BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
İsrail, Hamas’ın dört rehinenin daha cenazelerini Kızılhaç’a teslim ettiğini açıkladı. Daha önce İsrail, militan grubunu ölü rehineleri geri vermekte yavaş davranmakla suçlamış ve yardım akışını sınırlayacağını, Gazze ile Mısır arasındaki Refah sınır kapısını kapalı tutacağını söylemişti. Bu arada Donald Trump, Hamas’ın silahsızlanması gerektiğini, aksi takdirde “biz onları silahsızlandıracağız” dedi.
Jerome Powell, Amerika Merkez Bankası’nın (Fed) bu yıl faiz oranlarını yeniden düşürebileceğinin sinyalini verdi. Fed başkanı, eylül ayında 2025’te ilk kez faiz indirimine gidilmesinin ardından, Amerika’nın işgücü piyasasına yönelik risklerin “artmış göründüğünü” belirtti ve bu risklerin enflasyon risklerinden ağır bastığını söyledi. Yatırımcılar Fed’in bu ay faizleri 0,25 puan daha indireceğini bekliyor.
Trump, Amerika ordusunun Venezuela kıyıları açıklarında uyuşturucu kaçakçılığı yaptığı iddia edilen bir tekneye düzenlediği ve altı kişinin öldüğü yeni bir insansız hava aracı saldırısı gerçekleştirdiğini açıkladı. Başkan, teknenin bir terör örgütüyle bağlantılı olduğunu öne sürdü ancak örgütün adını vermedi. Bu saldırı, Trump yönetiminin Latin Amerika uyuşturucu kartellerine karşı genişleyen savaşının bir parçası olarak eylülden bu yana düzenlenen en az beşinci saldırı oldu.
Hamas, Gazze’de İsrail güçleriyle işbirliği yapmakla suçladığı bazı erkekleri infaz etti. Militan grup, Trump’ın barış planı çerçevesinde verilen silahsızlanma emrine rağmen bölgede şiddet uygulamaya devam ediyor. Daha önce İsrail ordusu, anlaşmada belirlenen hattı geçtiğini iddia ettiği kişilere ateş açmıştı. Filistinli sağlık yetkilileri olayda altı kişinin öldüğünü duyurdu.
Fransa Başbakanı Sébastien Lecornu, solun desteğini alarak gelecek yılın bütçesini geçirebilmek için Emmanuel Macron’un emeklilik yaşını 64’e çıkaran tartışmalı emeklilik reformunu 2027’ye kadar askıya alacağını söyledi. Ayrıca bütçe açığını azaltmaya yönelik 30 milyar avroluk planın bir parçası olarak büyük şirketler ve varlıklı hanelere ek vergiler getirileceğini açıkladı. Macron, Lecornu’yu geçtiğimiz hafta yeniden başbakanlığa atamıştı.
Google, Amerika dışında kuracağı en büyük yapay zekâ veri merkezini Hindistan’da inşa etmek üzere beş yıl içinde 15 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı. Merkez, yapay zekâ için hesaplama kapasitesini artıracak. Microsoft ve Amazon gibi Amerikan teknoloji devleri, dünyanın en büyük yapay zekâ pazarlarından biri olan Hindistan’da hızla genişlemeye çalışıyor. Hamle, Amerika ile Hindistan arasında artan ticaret geriliminin ortasında geldi.
Madagaskar Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina, muhalefetin kendisini görevden alma girişimine hazırlık olarak parlamentonun feshedilmesi çağrısında bulundu. Rajoelina pazartesi günü ülkeden kaçmış, nerede olduğunu açıklamamıştı. “Askeri personel ve siyasetçilerin” kendisine suikast planladığını iddia ediyor. Eylül ayında başlayan hükümet karşıtı protestolardan bu yana iktidarı zayıflamış durumda.
