Japonya’da Siyasi Deprem: Ishiba’nın İstifası, Piyasaları ve Politika Dengesini Sarsıyor
Japonya Başbakanı Şigeru Ishiba, görevine gelmesinden bir yıl bile geçmeden istifasını açıkladı. Dünyanın dördüncü büyük ekonomisinde artan yaşam maliyetleri, iktidar koalisyonunun seçim yenilgileri ve Washington’la zorlu ticaret müzakereleri, bu kararı hızlandıran başlıca unsurlar oldu. Ishiba’nın istifası, Liberal Demokrat Parti (LDP) içinde ani bir liderlik yarışını tetiklerken, finans piyasaları siyasi belirsizlik ve genişlemeci maliye politikalarının öne çıkabileceği beklentisiyle sert dalgalanmalara sahne oldu.
Seçmen Baskısı ve Erken Seçim İhtimali
68 yaşındaki Ishiba, pazar günü düzenlediği basın toplantısında bir dizi seçim kaybının sorumluluğunu üstlenmesi gerektiğini vurguladı. Enflasyon ve artan yaşam maliyetleri, hükümete yönelik toplumsal desteği aşındırırken, iktidar koalisyonu parlamentonun her iki kanadında da çoğunluğu kaybetti. Bu tablo, savaş sonrası dönemde Japon siyasetini domine eden LDP için ciddi bir kırılma anlamına geliyor.
Parti içinde olağanüstü liderlik seçiminin gündeme gelmesi kaçınılmaz hale gelirken, analistler yeni liderin erken seçime giderek yetkisini pekiştirmeyi tercih edebileceğine dikkat çekiyor. Ancak Kyodo’nun son anketine göre seçmenlerin %55’i erken seçim istemiyor. Bu da parti içi stratejileri zorlaştıracak bir denge ortaya koyuyor.
ABD ile Ticaret Anlaşması Önceliği
Ishiba’nın görevi bırakmadan önce özellikle beklediği konu, ABD ile yürütülen ticaret anlaşmasıydı. Başkan Donald Trump’ın ağır gümrük vergilerini düşürmek için yapılan müzakereler, Japon ekonomisi için kritik önemdeydi. Ishiba, anlaşmanın tamamlanmasını “önemli bir engelin aşılması” olarak tanımladı. Ancak anlaşmanın devreye girmesi, Japonya’nın en kırılgan sektörlerinden biri olan otomotivde belirsizlikleri artırdı.
ABD ile yapılan anlaşmanın karşılığında Tokyo, 550 milyar dolarlık yatırım sözü aldı. Buna rağmen Trump’ın korumacı politikalarının özellikle otomotiv ihracatında baskı yaratması, büyüme görünümünü aşağı çekiyor. Ishiba, halefinin bu anlaşmayı uygulamaya devam etmesi gerektiğini vurguladı.
Piyasalarda Belirsizlik Şoku
İstifa açıklaması sonrası yen ve Japon devlet tahvillerinde satış dalgası görüldü. 30 yıllık tahvil getirisi rekor seviyeye yükselirken, yatırımcılar yeni liderin maliye ve para politikalarında hangi çizgiyi benimseyeceğini fiyatlamaya başladı.
Meiji Yasuda Araştırma Enstitüsü’nden Kazutaka Maeda, “İstifa kaçınılmazdı. LDP’nin tekrarlanan seçim yenilgileri Ishiba üzerindeki baskıyı artırdı” dedi. Pepperstone stratejisti Michael Brown ise pazartesi günü piyasaların daha fazla siyasi riski fiyatlamaya devam edeceğini, yeni liderin erken seçim kararı alması durumunda volatilitenin artacağını belirtti.
Takaichi ve Koizumi Öne Çıkıyor
İstifa sonrasında gözler halef adaylara çevrildi. Öne çıkan iki isimden biri, LDP’nin kıdemli üyesi Sanae Takaichi. Takaichi, Japonya Merkez Bankası’nın faiz artışlarını eleştiren ve genişlemeci maliye politikalarını savunan bir figür olarak tanınıyor. Mali güvercin olarak bilinen Takaichi’nin göreve gelmesi halinde parasal gevşeme politikalarının güçlenmesi, piyasalar açısından yeni bir dönemin işareti olabilir.
Bir diğer aday ise televizyon yıldızı siyasetçi Shinjiro Koizumi. Tarım bakanı olarak kabinede görev yapan Koizumi, genç yaşına rağmen popülerliği ve kamuoyu desteğiyle öne çıkıyor. Ancak piyasa oyuncuları Koizumi’nin radikal değişiklikler yapma ihtimalini düşük görüyor.
Jeopolitik Gölge ve İç Talepler
İshiba’nın istifası sadece ekonomi politikasıyla sınırlı değil, aynı zamanda güvenlik endişeleriyle de bağlantılı. ABD Başkanı Trump’ın Pekin’de Çin, Rusya ve Kuzey Kore liderlerinin ortak askeri geçit törenine dikkat çekmesi, Tokyo’nun güvenlik kaygılarını artırıyor. Yeni liderin hem içerde seçmenlerin ücret artışı beklentilerini karşılaması hem de dışarda bölgesel güvenlik tehditlerine yanıt vermesi gerekiyor.
Japon iş dünyasının en güçlü lobisi Keidanren, “Yeni liderin parti içinde birliği sağlayacağını, istikrarlı siyasi koşullar oluşturacağını ve gerekli politikaları hızla hayata geçireceğini” açıklayarak istikrar çağrısında bulundu. Ancak yatırımcılar, siyasi belirsizliğin bir süre daha piyasalarda baskı yaratmasını bekliyor.
Sonuç: Belirsizlik Fiyatlanıyor
Ishiba’nın istifası, Japonya’da hem siyaset hem ekonomi açısından yeni bir dönemin kapısını araladı. LDP içindeki liderlik yarışı ve olası erken seçim, piyasalar için kısa vadeli riskleri artırıyor. Takaichi gibi mali güvercin bir ismin öne çıkması, para politikasında gevşeme beklentisini kuvvetlendirse de, uzun vadeli yapısal sorunları çözmeye yetmeyebilir.
Büyüme görünümü zayıf, yaşam maliyetleri artıyor ve jeopolitik riskler yoğun. Bu tabloda Japonya’nın geleceği, yeni liderin hem iç talebi destekleyici politikalar hem de küresel risklere karşı dengeli adımlar atabilmesine bağlı olacak. Yatırımcılar için mesaj net: Belirsizlik fiyatlanıyor ve piyasalarda yeni denge noktaları aranıyor.
