BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Petrol fiyatı, Trump yönetiminin Rusya’nın en büyük iki petrol şirketi olan Rosneft ve Lukoil’e yaptırım uygulayacağını açıklamasından bir gün sonra %5’in üzerinde yükseldi. Perşembe günü Avrupa Birliği de Brüksel’deki bir zirve öncesinde Rusya’nın enerji sektörüne yönelik yeni yaptırımları kabul ederek aynı yolu izledi. Blok, Ukrayna’da ateşkesi zorlamayı amaçlıyor. Tedbirler arasında 2027’den itibaren Rusya’nın sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatına yönelik bir yasak da bulunuyor.
Donald Trump, dünyanın en büyük kripto para borsası olan Binance’in kurucu ortağı Changpeng Zhao’yu affetti. Bay Zhao, 2023 yılında kara para aklama suçlarını kabul etmiş ve daha sonra dört ay hapis yatmıştı. Kripto dostu politikalar izleyen Trump yönetimi, Bay Zhao’nun eski başkan Joe Biden’ın “kripto para savaşı”nda hedef alındığını öne sürdü. Bay Zhao, Amerika’yı “Kripto’nun Başkenti” yapmaya ant içti.
Airbus, Leonardo ve Thales, uzay işlerini birleştirmeyi kabul etti. Fransa’nın Toulouse kentinde kurulacak olan bu “yeni Avrupa uzay oyuncusu“, Amerika’nın SpaceX’ine meydan okumak için uydu ve uzay sistemleri üretimindeki yetenekleri birleştirecek. Fransız ve İtalyan havacılık devlerinin uzun zamandır beklenen bu ortaklığı düzenleyici onaya ihtiyaç duyuyor ancak 2027 yılına kadar faaliyete geçmesi planlanıyor.
Amerika başkan yardımcısı, sağcı İsrailli milletvekillerinin Batı Şeria’yı fiilen ilhak etme yönündeki oylamasını “bir hakaret” ve “siyasi bir gösteri” olarak nitelendirdi. Çarşamba günü, J.D. Vance’in ülkeyi ziyareti sırasında, İsrail parlamentosu, büyük ölçüde işgal altındaki bölgeye İsrail yasalarını uygulamayı öngören bir yasa tasarısına ön onay verdi. Bay Trump, ilhakın kabul edilemez olacağını söylemişti.
Union Pacific, üçüncü çeyrekte beklenenden yüksek kâr bildirdi. Amerika genelinde kimyasalları, kömürü ve tahılı taşıyan demiryolu şirketi, Donald Trump’ın kömür endüstrisini canlandırma çabasından faydalandı. UP ayrıca, bir rakibi olan Norfolk Southern ile 85 milyar dolarlık bir birleşmeyi de sürdürüyor; bu birleşme, kıyıdan kıyıya bir yük hattı oluşturacak ve potansiyel olarak Amerikan tedarik zincirlerini dönüştürecektir.
Bir İngiliz mahkemesi, Apple’ın App Store’unda satış yapan uygulama geliştiricilerinden “fahiş” komisyon alarak “hakim konumunu kötüye kullandığına” karar verdi. 2021 yılında açılan toplu davadaki davacılar, Apple’ın milyonlarca tüketiciye yaklaşık 1,5 milyar £ (2 milyar $) tazminat ödemekle yükümlü olabileceğini ileri sürüyor. Apple, mobil uygulama rekabeti hakkında “hatalı bir görüşe” sahip olduğunu savunarak karara itiraz edeceğini bildirdi.
Federal Soruşturma Bürosu (FBI) başkanı Kash Patel’in bildirdiğine göre, dört yıllık bir soruşturmanın ardından, aralarında oyuncu ve antrenörlerin de bulunduğu Ulusal Basketbol Birliği (NBA) ile bağlantılı düzinelerce kişi organize hırsızlık ve dolandırıcılıkla suçlandı. İki spor bahsi ve poker hilesi planının “on milyonlarca dolar” içerdiği ve mafya bağlantılarının olduğu bildirildi. Patel, suçlanan kişilerin “mahkemede hesap vereceklerini” söyledi.
