BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Yirmi altı devlet başkanı, Xi Jinping ile birlikte Pekin’de düzenlenen askerî geçit törenini izledi. Katılanlar arasında Rusya ve Kuzey Kore’den gelen birçok otokrat vardı, ancak büyük Batılı demokrasilerin liderleri yoktu. Tören öncesinde Xi, insanlığın barış ile savaş arasında bir tercih yapmak zorunda olduğunu söyleyerek Çin’i “durdurulamaz” olarak nitelendirdi. Donald Trump ise Çin liderine “Amerika Birleşik Devletleri’ne karşı komplo kurarken Vladimir Putin’e ve Kim Jong Un’a en içten selamlarımı ilet” dedi.
Küresel tahvil piyasalarında yaşanan satış dalgasının ardından, Amerika’daki zayıf iş ilanları raporuyla birlikte toparlanma başladı. Yatırımcılar, Federal Reserve’ün faiz indirimine gideceğine bahis oynuyor. Çarşamba günü kısa süreliğine %5’in üzerine çıkan 30 yıllık ABD tahvil getirisi yeniden gerilerken, Britanya’nın 30 yıllık tahvil getirisi de neredeyse 30 yılın zirvesi olan %5,6 seviyesinden aşağı indi.
Portekiz’in başkenti Lizbon’da bir füniküler raydan çıktı; en az 15 kişi hayatını kaybetti, 18 kişi yaralandı. 1885’te açılan ve turistler arasında popüler olan Ascensor da Glória adlı tramvayda yaşanan olay için Portekiz hükümeti “trajik bir kaza” açıklaması yaptı ve kurtarma operasyonunun tamamlanmasının ardından kapsamlı bir soruşturma başlatılacağını duyurdu.
Donald Trump bir kez daha Hamas’a, Gazze’de rehin tuttuğu tüm İsrailli esirleri serbest bırakma çağrısı yaptı. Sosyal medya hesabında, “Bunu yaparlarsa işler hızla değişir” diye yazdı. İsrail güçleri Gazze kentindeki saldırılarına devam ederken, askerler yoğun nüfuslu büyük bir mahalle olan Şeyh Rıdvan’a doğru ilerledi.
Amerikalı büyük petrol üreticisi ConocoPhillips, iş gücünün %20 ila %25’ini, yani 3.250 kişiye kadar olan kısmını işten çıkarmayı planlıyor. Çıkarmaların çoğu yıl sonuna kadar gerçekleşecek. Bu karar, şirketin ikinci çeyrek net kârının 2 milyar dolara düşerek son dört yılın en düşük seviyesine inmesinden bir ay sonra geldi. Rakipler Chevron ve BP de işçi çıkarmayı planlıyor.
Endonezya’da yetkililer, geçen hafta hükümet karşıtı protesto sırasında zırhlı bir araçla 21 yaşındaki bir kurye sürücüsünün ölümüne neden olan bir polis memurunu görevden aldı. Polis komisyonu, memurun profesyonelce davranmadığını açıkladı; altı kişi daha gözaltına alındı. Olay, ekonomik koşullar ve milletvekillerine sağlanan ayrıcalıklara karşı düzenlenen ve şimdiye kadar en az on kişinin öldüğü ulusal çaplı protestoları daha da alevlendirdi.
Türkiye’nin yıllık enflasyon oranı, Temmuz’daki %34 seviyesinden Ağustos’ta %33’e geriledi. Ancak bu düşüş, gıda fiyatlarının hızla yükselmeye devam etmesi nedeniyle analistlerin beklentilerinden daha sınırlı oldu. Merkez Bankası, Temmuz ayında politika faizini 3 puan indirerek %43’e çekmişti. Banka, geçmiş enflasyona endeksli kira artışlarının düşüşünün zaman alacağı uyarısında bulundu.
Küresel tahvil piyasalarında çalkantılar
Fransa, Perşembe günü uzun vadeli tahvillerin satışını gerçekleştirerek yatırımcı iştahını test edecek. Talebin zayıf kalması ihtimali var. Son haftalarda borçlanma maliyetleri yükseldi: Fransız ve Alman on yıllık tahvilleri arasındaki getiri farkı beş ayın zirvesinde.
Yatırımcılar siyasetten tedirgin. Fransa’nın merkezci Başbakanı François Bayrou, 8 Eylül’de güvenoyu oylaması çağrısı yaptı. Amacı, Fransa’nın bütçe açığını azaltmak için 44 milyar avroluk (51 milyar dolar) tasarruf planını parlamentonun arkasına almak. Ancak mecliste çoğunluğu yok ve muhalefet partileri hükümeti devirmeye kararlı. Hükümetin düşmesi, uzun süredir beklenen mali kesintilerin hayata geçirilmesini zorlaştıracak.
Fransa’nın tahvil piyasası hazımsızlık yaşayan tek piyasa değil. Yaz tatilinin ardından daha fazla hükümet borçlanmaya yönelirken, piyasalar artan bütçe açıkları ve inatçı enflasyondan kaygılı. Arz ile talep arasındaki uyumsuzluk getirileri yukarı itiyor. Bu hafta ABD’nin 30 yıllık Hazine tahvili getirisi %5’e çıktı; Britanya’nın 30 yıllık tahvil getirisi ise 1998’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Fransa’nın satışı, güvenin ne kadar kırılgan hale geldiğini gösterecek.
