BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Avustralya, Britanya ve Kanada liderleri, ülkelerinin Filistin devletini resmen tanıdığını açıkladı. İngiltere Başbakanı Sir Keir Starmer, bu duyurunun İsrail-Filistin çatışmasına iki devletli çözüm umudunu yeniden canlandırmayı amaçladığını söyledi. Fransa da dahil olmak üzere diğer Batılı ülkelerin Pazartesi günü BM Genel Kurulu sırasında yapılacak bir konferansta aynı adımı atması bekleniyor.
Donald Trump, Arizona’nın Glendale kentinde Charlie Kirk için düzenlenen anma törenine Air Force One ile geldi. Amerika’nın başkanı ve yardımcısı J.D. Vance’in, 10 Eylül’de Utah’ta öldürülen sağcı aktivistin ölümü için konuşma yapmaları bekleniyor. Yerel polis CNN’e, mekân kapasitesini çok aşarak 200.000’den fazla kişinin törene katılmaya çalışabileceğini söyledi.
Estonya, üç Rus savaş uçağının Cuma günü hava sahasını ihlal etmesi üzerine BM Güvenlik Konseyi’nden acil toplantı talep etti. Baltık ülkesinin 1991’de bağımsızlığını kazanmasından bu yana böyle bir talepte bulunması ilk kez oluyor. Estonya Dışişleri Bakanlığı, Rusya’nın “Avrupa ve NATO’nun kararlılığını test etmeyi” amaçladığını belirtti. Son dönemde Rusya’ya ait insansız hava araçlarının Polonya ve Romanya hava sahasını da ihlal ettiği kaydedildi.
Amerikan Kongresi’nden iki partili bir heyet, Çinli yetkililerle görüşmeler için Pekin’e gitti. Demokrat Adam Smith’in başkanlık ettiği Temsilciler Meclisi üyeleri, Çin Başbakanı Li Qiang ile bir araya geldi. İki ülke ilişkileri düzeltmeye çalışırken, bu hafta Trump, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in, Çin merkezli video paylaşım uygulaması TikTok’un Amerikan operasyonlarının satışını onayladığını söyledi; ancak ABD Başkanı fazla ayrıntı vermedi.
Birkaç teknoloji şirketi, Amerika’daki H1-B vizeleriyle çalışan çalışanlarına, Trump yönetiminin yabancı işçi programındaki değişiklikleri nedeniyle oluşan belirsizlik yüzünden ülke dışına çıkmamaları yönünde acil tavsiye yayımladı. Trump, Cuma günü H1-B başvurularına 100.000 dolarlık bir ücret getirdi; Beyaz Saray daha sonra bunun yalnızca yeni başvurular için geçerli olacağını açıkladı.
Türkiye’de Cumhuriyet Halk Partisi, Özgür Özel’i yeniden genel başkan seçti. Muhalefet, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hükümetinden daha fazla baskı görmeye hazırlanıyor. Bir mahkeme gelecek ay, Özel’in 2023’teki genel başkan seçiminin iptal edilip edilmeyeceğine karar verecek. Bu dava, yaygın biçimde siyasi amaçlı görülüyor. Partinin üst düzey yöneticilerinden İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu da dâhil olmak üzere bazı isimler hâlen cezaevinde.
Kongo Demokratik Cumhuriyeti, kobalt ihracatına yönelik yasağı Ekim ayında kaldıracağını ancak arzı hâlâ sınırlı tutacağını açıkladı. Orta Afrika ülkesi, bu metale olan fiyatı desteklemek amacıyla Şubat ayında yasağı uygulamaya koymuştu. Bloomberg’e göre, artık madenciler 2026 ve 2027 yıllarında yıllık 96.000 ton kobalt ihraç edebilecek.
Filistin devletinin tanınması
Pazar günü Avustralya, Britanya ve Kanada, Filistin devletini resmen tanıdı ve böylece dünyanın büyük bir bölümüyle aynı çizgiye geldi. Pazartesi günü ise Fransa ve Suudi Arabistan tarafından BM Genel Kurulu’nda düzenlenecek bir konferansta diğer bazı Batılı ülkelerin de aynı adımı atması bekleniyor. Konferans, yaklaşık sekiz on yıldır süren İsrail-Filistin çatışmasını sona erdirmeye yönelik diplomatik adımlar aramayı amaçlıyor.
Sahadaki durum ise bu hedefin hiç olmadığı kadar uzak olduğunu gösteriyor. Batı Şeria’da, gelecekteki bir Filistin’in muhtemel kalbi sayılan bölgede, İsrail yeni bir yerleşim birimi inşa etmeyi planlıyor. Bu adım, fiilen bölgenin kuzey ve güney yarılarını birbirinden ayıracak. Gazze’de ise İsrail’in Hamas ile savaşı neredeyse iki yıldır sürüyor. İsrail’in Katar’a yaptığı son hava saldırısı, ateşkes müzakerelerini çıkmaza soktu. BM’deki diplomatik sahne bir hafta boyunca dünyanın dikkatini çekecek. Ancak bu, çatışmanın sonunu muhtemelen daha da yakınlaştırmayacak.