Fransa’nın bütçe ve derecelendirme sıkışıklığı
Fransa’da yılın üçüncü yeni hükümeti göreve geldikten sonra, parlamento nihayet Cuma günü 2026 bütçesini görüşmeye başlayacak. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yeniden göreve getirdiği Başbakanı Sébastien Lecornu’ya, bütçenin geçmesi için bir uzlaşma müzakere etmesi konusunda “tam yetki” verdi.
Azınlık hükümeti için muhalefetteki Sosyalistlerin desteğini almak amacıyla, Bay Lecornu, Macron’un asgari emeklilik yaşını aşamalı olarak 62’den 64’e çıkaran çığır açıcı emeklilik reformunu askıya alma sözü verdi. Ancak, bu tavizin finanse edilmesi gerekiyor. Bay Lecornu, hükümet açığını 2025’te GSYİH’nın %5,4’ünden %4,6’ya düşürme yönündeki önceki taahhütlerinin yerine getirilemeyeceğini kabul etti. Ancak açığı %5’in altında tutacağına söz veriyor.
Tahvil piyasaları gelişmeleri izleyecek. Cuma günü Moody’s kredi derecelendirme kuruluşu Fransa’nın egemen kredi notunu güncelleyecek. Rakip derecelendirme kuruluşu S&P, 17 Ekim’de Fransa’nın kredi notunu, “kamu maliyesindeki belirsizliği” gerekçe göstererek düşürmüştü.
Amerika’da hükümetin kapanması dördüncü haftasına girerken, ekonomiyi izleyenler giderek kötüleşen bir veri kuraklığıyla karşı karşıya. Ancak ufukta küçük bir “vaha” var: Cuma günü, Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS), normalde dokuz gün önce açıklanması gereken eylül ayı enflasyon verilerini yayımlayacak.
BLS, ekim başında başlayan kapanmadan bu yana hiçbir veri yayımlamadı. Ancak bir istisna yaparak tüketici fiyatlarını izleyen verileri açıklamayı seçti; çünkü bu rakamlar, sosyal güvenlik ödemesi alan yaklaşık 70 milyon Amerikalının yaşam maliyeti artışını hesaplamakta kullanılacak. Tahminlere göre yıllık enflasyonun %2,9’dan %3,1’e yükselmesi bekleniyor. Bu artışta tarifeler ve düşen göç seviyeleri fiyatları yukarı iten başlıca etkenler olarak görülüyor.
Bahis piyasaları, hükümetin kapanmasının kasım ortasına kadar süreceğini öngörüyor. Bu durum, BLS’deki veri sıkıntısını daha da derinleştirebilir. Normal koşullarda kurumun ülke genelinde görev yapan fiyat toplayıcı ekibi, kasımda yayımlanacak ekim verileri için sahada veri topluyor olurdu. Ancak şimdi hepsi ücretsiz izne çıkarılmış durumda; ellerindeki formlar, sahada değil masalarında bekliyor.
Yoğun bir diplomasi trafiğinin ardından, Avrupa öncülüğündeki “istekliler koalisyonu” Cuma günü Londra’da Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile bir barış planını görüşmek üzere bir araya gelecek. Hafta başında ortaya çıkan 12 maddelik teklif, Amerika’nın Gazze için önerdiği 20 maddelik planla benzerlikler taşıyor. Ayrıca, Donald Trump’ın başkanlığında bir “barış kurulu” kurulmasını da içerebilir. Ukrayna’da ateşkesin mevcut cephe hatları temelinde yapılması öngörülüyor, ancak Rusya bu yaklaşımı reddediyor.
