BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Intel’in hisse fiyatı, rakibi Nvidia’nın zor durumdaki şirkete 5 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıklamasının ardından %22’den fazla artışla kapandı. Bu anlaşma ile Nvidia, Intel’in en büyük hissedarlarından biri olacak ve şirketin %4’ten fazlasına sahip olacak. Nvidia’nın hisseleri de %3’ten fazla yükseldi. Ağustos ayında ise Amerika hükümeti ve Japonya merkezli SoftBank, Intel’e 10 milyar dolardan fazla yatırım yapmıştı.
Donald Trump ve Sir Keir Starmer, Britanya’nın Filistin devletini resmen tanıma kararına ilişkin zıt tutumlar aldı. Hükümetin bu hafta sonu duyurması beklenen kararı için Amerika Başkanı, bunun başbakanla yaptığı devlet ziyareti sırasında yaşadığı “az sayıdaki anlaşmazlıklardan biri” olduğunu söyledi. Sir Keir ise Ukrayna’daki savaş nedeniyle Rusya üzerindeki baskıyı nasıl artırabileceklerini görüştüklerini belirtti.
Trump yönetimi, Lisa Cook’u Fed Yönetim Kurulu’ndan alma girişimi sürerken, davanın devam ettiği süreçte onu görevden uzaklaştırabilmek için Yüksek Mahkeme’ye başvurdu. Adalet Bakanlığı, federal temyiz mahkemesinin Cook’un bu haftaki para politikası toplantısına katılmasına izin veren kararının kaldırılmasını talep etti.
Britanya polisi, Rus istihbaratı adına casusluk yaptıkları şüphesiyle üç kişiyi gözaltına aldı. Ulusal güvenlik yasaları kapsamında tutulan iki erkek ve bir kadın daha sonra kefaletle serbest bırakıldı. Rusya, Avrupa’da casusluk ve sabotaj faaliyetleri yürütmek için giderek daha fazla yabancı uyruklu kişiyi işe alıyor.
Danimarkalı ilaç üreticisi Novo Nordisk’in hisseleri, yeni obezite hapının ileri aşama denemelerinde Wegovy iğnesiyle neredeyse aynı oranda kilo kaybı sağladığının görülmesi üzerine %6’dan fazla yükseldi. Bu sonuç, son dönemde Amerikalı rakibi Eli Lilly’nin artan rekabetiyle karşı karşıya kalan şirket için önemli bir destek oldu.
Meta, lensine ekran yerleştirilmiş ilk akıllı gözlüğünü tanıttı. Kullanıcılar bu ekranda mesajları ve görüntülü aramaları görebilecek. Cihaz ayrıca Meta’nın yapay zekâ destekli sohbet robotuyla yapılan konuşmaları da gösterecek. Şirketin CEO’su Mark Zuckerberg, yaklaşık 800 dolar fiyatla satışa sunulacak bu gözlüğün, akıllı telefon gibi donanımların yerine kullanılmasını umuyor.
Charlie Kirk tarafından kurulan muhafazakâr gençlik örgütü Turning Point USA, Kirk’ün ölümünün ardından dul eşi Erika’nın CEO ve yönetim kurulu başkanlığını devralacağını açıkladı. Örgüt, “her zamankinden daha güçlü ve kalıcı” olma sözü verdi. Pazar günü Arizona’da Kirk için bir anma töreni düzenlenecek; Donald Trump ve J.D. Vance de törende konuşma yapacak.
Amerika’nın Çin ile kırılgan ilişkisi
Donald Trump’ın Çin konusundaki tutumunu takip etmek zor olabilir. Gününe göre ya Çin ürünlerine %100 hatta daha yüksek gümrük vergileri istediğini söylüyor ya da “arkadaşı” Xi Jinping ile iddialı bir ticaret anlaşması yapmak istediğini dile getiriyor. Cuma günü iki lider, Trump’ın seçim zaferinden bu yana üçüncü kez telefon görüşmesi yapacak.
Son dönemdeki ikili ticaret görüşmeleri sorunsuz geçti. Yapılacak telefon görüşmesinden, Çin’e ait kısa video uygulaması TikTok’un Amerikan operasyonlarının bir Amerikan yatırımcı konsorsiyumuna satışı konusunda anlaşma çıkması bekleniyor. Ayrıca Çin’in, Amerika’nın en büyük uçak üreticisi Boeing’den uçak satın almayı taahhüt etmesi de muhtemel. Karşılığında, Amerika’nın gümrük vergilerini ve ihracat kontrollerini azaltmasını isteyecek. Ancak verimli geçecek bir telefon görüşmesi bile gerilmiş ilişkileri tamir etmeye yetmeyecek. Amerika’nın, Çin’in fentanil ile bağlantılı kimyasal ihracatını durduramadığı yönündeki görüşü gibi en zorlu konularda ilerleme sağlanamaması, olası bir yumuşamanın hızla bozulmasına yol açabilir.
