BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Amerikan Senatosu’nun, tarihin en uzun süreli federal hükümet kapanışını sona erdirecek yasa tasarısını ilerletme yönünde oy kullanmasının ardından küresel piyasalar yükselişe geçti. Pazartesi günü S&P 500 endeksi %1,5, Nasdaq ise %2,3 artışla kapandı. Avrupa ve Asya borsalarında da endeksler değer kazandı. Ancak tasarının yasalaşması için hâlâ birkaç prosedürel engelin aşılması gerekiyor. Temsilciler Meclisi Başkanı, üyeleri “hemen şimdi” Washington’a dönmeye çağırdı.
Donald Trump, BBC’nin, konuşmalarından birini seçici şekilde kestiği iddia edilen “iftira niteliğindeki” bir belgeseli geri çekmemesi, özür dilememesi ve tazminat ödememesi halinde kuruma 1 milyar dolarlık dava açmakla tehdit etti. İngiliz kamu yayıncısı BBC’nin başkanı daha önce “yargı hatası” nedeniyle özür dilemiş, pazar günü genel müdür istifa etmişti. Belgesel, 6 Ocak Kongre baskınıyla ilgiliydi.
Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi, eşcinsel evliliklerin yasallaştırılmasını bozmayı amaçlayan bir girişimi reddetti. Dava, dini özgürlük gerekçesiyle eşcinsel çiftlere evlilik lisansı vermeyi reddeden Kentucky’li bir yetkili tarafından açılmıştı. Mahkeme, 5’e karşı 4 oyla itirazı reddederek, Cumhuriyetçi yasa koyucular tarafından giderek daha fazla hedef alınan anayasal hakkı koruma kararı aldı.
Paris’teki bir mahkeme, eski Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’yi, beş yıllık cezasının sadece 20 gününü çektikten sonra serbest bıraktı. Sarkozy, eylül ayında, 2007’deki seçim kampanyasının eski Libya lideri Muammer Kaddafi tarafından yasa dışı şekilde finanse edilmesi nedeniyle “suç örgütü kurmak”tan hüküm giymişti. Temyiz kararını ev hapsinde yargı denetimi altında bekleyecek.
Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de, tarihi ve turistik bir yer olan Kızıl Kale yakınlarında bir aracın patlaması sonucu en az sekiz kişi hayatını kaybetti, 20 kişi yaralandı. Yetkililer patlamanın nedenini henüz belirleyemedi; hükümet binaları, tren istasyonları ve yakınlardaki havaalanı yüksek alarma geçirildi. İçişleri Bakanı Amit Shah, “sonuca varmak için erken” dedi.
Tayland, iki askerinin Kamboçya sınırı yakınında mayına basarak yaralanmasının ardından, ABD arabuluculuğunda imzalanan ateşkes anlaşmasını askıya aldı. 26 Ekim’de imzalanan ateşkes, iki ülke arasındaki anlamsız sınır çatışmalarını sonlandırmayı amaçlıyordu. Tayland Başbakanı Anutin Charnvirakul, “her şey durdurulmalı” dedi. Bu karar, planlanan mahkûm takasını da kapsıyor.
Singapur, gelecek yıldan itibaren dünyanın ilk yeşil yakıt vergisini uygulayacağını açıkladı. Ülkeden ayrılan hava yolcuları, uçuş mesafesi ve kabin sınıfına bağlı olarak 1 Singapur doları (0,77 ABD doları) ile 41,60 Singapur doları arasında vergi ödeyecek. Elde edilen gelir, sürdürülebilir yakıt alımında kullanılacak. Singapur, 2030 yılına kadar havaalanlarında kullanılan yakıtın %3 ila %5’inin bu çevreci yakıttan oluşmasını hedefliyor.