Amerika ve Britanya, Kamboçyalı bir holding olan Prince Group’a “uluslararası suç örgütü” diyerek yaptırım uyguladı. Prince’in zorla çalıştırma ve insan kaçakçılığına dayanan ve “domuz kasaplığı” adı verilen çevrim içi dolandırıcılık sistemi yürüttüğü ve mağdurlardan milyarlarca dolar çaldığı iddia edildi. Amerika, şirketin patronu Chen Zhi de dahil olmak üzere birçok kişiyi, “telekomünikasyon yoluyla dolandırıcılık” ve “kara para aklama” suçlamalarıyla itham etti.
Amerika’nın Arjantin’e riskli desteği
Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei, salı günü Donald Trump ile Beyaz Saray’da bir araya gelecek. Görüşmede, Trump’ın Arjantin’e sağladığı kurtarma paketine resmiyet kazandırılacak. ABD Hazine Bakanlığı, Arjantin Merkez Bankası’na 20 milyar dolarlık bir swap hattı sözü verdi. ABD, federal hükümetin kapanmasına rağmen 9 Ekim’de Arjantin pesosu satın aldı.
Peso üzerinde uzun süredir ağır bir baskı var. Piyasa aktörleri, para biriminin aşırı değerli olduğuna inanıyor ve pesoya karşı pozisyon alarak Arjantin hükümetinin kıt dolar rezervlerini eritiyor. 26 Ekim’de yapılacak ara seçimlerde Milei’nin müttefiklerinin kötü bir sonuç alabileceğine dair endişeler bu satış dalgasını daha da tetikledi. Şimdilik Washington’ın sağladığı finansal destek piyasaları sakinleştirdi. Trump’ın ayrıca Arjantin’le bir ticaret anlaşması açıklaması da bekleniyor; bu da Milei’ye siyasi açıdan bir başka destek olabilir.
Yine de Trump’ın aşırı değerlenmiş pesoya oynadığı bu kumar oldukça riskli. Eğer Milei seçimlerde büyük bir yenilgi alırsa, ABD’nin desteği ne olursa olsun piyasalar pesoyu terk edecektir.
Ticaret savaşı denizlere taşınıyor
Amerika ile Çin, ticaret savaşında yeni bir cephe açmaya hazırlanıyor. Salı günü iki ülke karşılıklı olarak birbirlerinin gemilerine ek ücretler getirecek. Donald Trump yönetimi, Amerikan limanlarına yanaşan Çin gemilerinden taşınan yük başına ton başına 50 dolar ücret alacak. Çin ise misilleme olarak ton başına 400 yuan (56 dolar) ücret uygulayacağını ve bu ücretin kademeli olarak artırılacağını açıkladı. Bu vergiler, dünya genelindeki büyük ham petrol ve sıvılaştırılmış doğalgaz tanker filolarının yaklaşık %10’unu etkileyecek ve Çin’in en büyük deniz taşımacılığı şirketi COSCO’nun gelecek yıl 2 milyar dolar kaybetmesine yol açacak.
Trump yönetiminin hedefi, Çin’in açık ara lider olduğu Amerikan gemi inşa sanayisini yeniden ayağa kaldırmak. Çin’in gemi inşa kapasitesi bugün Amerika’nın kapasitesinin 200 katından fazla.
Gerilim tırmanıyor. Çin, Amerika’nın Çin’in denizcilik sektörüne yönelik soruşturmasında rol aldığı iddiasıyla Güney Koreli tersane devi Hanwha Ocean’ın beş bağlı şirketini yaptırım listesine ekledi. Şirketin hisseleri salı günü %9’a varan düşüş yaşadı. Çin’in tepkisi, Washington’ın ticari hamlelerini bire bir karşılamaya yönelik yeni stratejisinin bir örneği niteliğinde.
