BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
İsrail Güvenlik Kabinesi, Gazze’ye tam kapsamlı bir askeri işgal başlatıp başlatmama konusunda oylama yaptı. Amerikan kanalı Fox News’e konuşan Başbakan Binyamin Netanyahu, İsrail’in Gazze’yi kontrol altına alabileceğini ancak “yönetmek istemediğini” söyledi. İsrail Savunma Kuvvetleri’nin, bu planın bölgedeki rehinelerin güvenliğini tehlikeye atacağı yönünde uyarıda bulunduğu bildirildi.
OpenAI, merakla beklenen yeni yapay zekâ modeli GPT-5’i piyasaya sürdü. Amerikan şirketi, modelin selefi GPT-4’e kıyasla kodlama ve “ajan görevleri” konusunda daha iyi olduğunu açıkladı. Testler, yeni modelin “halüsinasyon” olarak bilinen yanlış bilgi üretme oranının da daha düşük olduğunu gösterdi. Firma ayrıca, yapay zekâ sohbet robotu ChatGPT’nin haftalık aktif kullanıcı sayısının yaklaşık 700 milyon olduğunu belirtti.
ABD Başkanı Donald Trump, başkanın gümrük tarifesi politikasını savunan ekonomi danışmanı Stephen Miran’ı, ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Kurulu’ndaki geçici boşluğu doldurmak üzere aday gösterdi. Senato tarafından onaylanırsa Miran, Ocak ayı sonuna kadar görev yapacak. Geçen hafta Trump tarafından atanmış iki üye, çoğunluğun aksine faiz oranlarının düşürülmesi yönünde oy kullanmıştı.
İngiltere Merkez Bankası, faiz oranını çeyrek puan indirerek %4’e çekti. Bu, son iki yılın en düşük seviyesi oldu. Beklenen bu adım, haziran ayında enflasyonun yükselmesinin ardından geldi. Banka’nın para politikası komitesi, yıllık enflasyonun eylülde %4 ile zirve yapmasını ve ardından %2’lik hedef oranına yaklaşmasını beklediğini açıkladı. Ticaret belirsizliğinin ise “biraz azaldığını” belirtti.
Trump, Intel’in CEO’su Lip-Bu Tan’a istifa çağrısında bulundu. Başkan, zor durumdaki çip üreticisinin yeni patronunun “ciddi şekilde ÇIKAR ÇATIŞMASI” içinde olduğunu söyledi ancak ayrıntı vermedi. Hafta başında, Tan’ın daha önce yönettiği şirketlerden biri, Amerikan çip ihracat kontrollerini ihlal ederek Çin’deki bir üniversiteye çip tasarımı sattığını kabul etmişti. Trump’ın açıklamalarının ardından Intel hisseleri %3’ten fazla değer kaybetti.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ABD’li ve Rus yetkililerin Trump’ın önümüzdeki günlerde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşebileceğini söylemesinin ardından, Avrupa’nın da savaşın bitirilmesi çabalarına dahil olması gerektiğini belirtti. Trump’ın ayrıca, kendisi, Zelenski ve Putin arasında takip niteliğinde görüşmeler ayarlayacağını söylediği, ancak Rus liderin bu fikri sonradan reddettiği bildirildi.
Laurent Saint-Cyr, Haiti Geçici Başkanlık Konseyi’nin başına geçti. Eski iş insanı Saint-Cyr, başkent Port-au-Prince’in büyük bölümünü kontrol eden çetelerin artan gücünü, Haiti tarihinin “en büyük krizlerinden” biri olarak tanımladı ve uluslararası desteğin artırılması çağrısında bulundu. BM aracılığıyla, Kenya liderliğindeki güvenlik misyonu geçen yıl ülkeye gelmişti. Geçici konseyin kasım ayında seçim düzenlemesi planlanıyor.
