BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Londra’dan iyi günler. Bu satırları gönderirken, modern çağın en kritik zirvelerinden biri için bir grup Avrupalı lider Beyaz Saray’a varıyor. Aralarında Volodimir Zelenskiy’nin yanı sıra Sir Keir Starmer, Emmanuel Macron, Friedrich Merz, Giorgia Meloni ve diğer birkaç isim var. Görevleri, Donald Trump’ın Zelenskiy’ye Ukraynalılar ve aslında tüm Avrupalılar için felaket sonuçlar doğurabilecek tek taraflı bir anlaşmayı dayatmamasını sağlamak.
Geçen hafta Bay Trump, Alaska’da Vladimir Putin’i kırmızı halı, alkışlar ve sıcak sözlerle ağırladı. Ne olup bittiğini tam olarak bilmiyoruz. Ama elimizde üç ipucu var. Birincisi, Trump ateşkes talebinden vazgeçerek Putin’in tercih ettiği daha geniş kapsamlı bir “barış anlaşması” vizyonunu benimsedi. İkincisi, Amerikalı yetkililer yaptırım tehdidini geri çekti—bu adım, açıklanamaz biçimde ve dramatik şekilde pazarlık gücünü azalttı. Üçüncüsü, masadaki barış teklifinin Zelenskiy’den yalnızca cephe hatlarını dondurmasını değil, aynı zamanda hâlihazırda işgal altında olmayan Donetsk’in bazı bölgelerinden de vazgeçmesini talep ediyor olması. Bu olağanüstü bir adım olurdu.
Amerikalı yetkililer bunun sadece Rusya’nın taleplerini iletmek olduğunu söylüyor. Trump’ın görüşmelerdeki baş temsilcisi Steve Witkoff, hafta sonu CNN’e yaptığı açıklamada, toprak değişimi kararının “Ukraynalıların” vereceği bir karar olduğunu söyledi. Ancak aynı zamanda, Rusya’nın beş Ukrayna bölgesi talebinin savaşın “özünü” oluşturduğunu ve “Donetsk konusunda önemli bir tartışma yapılması gerektiğini” de ekledi. Bir Ukraynalı istihbarat yetkilisi, Amerika’nın bizzat Ukrayna’yı topraklarından vazgeçmeye “inanılmaz derecede agresif” bir şekilde zorladığını söylüyor.
Peki, Ukrayna bunun karşılığında ne alacak? Witkoff, Rusya’nın birkaç taviz verdiğini öne sürdü. Bunlardan biri, “ABD ve diğer Avrupa ülkelerinin, güvenlik garantisini kapsayan, fiilen NATO’nun 5. Maddesine benzer bir ifade sunabileceği” oldu. Bu kulağa önemli bir gelişme gibi geliyor. Ancak hatırlayın, 2022’deki görüşmeler sırasında Rusya benzer bir öneride bulunmuştu—ama zehirli bir maddeyle: Rusya’nın, bu garantilerin devreye alınıp alınamayacağına veto hakkı olacaktı. Witkoff’un dosyasına zayıf hâkimiyeti ve Rusya’dan duyduklarını sorgulamadan kabul ediyor gibi görünmesi nedeniyle, bu iddiasına şüpheyle yaklaşıyorum.
Witkoff ayrıca, Rusya’nın Ukrayna’yı ya da Avrupa’da başka bir ülkeyi yeniden işgal etmeyeceğini “yasal olarak güvence altına alacağını” söyledi. Bunu ciddiye almak, olağanüstü bir safdillik olur. Son olarak, Putin’in diğer bölgelerde de belirsiz bazı tavizler verdiğini belirtti. Bizim haberlerimize göre bu, kuzeydoğuda Sumı ve Harkov’un küçücük parçalarını geri vermek ve Zaporijya ile Herson’daki hatları sadece dondurmak anlamına geliyor. Bunlar aslında gerçek tavizler değil.
Mevcut temas hattında savaşı dondurmak ile Ukrayna’nın doğuda işgal altında olmayan topraklarını vermesi arasında büyük bir fark var. Bariz etik sorunların ötesinde—bu sadece toprak değil, Rus baskısı, işkencesi ve zorunlu askerliği altında kalacak insanlar da söz konusu—askeri ve siyasi itirazlar da var. Ukrayna, hâlen kontrol ettiği Donetsk bölgelerinde güçlü bir savunma hattı kurdu. Buraları vermek, gelecekteki herhangi bir Rus saldırısını kolaylaştırır. Ama bunu bir kenara bıraksak bile, Zelenskiy ülkesini bu şekilde parçalamaya yönelik bir anlaşmaya karşı içeride devasa bir muhalefetle karşılaşır. Siyasi olarak ayakta kalması pek olası olmaz.
Kötü bir anlaşmanın bile gerekçesi, Rus ilerlemelerinin son bir yılda hız kazanması, Trump’ın taleplerini reddetmenin Amerikan yardımının tamamen kesilmesine yol açabileceği ve Ukrayna’nın daha sonra çok daha kötü bir anlaşma yapmak zorunda kalabileceği olabilir. Avrupa hükümetleri bu argümana şüpheyle yaklaşıyor. 15 Ağustos’ta İngiliz askeri istihbaratı bir güncelleme yayımladı: mevcut ilerleme hızına göre Rusya’nın yasadışı şekilde ilhak ettiği dört bölgeyi (Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson) tamamen ele geçirmesinin 4,4 yıl süreceğini ve mevcut kayıp oranlarıyla—temmuz ayında bizim de analiz ettiğimiz gibi—bunun halihazırda 1,06 milyon olan ölü ve yaralıya ek olarak 1,9 milyon kayıp daha anlamına geleceğini söyledi. Bunun ima ettiği şey şu: Putin, savaş alanında alamadığını müzakere masasında kazanmamalı.
Bugünkü zirvenin en iyi ihtimali, Zelenskiy ve müttefiklerinin Trump’ı daha iyi bir anlaşmanın masada olduğuna ikna etmesi. Ne yazık ki Trump’ın Zelenskiy’ye karşı derin antipatisi yeniden belirginleşiyor. Trump bugün erken saatlerde şöyle yazdı: “Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, eğer isterse, Rusya ile savaşı neredeyse hemen sona erdirebilir, ya da savaşmaya devam edebilir.”
