BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
İngiltere Başbakanı Sir Keir Starmer, İsrail bir ateşkesi ve iki devletli çözümü kabul etmezse ülkesinin Eylül ayında Filistin devletini tanıyacağını söyledi. Geçtiğimiz hafta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Filistin’i tanıyacağına söz vermişti. Başta bu konuda çekimser kalan Sir Keir, harekete geçmesi için baskı altına girdi; kendi partisi olan İşçi Partisi’nden yaklaşık 130 milletvekili geçtiğimiz hafta Filistin’in tanınması çağrısı yapan bir mektuba imza attı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Starmer’ın ültimatomunun “Hamas’ın canice terörünü ödüllendirdiğini” söyledi.
Amerika ve Çin’den yetkililer, iki günlük görüşmelerin ardından 12 Ağustos’ta sona erecek olan mevcut gümrük tarifesi ateşkesinin uzatılması konusunda anlaştı. Ancak ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, bu ateşkesin devam edebilmesi için Donald Trump’ın onay vermesi gerektiğini belirtti. Amerika, Mayıs ayında Çin’e uygulanan “karşılıklılık” esaslı tarifeyi geçici olarak %125’ten %10’a düşürmeyi kabul etmişti. Çin de buna karşılık misilleme vergilerini azaltmıştı.
Danimarkalı ilaç üreticisi Novo Nordisk’in hisseleri, 2025 yılı için satış ve kâr beklentilerini yıl içinde ikinci kez düşürmesinin ardından sert düştü. Şirket, kilo kaybı ilaçları Wegovy ve Ozempic’e olan talebin beklenenden zayıf seyretmesini ve artan rekabeti gerekçe gösterdi. 2024 yılında Avrupa’nın en değerli şirketi konumundayken, o zamandan bu yana piyasa değerinin yarısından fazlasını kaybetti.
Amerikan Çevre Koruma Ajansı (EPA), Trump yönetiminin 2009’da yayımlanan ve sera gazlarının insan sağlığına tehdit oluşturduğunu ilan eden “tehlike tespiti” kararını geri çekeceğini açıkladı. Bu kararın iptali, Barack Obama ve Joe Biden dönemlerinde uygulamaya konulan araç ve enerji santrali emisyon düzenlemelerinin kaldırılmasına yol açabilir. EPA yöneticisi, söz konusu düzenlemelerin Amerikalılara “1 trilyon dolardan fazla gizli vergi yükü getirdiğini” iddia etti.
Hindistan, her iki ülkenin de hak iddia ettiği Keşmir bölgesinde Nisan ayında düzenlenen ve 26 kişinin hayatını kaybettiği saldırıya karıştığı belirtilen üç Pakistanlı militanı öldürdüğünü duyurdu. Hindistan İçişleri Bakanı Amit Shah, militanlara ait tüfeklerden elde edilen “adli delillerin” saldırıya katıldıklarını kanıtladığını söyledi. Hindistan, saldırının arkasında Pakistan hükümetinin olduğunu iddia ediyor; Pakistan ise bu suçlamayı reddediyor.
Amerika’nın batısındaki en büyük yük demiryolu şirketi olan Union Pacific, doğuda hat işleten Norfolk Southern’ı 85 milyar dolara satın almayı kabul etti. Bu anlaşma, ABD’nin ilk kıyıdan kıyıya demiryolu işletmecisini oluşturacak ve sektördeki en büyük birleşme olacak. Düzenleyicilerin ve sendikaların, işten çıkarmalar ve navlun ücretlerinin artması endişesiyle birleşmeyi dikkatle incelemesi bekleniyor.
New York Belediye Başkanı Eric Adams, Pazartesi günü Manhattan’da dört kişiyi öldüren silahlı saldırganın ardında bıraktığı notta, kendisinde beyin hastalığı olduğuna inanarak bunun sorumlusu olarak Amerikan Futbol Ligi’ni (NFL) suçladığını belirtti. Las Vegas’tan gelen 27 yaşındaki Shane Tamura, NFL merkezinin ve bazı finans firmalarının bulunduğu bir binayı hedef aldıktan sonra intihar etti.