Google yeniden tekel davasında
Alphabet’in iştiraki Google, başka bir antitröst davasından kıl payı kurtulmasından henüz üç hafta geçmeden, Pazartesi günü ikinci bir tekelcilik davası için yeniden mahkemeye çıktı. Nisan ayında Google’ın dijital reklamcılıkta iki pazarı yasadışı şekilde tekelleştirdiğine hükmeden bir federal yargıç, şimdi şirkete karşı hangi adımların atılacağına karar verecek. Adalet Bakanlığı, rekabeti yeniden sağlamak için Google’ın çevrim içi görüntülü reklam açık artırmaları için kullandığı borsayı ve web sitelerinin reklam alanı satmasına imkân veren araçları elden çıkarması gerektiğini savunacak.
Google ise bu tür satışların gereksiz olduğunu, çünkü görüntülü reklam işinin gerileme döneminde bulunduğunu öne sürecek. Şirket, önceki davasında da benzer bir taktik izlemişti; o davada arama pazarında rekabeti engellemekle suçlanmıştı. Google, yapay zekânın arama işinin doğasını değiştirdiği argümanını ortaya koymuş, yargıç da bu savunmayı kabul etmişti. Ancak yapay zekâ, çevrim içi reklamcılıkta aynı ölçüde yıkıcı bir güç değil. Google bu kez o kadar şanslı olmayabilir.
Güneydoğu Asya, Amerika’nın tarifeleriyle yüzleşiyor
Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) kararlılığıyla tanınan bir örgüt değil. Ancak Donald Trump’ın gümrük tarifeleri, ticarete bağımlı bu bölgeyi harekete geçirebilir. Bu hafta, on üye ülkenin ekonomi politikacıları Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da bir araya gelecek. Gündemlerinde bölge içi ticareti nasıl derinleştirecekleri ve Amerika’ya karşı ortak bir yanıt oluşturmak var.
Bakanlar kuşkusuz, ASEAN ile Çin ve Japonya da dahil olmak üzere Hint-Pasifik’teki diğer ülkeler arasındaki ticareti kolaylaştırmayı amaçlayan Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık’tan (RCEP) daha fazla yarar sağlamayı umuyor. 2020’de hayata geçirildiğinde dünyanın en büyük ticaret anlaşması olarak ilan edilen bu pakt, o tarihten bu yana mütevazı hedefleri nedeniyle eleştiriliyor (yalnızca birkaç ülke gümrük indiriminin avantajını görebildi). Üstelik ASEAN, Amerika karşısında birlik mesajları verse de birçok üye ülke Trump’tan taviz koparmaya çalıştı. Bu hafta Kuala Lumpur’da yapılacak toplantıda daha fazla pazarlık gündeme gelebilir; katılımcılar arasında Amerika’nın ticaret temsilcisi Jamieson Greer de bulunacak.
Nicolás Maduro’nun Venezuela üzerindeki hâkimiyeti
Pazartesi günü Birleşmiş Milletler’in bir araştırma misyonu, Venezuela’nın despot lideri Nicolás Maduro rejimi hakkında hazırladığı son yıllık raporu sunacak. Bu yıl BM, Temmuz 2024’te yapılan başkanlık seçimlerinin ardından yaşananlara odaklanıyor. Uluslararası gözlemciler seçimin çalındığı konusunda hemfikir; Maduro ise doğal olarak bunu reddediyor. Rapor, rejimin eleştirmenlerini susturmak ve sindirmek için başvurduğu yöntemleri ayrıntılı biçimde ortaya koyuyor.
Tercih edilen yöntemlerden biri keyfi tutuklamalar: devlet güvenlik görevlileri maske takarak muhalefet aktivistlerini, hatta tamamen siyaset dışı akrabalarını bile sokaktan alıp götürüyor. Yakalananlar çoğu zaman aylarca kayboluyor, dış dünyayla hiçbir temas kuramıyor. Raporda yer alan örneklerden biri, seçimlerin gerçek kazananı Edmundo González’in damadı Rafael Tudares. Tudares, Ocak ayında küçük çocuklarını okula götürürken alıkonuldu; ailesi o günden beri kendisinden haber alamıyor. Muhalefet, rejimin zayıf olduğunu söylüyor. Amerika ise yüksek baskı uyguluyor. Ancak Venezuelalılar için baskıların hafifleyeceğine dair hiçbir işaret yok.
Dünyanın en büyük futbolcusu
Ballon d’Or, futbolda verilen en prestijli bireysel ödül. Bu ödül, geride kalan sezonda dünyanın en iyi futbolcusunu onurlandırıyor. Uzun süre boyunca erkeklerde kazananı seçmek oldukça basitti: genellikle Arjantinli Lionel Messi mi yoksa Portekizli Cristiano Ronaldo mu daha iyi bir sezon geçirdi sorusuna cevap aranıyordu. 2008 ile 2023 arasında Messi sekiz, Ronaldo ise beş kez bu ödülü kazandı.
Artık bu oyuncular zirve dönemlerini geride bıraktı. Bu da yarışın daha açık hâle gelmesine yol açıyor. Futbol gazetecilerinden oluşan seçmenler, genellikle Avrupa’nın en prestijli kulüp turnuvası olan Şampiyonlar Ligi’ndeki performanslara büyük önem veriyor. Bu eğilim, geçen sezon kulübü Paris Saint-Germain ile turnuvayı kazanan Fransız forvet Ousmane Dembélé’yi favori hâline getiriyor. Onun en büyük rakibi muhtemelen Barcelona’nın genç yıldızı Lamine Yamal olacak. Kadınlar yarışmasında ise yine Barcelona’da forma giyen İspanyol orta saha oyuncusu Aitana Bonmatí, üst üste üçüncü kez ödülü alabilir.
