İsrail ile İran hava saldırılarını sürdürüyor
Donald Trump, İran’a “koşulsuz teslimiyet” çağrısı yaptı. İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in yerini bildiklerini söyleyen Trump, şimdilik “onu ortadan kaldırmayacaklarını” ancak sabrın “tükenmekte olduğunu” belirtti. ABD, İsrail’in İran’a yönelik hava saldırılarına henüz katılmadığını açıklasa da bölgeye ek savaş uçakları konuşlandırdı.
TikTok’a üçüncü uzatma geldi
Beyaz Saray, TikTok’un ABD’de faaliyet göstermeye devam etmesi için üçüncü kez 90 günlük ek süre tanındığını duyurdu. Kongre geçen yıl, uygulamanın sahibi olan Çinli ByteDance’in TikTok’u satmasını veya ABD’de yasaklanmasını öngören yasayı kabul etmişti. Hazine Bakanı Scott Bessent, TikTok’un son Çin ticaret görüşmelerinde gündeme gelmediğini söyledi.
Gazze’de yardım bekleyenlere tank ateşi: En az 59 ölü
Filistin sağlık yetkililerine göre, İsrail kuvvetleri Gazze’nin güneyindeki Han Yunus yakınlarında yardım kamyonlarını bekleyen kalabalığın üzerine ateş açtı; en az 59 kişi öldü. Reuters, bir tankın kalabalığa iki mermi attığını bildirdi. İsrail Savunma Kuvvetleri, birliğe yaklaşan kalabalığın ardından yaşanan olaylara ilişkin “IDF ateşiyle yaralanmalara” dair raporları incelediklerini açıkladı.
ABD’de perakende satışlar mayısta %0,9 düştü
Nisan ayındaki %0,1’lik gerilemenin ardından mayısta perakende satışlar %0,9 azaldı. Bu, yıl başından beri en keskin düşüş oldu. Mart ayında Trump’ın tarifelerine yönelik açıklamaları öncesinde artan talep sonrası, mayıs verileri bu tüketim artışının ardından gelen yavaşlamayı yansıtıyor. Otomobil ve yedek parça satışları %3,5 geriledi.
Eli Lilly, Verve Therapeutics’i satın alıyor
Amerikalı ilaç devi Eli Lilly, kalp hastalıkları için gen düzenleme temelli tedaviler geliştiren Verve Therapeutics’i 1 milyar doları peşin, 300 milyon doları ise klinik hedeflere bağlı olmak üzere toplamda 1,3 milyar dolara satın alacak.
Endonezya’da yanardağ patladı, Bali uçuşları iptal edildi
Endonezya’nın Flores Adası’ndaki Lewotobi Laki-laki yanardağı patladı. En yüksek alarm seviyesi ilan edilirken iki köy tahliye edildi. Patlama sonrası Bali’ye yapılan onlarca uçuş iptal edildi. Endonezya, Pasifik’teki “Ateş Çemberi” üzerinde yer alıyor; ülkede yaklaşık 130 aktif yanardağ bulunuyor.
Piyanist Alfred Brendel 94 yaşında hayatını kaybetti
Haydn, Mozart, Beethoven ve Schubert yorumlarıyla tanınan dünyaca ünlü piyanist Alfred Brendel 94 yaşında hayatını kaybetti. Bugünkü Çekya’da doğan ve büyük ölçüde kendi kendini yetiştiren Brendel, icracının besteciye sadakatle hizmet etmesi gerektiğini savunuyordu.
Günün verisi: 47
Britanya’nın dış istihbarat servisi MI6’in başına geçen ilk kadın olan Blaise Metreweli’nin yaşı.
Fed faiz oranını sabit tuttu
ABD Merkez Bankası (Fed) çarşamba günü gerçekleştirdiği toplantıda faiz oranını %4,25–4,5 aralığında sabit tuttu. Gıda ve enerji hariç çekirdek enflasyon mayısta aylık %0,1 arttı; yıllık bazda %2,8’e geriledi. Aynı ayda 139.000 kişilik istihdam artışı görülürken işsizlik oranı %4,2 ile tarihi düşük seviyelere yakın kaldı.