Teklif, Başkan Trump’ın Budapeşte’de yapılması planlanan Vladimir Putin zirvesini iptal etmesinin ve Rus petrol şirketlerine yaptırım ilan etmesinin hemen ardından geldi. Bu yaptırımlar sıkı bir şekilde uygulanırsa, Moskova’nın savaş makinesine giden finansman akışını azaltabilir.
Öte yandan, Avrupa Birliği liderleri Perşembe günü, Avrupa’daki dondurulmuş Rus varlıklarından elde edilen kârlarla finanse edilmesi planlanan 162 milyar dolarlık uzun süredir tartışılan “tazminat kredisi” teklifine ilişkin oylamayı Aralık ayına erteledi. Bu fon kabul edilirse, Ukrayna’nın parayı nasıl kullanacağı konusunda ne kadar serbest olacağı belirsiz. Ancak Zelenski, bu kaynağın bir kısmının yeni silah alımına ve Ukrayna savunma sanayisinin desteklenmesine harcanması gerektiğinde ısrar ediyor.
Cuma günü İrlanda yeni cumhurbaşkanını seçecek. Seçim süreci başta oldukça renkli görünüyordu; adaylar arasında bir meteorolog, dövüş sanatları ustası, eski bir Gaelik futbol menajeri ve açık sözlü rock şarkıcısı Bob Geldof da vardı. Ancak yarışta şimdi yalnızca iki, daha geleneksel aday kaldı. Büyük favori, sol tarafından desteklenen Filistin yanlısı bağımsız eski avukat Catherine Connolly (soldaki fotoğraf), rakibi ise merkez sağ Fine Gael Partisi’nden Heather Humphreys (sağdaki fotoğraf).
Anketlere göre seçmenlerin yaklaşık yarısı kendisini hiçbir adayla temsil edilmiş hissetmiyor. Büyük partiler, sıra dışı adayların seçim için gerekli desteği almasını engellemek amacıyla birleşti. Bazı seçmenler oy pusulalarını geçersiz kılmayı planlarken, bazıları ise sandığa gitmeyecek.
İrlanda cumhurbaşkanının rolü büyük ölçüde sembolik olsa da, makam partiler üstü bir biçimde ülkeyi birleştirme potansiyeline sahip. Ancak, görev süresi sona eren ve zaman zaman köpeklerini resmi etkinliklere götürmesiyle tanınan, küçük yapılı, sevilen siyasetçi ve şair Michael D. Higgins ile karşılaştırıldığında, bu seçimden kim galip çıkarsa çıksın ilham verici olmaktan uzak kalacak gibi görünüyor.
Los Angeles Dodgers, Japon süper yıldız Shohei Ohtani’yi 2023 sonunda 700 milyon dolarlık rekor bir sözleşmeyle kadrosuna kattığından beri, Major League Baseball’un (MLB) en güçlü takımı haline geldi. Takım yıldızlarla dolu. Geçen yıl maaş sınırını aşan kulüplere uygulanan “lüks vergisi” ödemesinde ligin zirvesindeydi. Dodgers, bu yıl da rahat biçimde Dünya Serisi’ne (World Series) yükseldi ve finalde Toronto Blue Jays ile karşılaşacak. Yedi maç üzerinden oynanacak serinin ilk maçı Cuma günü yapılacak.
Toronto Blue Jays’i “cesur birer dışa atılan” olarak görmek cazip olabilir. Çünkü takım, 1993’ten bu yana bir Dünya Serisi’ne ulaşamamış ve 1994–2015 yılları arasında playoff’lara bile kalamamıştı. Ancak onlar da artık ciddi paralar harcıyor. Bu yıl birinci bazda oynayan Vladimir Guerrero Jr. ile 500 milyon dolarlık bir sözleşme imzaladılar; bu, MLB tarihindeki en büyük üçüncü kontrat oldu. Blue Jays’in maaş bütçesi de bu sezon ligin en yüksek beşincisi. Bu da seride kolay lokma olmayacaklarının işareti.
