BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Donald Trump’ın Gazze’deki savaşı bitirme planını destekledi. Trump’ın, Arap liderlerinin de desteğini aldığını iddia ettiği teklif, tüm İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasını ve Gazze’nin silahsızlandırılmasını içeriyor. Amerika Başkanı ayrıca geçici bir “Barış Kurulu”na başkanlık edecek. Hamas ise sürece dahil edilmediğini açıkladı. Washington’u ziyaret eden Netanyahu, daha önce Katar Başbakanı’na bu ay gerçekleşen bir İsrail hava saldırısı için özür dilemişti.
Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu’nun (PIF) liderlik ettiği bir konsorsiyum, Electronic Arts’ı yaklaşık 55 milyar dolara borsadan çekme konusunda anlaştı. Amerikalı video oyun üreticisi, hissedarların hisse başına 210 dolar alacağını açıkladı; bu anlaşma tarihin en büyük kaldıraçlı satın alması oldu. Konsorsiyumda ayrıca Amerikalı özel sermaye devi Silver Lake ve Donald Trump’ın damadı Jared Kushner tarafından kurulan yatırım şirketi Affinity Partners da yer alıyor.
Amerika, hükümetin kapanmasına bir adım daha yaklaştı. Trump ile yapılan görüşmede, Cumhuriyetçi ve Demokrat liderler hükümetin çarşamba sabahı parası tükenmeden önce nasıl finanse edileceği konusunda anlaşmaya varamadı. Sağlık harcamaları konusunda taviz isteyen Demokratlar “büyük farklılıkların” sürdüğünü belirtti. Başkan Yardımcısı J.D. Vance ise Demokratları “politika anlaşmazlıklarını koz olarak kullanmakla” suçladı.
Siber güvenlik izleme kuruluşu Netblocks’a göre Taliban’ın Afganistan’da uygulamaya koyduğu “ülke çapında telekomünikasyon kesintisi” yürürlüğe girdi. Afgan yayıncı TOLOnews, ağlarının “kesintilerle karşılaşacağını” duyurdu. Taliban bu ay, “ahlaksızlığı önlemek” için ülkenin bazı bölgelerinde fiber-optik bağlantıları söktü. 2021’de iktidara dönmelerinden bu yana Taliban, çok sayıda kısıtlama getirdi ve kadınların özgürlüklerini geri aldı.
Altının fiyatı ons başına 3.800 doların üzerine çıkarak rekor kırdı ve bu yılki kazançlarını %45’in üzerine taşıdı. Amerika’da hükümetin kapanabileceği yönündeki korkular, yükselişi kısmen açıklıyor. Rekor kıran fiyatlar sayesinde Amerika’nın altın rezervlerinin değeri artık 1 trilyon doların üzerinde. Ancak resmî olarak ülkenin rezervi 1973’te belirlenen ons başına 42,22 dolarlık fiyatla sadece 11 milyar dolar olarak kayıtlarda görünüyor.
Madagaskar’ın başkenti Antananarivo’da polis, elektrik ve su kesintilerini protesto için sokağa çıkan binlerce göstericiyle çatıştı. Benzer protestolar geçen hafta da kenti sarsmış, yetkililer sokağa çıkma yasağı ilan etmişti. Çoğu gençlerden oluşan protestocular, ülkenin cumhurbaşkanı Andry Rajoelina ve başbakanı Christian Ntsay’ın istifasını talep etti.
Elon Musk’ın sosyal medya platformu X, geçen hafta Hindistan hükümetinin içerik denetim aracına karşı açtığı davanın reddedilmesini kınadı. Teknoloji şirketi, Mart ayında Hindistan hükümetini, yasaları ihlal ettiği değerlendirilen içeriklerin engellenmesine yardımcı olan Sahyog Portalı nedeniyle dava etmiş ve bunu sansür olarak nitelendirmişti. X, mahkeme kararını temyize götüreceğini açıkladı.
Çin’in durgun ekonomisi
Çin’in ay takvimine göre sekizinci ayın on beşinci gününde, ay dolunay olduğunda, ülke orta sonbahar festivalini kutlar. Bu yıl 6 Ekim’e denk gelen festival, geleneksel olarak hasadı kutlama anlamı taşır. Ancak bu yıl birçok kişi farklı bir bolluğu kutlayacak: Çin borsası geçen yılki festivalden bu yana %40’tan fazla yükseldi.