Wall Street’te kâr ve risk bir arada
Amerika’nın en büyük finans kuruluşlarından bazıları, üçüncü çeyrek bilanço sezonuna Salı günü güçlü sonuçlarla başladı. JPMorgan Chase, Wells Fargo, Citigroup ve Goldman Sachs gibi bankalar çeyreklik kârlarını önemli ölçüde artırırken, dünyanın en büyük varlık yöneticisi BlackRock, yönetilen varlıklarda 13 trilyon dolarla yeni bir rekor açıkladı. Beş finans devinin de hisse başına kârı, analist beklentilerini aştı. Banka hisselerini izleyen KBW endeksi yıl başından bu yana yaklaşık %15 yükseldi.
Donald Trump’ın gümrük tarifesi politikalarının piyasada yol açtığı dalgalanmalara rağmen Wall Street firmaları; şirket birleşmeleri ve satın almalardaki artış, oynak piyasa koşullarında artan işlem gelirleri ve borsadaki tarihi zirvelerden destek aldı. Yine de analistler ve yatırımcılar dikkatli. Özellikle düşük gelirli tüketicilere ve düşük kredi notuna sahip şirketlere verilen kredilerdeki risk işaretleri yakından izleniyor. Son dönemde subprime araç kredisi şirketi Tricolor’un ve otomobil parça üreticisi First Brands’in iflas başvurularında bulunması, kredi piyasalarında tehlikenin büyüyor olabileceğine işaret ediyor.
Avrupa’nın hasta adamı mı?
Almanya zor günler geçiriyor. Sanayi çöküşü ve yüksek enerji maliyetleriyle sarsılan ekonomi iyi haber arayışında. Ancak veriler karışık. Salı günü Avrupa Ekonomik Araştırmalar Merkezi (ZEW), yatırımcı iyimserliğinde küçük bir artış bildirdi. Kurumun kurumsal yatırımcıların önümüzdeki altı aya ilişkin ekonomik beklentilerini ölçen aylık ekonomik duyarlılık endeksi, Ekim’de 37,3’ten 39,3’e yükseldi. Ancak bu rakam, analistlerin 40,5 beklentisinin altında kaldı.
Euro bölgesinin en büyük ekonomisi yıllardır zayıf büyümeyle mücadele ediyor. Amerika’nın uyguladığı tarifeler yükü daha da artırdı. Büyük vaatlere rağmen Friedrich Merz hükümeti “reformların sonbaharı” söyleminde şimdiye dek elle tutulur bir ilerleme sağlayamadı. Yine de yatırımcı güveninin yükseldiğine dair işaretler yok değil. Araştırma merkezi, elektrikli ekipman üretimi, makine mühendisliği, metal üretimi ve ilaç gibi ihracata bağımlı sektörlerde görünümün iyileştiğini bildirdi.
Tüm çöküşlerin çöküşünden çıkarılacak dersler
Andrew Ross Sorkin, geçen yüzyılın iki büyük finansal krizinden birini zaten kaleme almıştı. 2009’da yayımlanan “Too Big to Fail” adlı kitabı, 2008’de bankacılık sistemini sarsan küresel finans krizini anlatıyordu. Salı günü yayımlanan son kitabı “1929” ile Sorkin, diğer büyük çöküşe yöneliyor. Kitap, 1920’lerin borsa patlamasını, Ekim 1929’da piyasalar çöktüğünde yaşanan felaketi ve bankacıların, usta spekülatörlerin ve kriz karşısında hareketsiz kalan siyasetçilerin pişmanlıklarını anlatıyor.
Hikâyenin baş kahramanlarının hepsi—o dönem JPMorgan & Co’nun (o zamanki adıyla) fiili başkanı Thomas Lamont ve National City Bank’ın yöneticisi Charles “Sunshine Charlie” Mitchell dahil—on yıllardır hayatta değil. Ancak Sorkin, hikâyeyi canlı bir gazetecilik temposuyla aktarmayı başarıyor. Kitap yalnızca çöküşün kendisini değil, Amerika’nın en üst düzey bankacılarının ve tüm finans sektörünün itibarına verilen zararı da mercek altına alıyor.