Demokratlar geri adım atıyor
Amerikan hükümetinin tarihteki en uzun kapanışı, Pazar gecesi sekiz Demokrat senatörün parti çizgisini aşarak kısa vadeli bir finansman anlaşmasını desteklemesinin ardından sona yaklaşmış görünüyor. Bu anlaşma, hükümetin 30 Ocak’a kadar açık kalmasını, kapanma nedeniyle işten çıkarılan federal çalışanların görevlerine dönmesini ve ücretsiz izne gönderilen personele geriye dönük maaş ödenmesini sağlayacak. Ancak hükümetin yeniden tam kapasite çalışmaya başlaması biraz zaman alacak. Senato anlaşmayı onaylarsa, tasarı Temsilciler Meclisi’nde bir oylamadan daha geçecek.
Birkaç Demokrat senatörün geri çekilmesi, parti içinde huzursuzluk yarattı. Temsilciler Meclisi’ndeki Demokrat lider Hakeem Jeffries, geçici finansman tasarısını desteklemeyi reddedeceğini açıkladı. Çünkü anlaşma, Demokratların temel talebi olan yıl sonunda sona erecek sağlık sigortası vergi indirimlerinin uzatılmasını içermiyor. Cumhuriyetçiler, bu indirimlerin uzatılması için ayrı bir oylama sözü verdi.
Kırk günlük siyasi çatışmanın ardından ve kamuoyu desteğini arkalarına almalarına rağmen, Demokratlar “havlu atmaya” hazırlanıyor olabilir.
Çinli bekârlar alışverişe fazla mı utangaç?
Salı günü Çinli tüketiciler, “Bekârlar Günü” indirimleriyle çevrimiçi alışverişe yönelecek — bu gün, Çin’in Sevgililer Günü’ne karşılık gelen, indirimlerle dolu bir alışveriş festivali. Ancak perakendeciler bu yıl pek “sevilmiş” hissetmiyor. Tüketiciler, ekonomiye duydukları güvenin zayıflığı nedeniyle temkinli davranıyor. Perakende satışlardaki yıllık artış Eylül ayında %3’e kadar gerilerken, ekonominin genel büyüme oranı yaklaşık %5 oldu. Bu, büyüme hızındaki düşüşün arka arkaya dördüncü ayı ve yılın en zayıf verisi anlamına geliyor. Bu nedenle perakendeciler, tatil döneminden beş hafta önce fiyat indirimlerine başladı.
Politika yapıcılar açısından bu alışveriş festivali, tüketici güvenini ölçmek için önemli bir fırsat olarak görülüyor. Çin hükümeti, bu yıl iç talebi artırma sözü vermiş durumda. Amaç, deflasyonla mücadele etmek ve ülkenin ihracata olan bağımlılığını azaltmak. Büyük satıcılar arasında yer alan teknoloji devi Tencent ve çevrimiçi perakendeci JD.com bu hafta kazanç raporlarını açıklayacak. Şirketler, tüketicilerin bu kez fikir değiştirmesini ve yeniden alışveriş iştahı göstermesini umuyor.
SoftBank’in yapay zekâ hamlesi
SoftBank Group’un CEO’su Masayoshi Son, bir zamanlar “yapay zekâyı gerçekleştirmek için doğduğunu” söylemişti. Japon teknoloji yatırımcısı Son, 5 Kasım’da ChatGPT’nin yaratıcısı Amerikan şirketi OpenAI ile yeni bir ortak girişim kurduğunu duyurdu. “SB OAI Japan” adını taşıyan bu yeni şirket, SoftBank iştiraki ile OpenAI’nin eşit ortaklığıyla kurulacak ve Japon işletmelerine evrak işleri, araştırma ve veri analizi gibi görevleri otomatikleştirmede yardımcı olacak “kristal zekâ” adlı yapay zekâ ajanları geliştirecek.