Rusya’nın petrol altyapısı ağır darbe aldı
Ukrayna’nın Rusya’nın petrol altyapısına yönelik saldırı temposunu sürdürüp sürdüremeyeceğine dair şüpheler ortadan kalktı. Son birkaç günde Ukrayna, çeşitli petrol ürünleri üreten birkaç rafineriyi vurdu. Rusya’nın en büyüğü olan Ufa rafinerisi, cephe hattından yaklaşık 1.400 km uzaklıkta bulunuyor. Bir diğer hedef Saratov ise çatışma bölgesinden yaklaşık 600 km uzaklıkta ve buraya hem özel kuvvetler hem de kamikaze dronlarla saldırıldığı bildirildi. Ukraynalı yetkililer, bu tesisin Rusya Silahlı Kuvvetleri’ne yakıt sağladığını iddia ediyor.
Amerikan düşünce kuruluşu Savaş Araştırmaları Enstitüsü’ne (The Institute for the Study of War) göre, Ukrayna’nın stratejik hava harekâtı “Rusya’nın savaşını finanse etme kapasitesi üzerinde katlanarak artan etkiler yaratıyor.” Aynı derecede önemli bir gelişme de 12 Eylül’de Rusya’nın Baltık Denizi’ndeki en büyük petrol terminali olan Primorsk’a düzenlenen büyük dron saldırısıydı. Dört gün sonra Reuters, devlet kontrolündeki petrol firması Transneft’in, hasarın petrol üreticilerini üretimi kısmak zorunda bırakmış olabileceği yönünde uyarıda bulunduğunu bildirdi.
Japonya Merkez Bankası’nın belirsiz görünümü
Japonya Merkez Bankası (BoJ), Cuma günü iki gün süren para politikası toplantısını tamamlıyor. Faiz oranlarını %0,5 seviyesinde sabit tutması bekleniyor. Banka, geçen yıl onlarca süren negatif faiz politikasına son verdikten sonra kademeli olarak para politikasında normalleşmeye doğru ilerliyor. Yıllık enflasyon oranı şu anda %3 civarında—bankanın %2’lik hedefinin üzerinde—ve bu durum, yetkililer üzerinde bu yılın Ocak ayından beri ilk kez faiz artışına gitmeleri yönünde baskı oluşturuyor.
Ancak Amerika ile yaşanan ticaret gerilimleri, politika yapıcıların temkinli davranmasına neden oluyor. İç siyaset de belirsizliği artırıyor. Bu ay Japonya Başbakanı Şigeru İshiba istifasını açıkladı. 4 Ekim’de yeni liderlik seçimi yapılacak. İshiba, Japonya’nın bütçe açığını ve şu anda net bazda GSYH’nin %135’i seviyesinde bulunan kamu borcunu azaltmak istiyordu. Ancak halefi muhtemelen daha az mali disiplin yanlısı olacak. İki güçlü adaydan biri olan Sanae Takaichi, daha gevşek bir maliye politikası istiyor ve faiz artışı fikrini eleştiriyor. Geçen yıl, merkez bankasının böyle bir adım atmasının “aptallık” olacağını söylemişti.
Yüksek Mahkeme’ye giden gümrük vergisi çatışması
Yaz boyunca üç federal mahkeme, Donald Trump’ın Amerika’nın gümrük tarifelerini yeniden yazma yetkisine sahip olmadığına hükmetti. Bunun üzerine başkan, yönetiminin “en önemli ekonomik ve dış politika girişimi” olarak nitelendirdiği uygulamayı kurtarması için Yüksek Mahkeme’ye başvurdu. 9 Eylül’de Yüksek Mahkeme, tartışmayı olağanüstü hızlı bir takvimle ele almayı kabul etti. Trump’ın sunacağı dilekçeler Cuma günü yargıçlara iletilecek. Şarap satıcısı ve eğitim amaçlı oyuncak üreten bir şirketin de aralarında bulunduğu davacılardan gelecek yanıtların Ekim ayında verilmesi gerekiyor. Sözlü duruşmalar ise Kasım ayının ilk haftasında yapılacak.
Trump, gümrük tarifelerinde değişiklik yapma konusunda kendisine yetki tanındığını, 1977 tarihli Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası’na (IEEPA) dayandırıyor. Bu yasa, başkanlara “olağanüstü ve sıra dışı bir tehditle başa çıkmak” için ithalatı düzenleme yetkisi veriyor. Trump, fentanil ticaretinden kaynaklanan krizler ile “büyük ve kalıcı” ticaret açıklarının bu vergileri haklı kıldığını savunuyor. Davacılar ise Trump’ın yasayı “aşırı yorumladığını” belirterek, gümrük vergilerinin başkanın değil, Kongre’nin anayasal yetkisi olduğunu öne sürüyor.