Fed’in İp Cambazlığı
Amerikan Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell, Çarşamba günü yapılacak faiz kararı toplantısında adeta bir ip cambazı gibi dikkatli adımlar atmak zorunda. Donald Trump’ın faiz indirme çağrılarına rağmen Powell, “bekle ve gör” yaklaşımını benimsiyor. Özellikle Trump’ın görevinin ilk altı ayında uygulamaya koyduğu yüksek gümrük tarifelerinin büyüme ve enflasyon üzerindeki etkilerini gözlemlemeyi tercih ediyor. Piyasalar Fed’in bu toplantıda faiz indirmesini beklemiyor; ancak yılın ilerleyen dönemlerinde bir indirim öngörüyorlar.
Şu ana kadar ekonomi güçlü bir görünüm sergiledi. Ancak Trump daha fazla ticaret anlaşması imzaladıkça, ABD’nin toplam efektif gümrük vergisi oranı da hızla yükseldi. Yale Bütçe Laboratuvarı’nın son tahminine göre – Avrupa Birliği ile yapılan son anlaşma da dahil edildiğinde – bu oran %18,2’ye ulaşmış durumda. Bu, 1934’ten bu yana en yüksek seviye anlamına geliyor. Haziran ayına ait enflasyon verileri, bu tarifelerin fiyatları yukarı çekmeye başladığını gösteriyor. Bu nedenle Powell’ın temkinli davranması yerinde — Trump böyle düşünmese bile.
Meta, Yapay Zekâya Servet Akıtıyor
Meta, Çarşamba günü çeyrek dönem sonuçlarını açıkladığında, reklam gelirlerinde büyük bir artış bildirmesi bekleniyor. Şirketin CEO’su Mark Zuckerberg’in ise yapay zekâya yönelik harcamalarını daha da artıracağını duyurması muhtemel.
Son haftalarda Zuckerberg, yetenek avına milyonlar harcadı. Veri şirketi Scale AI’ya yaklaşık 15 milyar dolarlık yatırım yaptı ve bu sayede şirketin kurucu ortağı Alex Wang’i Meta’ya katmayı başardı. Ayrıca yeni yapay zekâ birimi olan Meta Superintelligence Labs’i desteklemek için devasa, çok gigawattlık veri merkezleri kurma planlarını da açıkladı.
Zuckerberg’in bu harcama çılgınlığı, Meta’nın 2025 için daha önce açıkladığı 64 milyar ila 72 milyar dolarlık harcama tahminlerinin yukarı yönlü revize edilmesine neden olabilir. Yatırımcıların tepkisi ise büyük ölçüde yapay zekânın Meta’nın reklam işini ne kadar daha büyütebileceğine dair beklentilerine bağlı olacak.
Ancak şirketin üzerinde kara bir bulut dolaşıyor: Avrupa Birliği’nin teknoloji devlerinin rekabeti haksız şekilde engellemesini önlemeyi amaçlayan Dijital Pazarlar Yasası kapsamında karşı karşıya olduğu olası cezalar. Yine de, bu yaptırımların Zuckerberg’in yapay zekâ hedeflerini sekteye uğratması pek olası görünmüyor.
Gazze Kıtlığa Sürükleniyor
“Gazze’de en kötü senaryo olan kıtlık hızla gerçekleşiyor.” Bu çarpıcı uyarı, Salı günü Birleşmiş Milletler ajansları ve yardım kuruluşlarından oluşan IPC (Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması) tarafından yapıldı. Gazze nüfusunun dörtte birine denk gelen yarım milyon kişi “aşırı derecede gıda yoksunluğu” yaşıyor. Nisan ayından bu yana 20.000’den fazla çocuk, akut yetersiz beslenme nedeniyle hastaneye kaldırıldı. 17 Temmuz’dan bu yana beş yaş altı en az 16 çocuk açlıktan hayatını kaybetti. Muhtemelen daha fazlası da aynı akıbeti yaşayacak. Bu, IPC’nin Ekim 2023’te başlayan İsrail-Gazze savaşından bu yana yayımladığı en sert uyarı oldu.