Modi’nin Trump Ortaklığı Trajik Bitti
6 Ağustos’ta Donald Trump, Hindistan’dan ithal edilen mallara uygulanan gümrük vergisini %50’ye çıkardı. Trump, sosyal medyada yaptığı paylaşımda bu kararı, Hindistan’ın petrol alımları yoluyla “Rus savaş makinesini finanse etmesi”ne ceza olarak nitelendirdi. Rusya, Hindistan’ın en büyük petrol tedarikçisi konumunda; Ukrayna savaşı öncesinde %0,2 olan payını bugün Hindistan’ın petrol ithalatında %35–40’a çıkardı. Trump ayrıca, Hindistan’ın en büyük ihracat pazarı olan Amerika ile ticaret ilişkisine de kızgın. Yaklaşık 46 milyar dolara ulaşan ticaret açığı için Trump, “AMERİKA’NIN HİNDİSTAN İLE MUAZZAM BİR TİCARET AÇIĞI VAR!!!” diye yazdı.
Trump’ın ilk döneminde, Hindistan’ın güçlü lideri Başbakan Narendra Modi ile diplomatik bir balayı yaşanmıştı. Ancak artık bu dostane dönem sona ermiş görünüyor. Trump’ın gümrük vergisi misillemesiyle karşı karşıya kalan Modi, 7 Ağustos’ta yaptığı açıklamada ülkenin çiftçilerinin ve balıkçılarının refahından “asla taviz vermeyeceğini” belirterek, Hindistan’ın Amerikalı müzakerecilerin istediği şekilde tarım sektörünü açmayacağı mesajını verdi. Hindistan’daki eski Trump destekçileri bile artık başkanlığı sadece “atlatmaya” çalışacak gibi görünüyor.
Google’ı Parçalamak Kolay Değil
Geçen yıl Google’ı yasa dışı tekel olarak nitelendiren yargıç, en erken Cuma günü arama deviyle ilgili olarak şirketin parçalanıp parçalanmayacağına karar verecek. Yargıç Amit Mehta’nın bu kadar ileri gitmesi olası görünmüyor. Ancak Google’ın, arama motorunun diğer firmaların web tarayıcılarında varsayılan olarak yer almasını sağlamak için Apple ve diğer şirketlere milyarlarca dolar ödemesini yasaklayabilir. Ayrıca Google’ın kullanıcı verilerini rakipleriyle paylaşmasını zorunlu kılabilir.
Adalet Bakanlığı’nın talep ettiği en sert çözüm, Google’ın Chrome tarayıcısının satılması. Ancak bu ihtimal zayıf. 1999’da Microsoft’un tekel olarak davrandığına hükmeden tarihi kararda bile şirketin parçalanmasına gidilmemişti. Eğer yargıç Google’ın yaptığı “varsayılan ödeme” uygulamasını hedef alırsa, bu ödemeleri tamamen kesip bir “seçenekler menüsü” getirebilir veya rakiplerin bu ödemeleri yapmasına izin verip yalnızca Google’ı yasaklayabilir. Bu adımların hiçbiri Google’ı yıkmaz; hatta şirketin büyük miktarda tasarruf etmesini sağlayabilir. Ancak yılda yaklaşık 20 milyar dolar ödemeyi Google’dan alan Apple, önemli bir kâr kaynağını yitirmiş olur.
Trump’ın Ukrayna’daki Gizemli Oyunu
Donald Trump, dostlarını ve düşmanlarını tahmin yürütmeye zorlamayı sever; bu, Rusya ve Ukrayna ile ilişkilerinde de farklı değil. Bir yandan Rusya’ya ve Hindistan gibi Rus petrolü alan ülkelere ekonomik yaptırım tehditleri savuruyor – Hindistan’a ek %25 gümrük vergisi getirdi. Öte yandan, barış görüşmeleri ve Beyaz Saray’a dönüşünden bu yana Rusya lideriyle yapılacak ilk zirve teklifinde bulunuyor.