Tayland yakında yeni bir başbakan seçebilir mi?
Taylandlı milletvekillerinin yakında yeni bir başbakan seçmesi bekleniyor. Önde gelen aday, Kral Vajiralongkorn’a yakınlığıyla bilinen, aynı zamanda popülist bir inşaat patronu olan Anutin Charnvirakul. Partisi, parlamentonun alt kanadında üçüncü en büyük sandalye sayısına sahip. Ancak Anutin, teknik gerekçelerle ülkenin en büyük iki partisinin liderlerini diskalifiye eden mahkeme kararlarının faydasını gördü.
İkinci büyük parti olan Pheu Thai’nin lideri Paetongtarn Shinawatra geçen hafta başbakanlıktan alındı. Çarşamba günü Tayland medyası, partinin parlamentonun feshedilmesi ve yeni seçimlerin yapılması için krala başvuruda bulunduğunu, ancak kralın danışmanlarının bu talebi reddettiğini bildirdi.
Başbakan olabilmesi için Bay Anutin’in, anketlerde önde giden liberal Halk Partisi’nin desteğini alması gerekiyor. Çarşamba günü, anayasal değişiklik için referandum düzenleme ve birkaç ay içinde seçim çağrısı yapma taahhüdünde bulunarak bu desteği kazanmak için bir anlaşma sağladı.
Trump’ın Fed için seçtiği isim
Donald Trump’ın ikinci başkanlık döneminde Federal Reserve’e (Fed) ilk aday gösterdiği Stephen Miran, Perşembe günü Senato’nun Bankacılık Komitesi’nde yapılacak onay oturumuna çıkacak. Trump’ın Ekonomi Danışmanları Konseyi başkanlığını yürüten Miran, beklenmedik şekilde Ağustos ayında görevinden ayrılan Adriana Kugler’in döneminin kalan son beş ayını tamamlamak üzere önerildi.
Miran’ın görüşleri oturumda sorun yaratabilir. Başkanların Fed guvernörlerini istedikleri zaman görevden alabilmesi gerektiğini savundu. Faiz oranlarının daha hızlı düşürülmesi için Fed’e baskı yapan Trump, bankanın yönetim kurulunda kendisine yakın bir çoğunluk oluşturma arzusunu gizlemedi. Mortgage dolandırıcılığı iddiaları nedeniyle guvernör Lisa Cook’u görevden alma girişimi üzerine hukuki bir mücadele kapıda görünüyor. Miran ayrıca, imalat ihracatını artırmak için doların değerinin düşürülmesi ve bazı yabancı Hazine tahvili sahiplerine kullanım ücreti getirilmesi çağrısında bulundu.
Zelenski ve Paris’teki koalisyon
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Britanya Başbakanı Sir Keir Starmer, Perşembe günü Paris’te “gönüllüler koalisyonu” adını verdikleri bir başka karma toplantıya eş başkanlık edecek. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de toplantıda hazır bulunacak. Britanya ve Fransa, Rusya ile olası bir ateşkes durumunda çok uluslu bir güvence gücünün konuşlandırılmasını da içerecek şekilde Ukrayna için güvenlik garantileri hazırlama çalışmalarına öncülük ediyor. Kanada ve Avustralya gibi Avrupa dışındaki ülkeler de dahil olmak üzere yaklaşık 30 ülke bir şekilde katılım sözü verdi.
Avrupalı liderler, Ağustos ayında Donald Trump’ın en azından şimdilik Amerika’nın bu tür güvenlik garantilerine bir miktar destek sağlayacağını söylemesiyle rahatladı. Bu, Almanya gibi bazı Avrupalı katılımcıları da rahatlattı. Bu arada, Ukrayna’daki savaş devam ederken Rusya’nın ateşkesi kabul etmeye yakın olmadığı görülüyor. Fransız ev sahiplerinin vermek istediği mesaj ise ilgili ordu komutanlarının aylarca süren toplantı ve planlama oturumlarının ardından koalisyonun artık hazır olduğu.
NFL küreselleşiyor
Amerikan Ulusal Futbol Ligi’nin (NFL) bu hafta Philadelphia’da başlayacak yeni sezonu, tarihteki en uluslararası sezon olacak. NFL, yıllardır yurtdışında maçlar düzenleyerek Amerika dışındaki popülaritesini artırmaya çalışıyor. Bu yıl beş farklı ülkede yedi maç yapılacak. Kansas City Chiefs, Cuma günü São Paulo’da Los Angeles Chargers ile karşılaşacak. Bu ayın ilerleyen günlerinde Minnesota Vikings, Dublin’de Pittsburgh Steelers ile oynayacak. Seyirciler, birçok İrlandalının bir zamanlar Pensilvanya’ya göç ettiğini hatırlayabilir.
Dört maç Londra ve Berlin’de gerçekleşecek, Madrid ise Kasım ayında ilk kez bir NFL maçına ev sahipliği yapacak. Lig, 2026’da Avustralya’da maç oynama ihtimalini şimdiden gündemine aldı. Abu Dabi de potansiyel lokasyonlar arasında yer alıyor. NFL’in hedefi, uluslararası yayın anlaşmalarından elde edilen gelirlerin toplam içindeki payını artırmak. 2022 sezonunda bu oran yalnızca yüzde 2 idi.