Gazzedeki açlık, insan eliyle yaratıldı; aylar süren sıkı İsrail yardım kısıtlamalarının bir sonucu. Son günlerde bölgeye daha fazla gıda ulaştırılsa da bu hâlâ yeterli değil. Pazar günü yaklaşık 100 yardım tırı Gazze’ye girdi; bu sayı BM’nin ihtiyaç duyulduğunu belirttiği miktarın çok altında. Arap ülkeleri havadan gıda yardımı yapmaya yeniden başladı, ancak bu yardımlar da son derece yetersiz kalıyor. Bölgeye yardım akışını hızlandırmanın en etkili yolu olan ateşkes görüşmeleri ise hâlâ çıkmazda.
Amerika Kripto Rezervi mi Kuruyor?
Donald Trump’ın kripto paralarla ilgili politikalarını içeren resmi bir raporun Çarşamba günü yayımlanması bekleniyor. Raporun içeriği hakkında henüz çok az bilgi var; ancak, ABD hükümetinin potansiyel bir kripto para rezervi oluşturma planlarına dair detaylar içereceği düşünülüyor. Yatırımcılar, bu rezervin hangi varlıkları kapsayacağını ve hükümetin el koyduğu kripto paraların burada yer alıp almayacağını merakla bekliyor.
Bilindiği üzere Amerikan hükümetinin yaklaşık 200.000 adet Bitcoin’e (23,8 milyar dolar değerinde) el koyduğu bildiriliyor.
Kripto dostu yasalar ise Kongre’den hızla geçiyor. Trump, stablecoin’ler (değerleri genellikle dolara sabitlenen dijital paralar) için yasal çerçeve sunan GENIUS Yasası’nı 18 Temmuz’da imzalayarak yürürlüğe soktu. Beyaz Saray’ın yayımlayacağı bu raporun, yeni yasal ve düzenleyici değişikliklere de işaret etmesi bekleniyor.
Yatırımcıların en çok dikkat ettiği konulardan biri ise, dijital varlıkların ABD’nin 8,7 trilyon dolarlık vergi ertelenmiş 401(k) emeklilik fonlarına dahil edilip edilmeyeceği. Bu tür bir adım, kripto paraların alternatif varlık sınıfı olarak emeklilik yatırımlarına girmesinin önünü açabilir.
Ticaret Savaşı Avrupa Ekonomisini Sarsıyor
Avrupa Birliği’nin Donald Trump ile yaptığı ticaret anlaşması tek taraflı görünüyor. Birliğin ihracat ürünleri, önceye kıyasla çok daha yüksek gümrük tarifeleriyle karşı karşıya kalacak. Ancak bu durumun asıl etkisi uzun vadede Avrupa’dan çok Amerika’ya olabilir; zira bu maliyetin bedelini muhtemelen Amerikan şirketleri ve tüketicileri ödeyecek.
Çarşamba günü açıklanacak olan öncü GSYİH verileri, ticaretteki belirsizliğin şimdiye dek Avrupa ekonomisini nasıl etkilediğini ve Amerikan tarifeleri karşısında ne kadar dirençli olduğunu ortaya koyacak.
Yapılan anketlere göre, hem imalat hem de hizmet sektörlerinde ekonomik güven son dönemde artmış durumda; bu da Avrupa ekonomisinde hafif bir büyümeye ve istihdamda artışa işaret ediyor. Ancak, yılın ilk çeyreğinde Amerikan ithalatçılarının tarifeler öncesi stok yapması, Avrupa ihracatçılarının satışlarını geçici olarak artırmış olabilir. Bu da ikinci çeyrekte bir düşüşe ve GSYİH rakamlarının olumsuz etkilenmesine yol açabilir.
Avrupa ekonomisi ciddi baskılar altında. Ticaret savaşının yanı sıra Çin’le rekabet, yüksek enerji maliyetleri ve demografik değişim gibi zorluklarla da karşı karşıya. Yine de şimdilik bu zorluklara karşı ayakta kalmayı başarıyor gibi görünüyor.