Borsadaki canlanma ise ekonomiyi ayağa kaldırmadı. Çin Ulusal İstatistik Bürosu’nun salı günü açıkladığı satın alma yöneticileri anketi, eylülde imalat veya hizmetlerde bir önceki aya kıyasla kayda değer bir iyileşme olmadığını gösterecek. Merkez bankası, ekonomiye destek olmak için faizleri indirebilir. Ancak borsanın aşırı ısınmasını istemediğinden temkinli adım atacak. Orta sonbahar festivalinde insanlar, refaha giden yolu aydınlatmak için kâğıt fenerler taşır. Kimse bu fenerlerin alev almasını istemez.
Amerika’nın savaşçı geri çekilişi
Salı günü yüzlerce üst düzey Amerikalı general ve amiral, Virginia’daki Deniz Piyadeleri Üniversitesi’nde bir araya gelecek. Savaş Bakanı Pete Hegseth tarafından alışılmadık şekilde ve alelacele çağrılan bu toplantı, üst rütbeli komutanlar arasında kafa karışıklığına ve endişeye yol açtı. Hegseth’in “savaşçı ethosu” vizyonu hakkında konuşması bekleniyor. Bazıları olası görevden almalar veya rütbe indirimlerine hazırlık yapıyor. Hegseth’in gölgede kalmaması için Donald Trump da son anda toplantıya katılacağını açıkladı. Başkan, “Generallere onları sevdiğimizi, değer verilen liderler olduklarını söylemek istiyorum” dedi.
Bu tuhaf toplantı, sivil-asker ilişkilerinin gergin bir dönemine denk geliyor. Hegseth, onlarca askeri lideri tasfiye etmiş durumda. Cumartesi günü ise Trump, protestoları bastırma gerekçesiyle Ulusal Muhafız birliklerini Portland’a sevk etme emri verdi ve gerekirse “tam güç” kullanılmasına izin verdi. Hegseth’in moral toplantısının, Amerika’nın silahlı kuvvetlerinin siyasallaşmasına dair kaygıları yatıştırması pek mümkün görünmüyor.
BM Rohingya krizini tartışıyor
Bangladeş’te yaşayan yaklaşık 1 milyon Rohingya mültecisinin ve komşu Myanmar’ın Arakan eyaletinde kalanların yaşamı uzun süredir zor. Ancak son dönemde art arda gelen olumsuzluklar koşulları daha da kötüleştirdi. Salı günü BM, New York’ta bu zulme uğrayan Müslüman toplulukla ilgili üst düzey bir konferans düzenleyecek. Bu, onların yaşadığı sıkıntılara dair yapılan ilk böyle toplantı olacak.
En acil sorun, Bangladeş’teki devasa kampların finansmanı. En büyük maddi destek sağlayan ülke olan Amerika, yardımları kesti; bu durum sağlık kliniklerinin ve okulların kapanmasına yol açtı. Fonlar tükenirken, sığınmak isteyen Rohingyaların sayısı artmaya devam ediyor. Birçoğu, Myanmar cuntasının Arakan Ordusu’yla –Rohingyalara da saldırmakla suçlanan etnik bir milis– giriştiği çatışmalar yüzünden evlerinden çıkmak zorunda kaldı.
BM toplantısından Rohingya krizine kalıcı çözümler çıkması beklenmiyor. Ancak umut edilen, unutulmaya yüz tutmuş bu krizin yeniden gündeme taşınmasıyla en azından kamplara daha fazla yardım akışının sağlanması.
Amerikan ekonomisinde iyimserlik
Bu yılın ilk yarısında Amerikan ekonomisiyle ilgili hâkim anlatı, büyümenin ve işgücü piyasasının Donald Trump’ın hatalı gümrük tarifeleri yüzünden darbe aldığı yönündeydi. Elbette bu vergiler bir miktar zarar verdi. Ancak son veriler, ekonominin beklenenden daha dayanıklı olduğunu gösteriyor.
GSYH rakamlarına yapılan yeni revizyonlar, yılın ilk yarısındaki büyümeyi yukarı çekti. Temmuz’daki ilk tahminde yıllıklandırılmış %1,2 olan büyüme, bu ayki son verilere göre %1,6’ya çıktı — pek parlak değil ama felaket de değil. Son dönemde tüketici harcamaları güçlü seyretti. Geçen ayki satın alma yöneticileri endeksi (PMI) anketleri de yükseliş kaydetti. İş yaratma rakamları zayıf olsa da, bu durum göçteki yavaşlamayı yansıtıyor olabilir. Önümüzdeki hafta açıklanacak yeni istihdam ve PMI verileri tabloyu netleştirecek.
Paradoksal olarak, iyi ekonomik haberler Federal Rezerv için sıkıntı yaratabilir. Donald Trump, merkez bankasına faiz indirmesi için baskı yapıyor. Ancak ekonomik ortam daha olumlu görünürse bu, sert bir çatışmaya yol açabilir.
