etti ve hamile kadınlara covid aşısı yapılması yönündeki tavsiyeyi kaldırdı. Aynı zamanda Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin (CDC) başkanını ve önemli bir aşı komitesindeki tüm uzmanları görevden aldı. Onun Amerika’da aşıları itibarsızlaştırma çabalarının artarak süreceği anlaşılıyor.
Güney Afrika için eski ve yeni sorunlar
Salı günü açıklanacak Güney Afrika GSYH verileri, Donald Trump’ın ülkeye karşı yürüttüğü kampanyanın ekonomiyi zedeleyip zedelemediğine dair ipuçları verecek. Amerika, Güney Afrika hükümetinin ülke içinde beyazlara karşı önyargılı davrandığı gerekçesiyle %30 gümrük vergisi uygulamaya başladı. Trump yönetimi ayrıca Güney Afrika’nın dış politikasını Amerika ve müttefiklerine karşı “agresif” olmakla suçladı.
Buna rağmen, bu veri açıklaması fırtına öncesi sessizlik olabilir. Nedbank adlı bankanın tahminine göre GSYH, yılın ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla %0,6 büyüdü. Bu oran, ilk çeyrekteki %0,1’in üzerinde. Büyümenin bir kısmı, ihracatçıların Ağustos başındaki tarifeler yürürlüğe girmeden mallarını sevk etmelerinden kaynaklandı. Dolayısıyla yılın geri kalanı daha hayal kırıklığı yaratabilir. Ancak Güney Afrika’nın sorunlarının başlıca nedeni Trump değil. Gerçek GSYH büyümesi, son yirmi yılın büyük bölümünde yolsuzluk, bürokrasi ve idari yetersizlik nedeniyle zayıf kaldı.
Sembollerin dedektifi geri dönüyor
Salı günü yayımlanacak olan *“The Secret of Secrets”*in çıkışında gizli hiçbir şey yok. Bu kitap, Dan Brown’ın Robert Langdon serisinin altıncı halkası. Mickey Mouse saatini ve “semboloji” diplomasını takarak Avrupa şehirlerinde koşuşturan, şifre çözen profesörün yeni macerası şimdiden Amazon’da en çok satan dördüncü kitap konumunda.
Bu da şaşırtıcı değil. En ünlüsü “Da Vinci Şifresi” olan Dan Brown kitapları, bugüne kadar 56 dilde 250 milyondan fazla basılı kopya sattı. Yazarın hayranları bu kez daha uzun süre beklemek zorunda kaldı: “The Secret of Secrets”, sekiz yıl aradan sonra çıkan ilk romanı. Kahraman yine şatolarda ve yeraltı geçitlerinde koşturup, her adımda hem kötülüğü hem de İngilizceyi alt ediyor. *“The Secret of Secrets”*in bir hit olacağını anlamak için semboloji uzmanı olmaya gerek yok.