2026’da faaliyete geçmesi planlanan bu hizmet, SoftBank’in daha geniş çaplı yapay zekâ stratejisinin bir parçası. Masayoshi Son, yalnızca bu yıl OpenAI’ye 30 milyar dolardan fazla yatırım yapma sözü verdi. SoftBank ayrıca, OpenAI ve bir başka Amerikan şirketi Oracle’ı da içeren 500 milyar dolarlık “Stargate” adlı yapay zekâ altyapı projesinde yer alıyor.
Ancak piyasadaki yapay zekâ coşkusu sönümleniyor olabilir. Geçtiğimiz hafta SoftBank hisseleri, küresel yapay zekâ satış dalgasının etkisiyle beşte bir oranında değer kaybederek şirketin piyasa değerinden yaklaşık 48 milyar dolar sildi. Grup, salı günü mali yılının ilk yarısına ilişkin kazanç raporunu açıklayacak. Yatırımcılar, Son’un bu “kristal zekâ” vizyonunun yalnızca bir söylem değil, somut sonuçlar üretip üretemeyeceğine odaklanmış durumda.
Irak’ın kırılgan huzuru için bir sınav
Iraklılar, 2003’teki Amerikan işgalinden bu yana altıncı kez yapılacak parlamento seçimleri için Salı günü sandık başına gidiyor. Milliyetçi Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin birinci çıkması bekleniyor. Sudani’nin ilk dönemi, ülkeye benzeri görülmemiş bir istikrar ve ekonomik büyüme getirmişti.
Yine de seçimin bütünlüğü şimdiden tartışma konusu. Hafta sonu başlayan erken oylama sırasında başkent Bağdat ve Basra’da, oy satın alma iddialarıyla onlarca kişi tutuklandı. Şii din adamı ve Sudani’nin rakibi Mukteda es-Sadr, milyonlarca destekçisini sandığı boykot etmeye çağırıyor. Bu nedenle, güçlü bir erken oy katılımına rağmen genel katılım oranının %40’ın altına düşmesi bekleniyor.
Sudani’nin yeniden başbakanlığa dönmesi ise garanti değil. Irak’ta koalisyon görüşmeleri genellikle uzun ve çekişmeli geçiyor. Sudani’nin, ABD tarafından terörist olarak tanımlanan ancak parlamentoda kilit bir denge unsuru olan Kays el-Hazali’nin liderliğindeki İran destekli milis gruplardan bazılarının desteğini alması gerekecek. Kabine koltukları üzerindeki pazarlıkların aylarca sürmesi olası.
Bob Ross resimleri imdada yetişiyor
Hava kuvvetlerinde eğitimci olarak görev yapmış birinin size “git, bir ağaçla konuş” demesi pek olası değildir. Ancak Amerikan kamu yayıncısı PBS’te yayımlanan “The Joy of Painting” (Resim Yapmanın Neşesi) programının sunucusu Bob Ross, istisnalar arasındaydı. 11 yıl boyunca, 30 dakikada tamamladığı yağlı boya tablolarında “mutlu küçük ağaçları” resmederken, dingin sesiyle adeta Zen öğretilerini andıran sözler söylüyordu. Salı günü Bonhams, Ross’un 30 eserini içeren bir açık artırma serisine başlayacak.
Bu satışlar, Ross’un kazara yaptığı fırça darbeleri için kullandığı tabirle bir “mutlu kaza” değil. Temmuz ayında Donald Trump’ın talimatıyla, Kongre kamu yayıncılığına ayrılan 1,1 milyar dolarlık fonu iptal etmişti. Açık artırmada Ross’un tablolarının 850 bin ila 1,4 milyon dolar arasında bir gelir getirmesi bekleniyor. Elde edilen tüm gelir, bu kesintilerden etkilenen yüzlerce PBS istasyonuna aktarılacak.
Ross’un tabloları bu yıl zaten tahminlerin üzerinde satılıyor. PBS yöneticileri ise bu açık artırmalar sayesinde, yayınlarını biraz daha sürdürebilmeyi umuyor.