Ancak riskler sürüyor. İran-İsrail çatışması petrol fiyatlarını yukarı çekebilir. Trump’ın vergi indirimi ve bütçe açıklarını artıran yeni harcama tasarısı ise mali baskıyı yükseltiyor. Ticaret tarifeleri de fiyatları tekrar yukarı çekebilir. Fed Başkanı Jerome Powell temkinli davranmayı sürdürüyor. Buna karşılık Trump geçen hafta Powell’a “aptal” diyerek faiz indirimi istemişti. Analistler yıl sonuna kadar yarım puanlık faiz indirimi bekliyor. Başkan ise daha fazlasını istiyor.
Küresel yaşam standartları yerinde sayıyor
EIU’nun en güncel yaşanabilirlik endeksine göre, dünya genelinde şehirlerde yaşam koşulları üst üste ikinci yıl da iyileşmedi. 173 şehir; sağlık hizmetleri, kültür ve çevre, eğitim, altyapı ve istikrar gibi beş ana kategoride değerlendiriliyor. Bu yıl askeri çatışma, sivil huzursuzluk ve terör tehdidini ölçen “istikrar” kategorisindeki düşüş, diğer alanlardaki ilerlemeleri gölgeledi.
Viyana, iki başarısız terör saldırısı nedeniyle istikrar puanının düşmesiyle en yaşanabilir şehir unvanını kaybetti. Artık Zürih ile birlikte ikinci sırada yer alıyor. Kopenhag bu yıl zirvede. İlk beşi Melbourne ve Cenevre tamamlıyor. Şam yine listenin en altında.
Gelecek yılın görünümü ise karmaşık. Enflasyon düşüşte, ancak jeopolitik gerilimler artıyor; bu da dünya genelinde yaşam kalitesini tehdit ediyor.
ABD Yüksek Mahkemesi yoğun gündemle karşı karşıya
Çarşamba günü, ABD Yüksek Mahkemesi kalan 21 davadan birkaçına ilişkin kararlarını açıklayacak. Trump yönetimi, ocak ortasından bu yana her hafta bir acil başvuru göndererek mahkemenin iş yükünü artırdı. Acil davaların çoğu yargıçları bölerken, 36 kararın yaklaşık üçte ikisi oybirliğiyle alındı.
The Economist’in AI aracı SCOTUSbot, kalan büyük kararlarda daha fazla bölünme bekliyor. Gündemde; kürtaj sağlayıcısı Planned Parenthood’un finansmanı, internet pornografisine yaş denetimi getirilmesi, trans bireyler için tıbbi tedaviye erişim ve yasa dışı göçmenlerin ABD’de doğan çocuklarına vatandaşlık verilmesinin sonlandırılması gibi konular var. Yüksek Mahkeme yaz tatiline çıkmadan önce yoğun bir gündemle karşı karşıya.
Tartışmalı İrlandalı rap grubu sanık sandalyesinde
Kuzey İrlandalı rap sanatçısı Liam Óg Ó hAnnaidh (sahne adıyla Mo Chara), çarşamba günü Londra’da terör suçlamasıyla hakim karşısına çıkıyor. Geçen kasımda Londra’daki bir konserde İngiltere’de yasaklı İran destekli Hizbullah’ın bayrağını taşıdığı iddia ediliyor.
Sanatçı, İrlandaca müzik yapan Kneecap grubunun bir üyesi. Grup, İrlanda Cumhuriyetçiliği’ne verdiği destek ve İsrail karşıtı duruşuyla tanınıyor. Geçmişte de birçok tartışmanın odağındaydılar. 2023’te bir grup üyesinin “İyi Tory, ölü Tory’dir. Yerel milletvekilinizi öldürün” dediği iddiası üzerine İngiltere Başbakanı Keir Starmer grubu sert şekilde eleştirmişti.
Sanık ve grup, Hizbullah gibi örgütleri desteklediklerini veya şiddeti teşvik ettiklerini reddediyor. Kneecap birçok festivalden çıkarıldı; buna rağmen Spotify’da aylık 1 milyon dinleyiciyi aşarak dikkat çekiyor.
Kaynak: The Economist