Her iki mesaj da, Trump’ın özel elçisi Steve Witkoff’un Çarşamba günü Moskova’da yaptığı görüşmelerin ardından geldi. Trump, “Büyük ilerleme kaydedildi!” dedi ancak ayrıntı vermedi. Cuma günü, Rusya’ya savaşmayı durdurması için verdiği süre doluyor; aksi halde ticaret ortaklarına “ikincil” tarifeler uygulanacak. Trump, bu tarifelerden Hindistan dışında Çin’in de aralarında bulunduğu ülkelerin etkilenebileceğini söyledi. Ayrıca, önümüzdeki hafta gibi erken bir tarihte Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ikili, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile de üçlü bir zirve yapabileceğini belirtti. Ne tür bir anlaşmanın gündemde olduğu ise bilinmiyor.
Teksas, Siyasi Kaçakların Peşinde
Teksas Başsavcısı Ken Paxton, Demokrat eyalet milletvekillerinin Cuma gününe kadar Austin’e dönmemesi halinde mahkemeden onları meclisten atmalarını talep edeceğini açıkladı. En az 50 Demokrat, Donald Trump’ın desteklediği Cumhuriyetçi yeniden bölgelendirme planını durdurmak amacıyla Illinois, Massachusetts ve New York’a kaçtı. Demokratlar, bu girişimi partizan bir güç gaspı olarak görüyor. Özel yasama oturumunun gelecek hafta sona ermesine kadar eyalete dönmeyi planlamıyorlar.
Cumhuriyetçiler, bu milletvekillerinin görevlerini terk ettiğini ve cezalandırılması gerektiğini savunuyor. Paxton, “İşe gelmezseniz kovulursunuz,” dedi. Teksas polisinin eyalet dışındaki yetkisizliği nedeniyle, kıdemli Teksas senatörü John Cornyn’in talebi üzerine FBI, milletvekillerini “bulmak veya tutuklamak” için devreye girdi. Trump da bu kovalamacayı destekliyor gibi görünüyor. Eyalet meclisinde bazı Cumhuriyetçiler, Demokratların neden kaçmalarına izin verildiğini sorguluyor. Sertlik yanlıları ise, Temsilciler Meclisi başkanının üyeleri salonda kilitlemesi halinde bütün bu olayların yaşanmayacağını düşünüyor.
Kafkasya’da Barış Umudu
Ermenistan ve Azerbaycan onlarca yıldır çatışma içinde. 2023’te Azerbaycan, 1990’lardan beri Ermeni destekli ayrılıkçıların kontrolünde olan Dağlık Karabağ’ı geri aldı. 100.000’den fazla kişi bölgeden kaçtı. O tarihten bu yana iki ülke bir barış anlaşması imzalamaya çalışsa da görüşmeler çıkmaza girdi.
Cuma günü Donald Trump, çıkmazı aşmak amacıyla Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Beyaz Saray’da bir araya gelecek. Bir anlaşma, Ermenistan’ın Azerbaycan’ın müttefiki olan Türkiye ile ilişkilerini normalleştirmesinin önünü açabilir. Türkiye, 1993’te Azerbaycan’la dayanışma amacıyla Ermenistan ile sınırını kapatmıştı. Bu gelişme, ayrıca, iki ülke arasındaki rekabetten yararlanarak bölgedeki nüfuzunu artıran Rusya’yı da zayıflatabilir.
Ancak anlaşmazlıklar sürüyor: Aliyev, Azerbaycan’ın Nahçıvan’a Ermenistan üzerinden bir ulaşım koridoru talep ediyor. Askeri açıdan Azerbaycan karşısında dezavantajlı durumda olan Paşinyan ise böyle bir düzenlemenin Ermenistan’ın egemenliğini zayıflatabileceğinden endişe ediyor. Trump’ın “anlaşma yapma” yeteneği, bir kez daha zorlu bir sınavla karşı karşıya.
