Rusya ilerliyor ama büyük bedel ödüyor

Albay Yehor Derevyanko sabırsızlanıyor. Üç Rus askeri, izlendiğinin farkında değilmiş gibi, bir köy yolunda yürüyor. “Öldürün onları!” diye sert bir şekilde çıkışıyor. İki devriye dron hemen havalanıyor. Doğu’daki Kostiantynivka kentinin altındaki sığınakta, drone görüntülerini gösteren beş ekran ve üç dizüstü bilgisayar kullanan asker var. Birden bir asker bağırıyor: “Lanet olsun, izlerini kaybettik!”

Cephe hattı 12 km uzakta. Kostiantynivka ve Pokrovsk şehirleri, Rusların Donetsk bölgesinin kalanını ele geçirme çabasında bir sonraki büyük hedefler. 2023’te 26 km kuzeydoğudaki Bahmut’u, geçen yıl şubat ayında ise 38 km güneydeki Avdiyivka’yı aldılar. Bu iki kasabanın düşeceği o zamandan beri kaçınılmaz görünse de, Rusların ilerleyişi son derece yavaş oldu. Haziran başında Ukrayna istihbaratı, bu şehirlerin yaz taarruzunun hedefi olacağını bildirdi. Ancak 93. Tugay komutanı Albay Derevyanko, ortada böyle bir hazırlık görmediğini söylüyor.

Aslında, bazen Rus askerleri sahte saldırılar düzenliyor. Bir hafta önce, yakındaki Stupochky köyüne bir Rus bayrağı drone ile indirildi; bu beşinci kez oluyordu. Rus askerleri köyü aldıklarını iddia ettiler. Bu tür raporlar komuta zincirine gidiyor ve subaylar “madalya alıyor” diyor Derevyanko.

Ekranda iki Rus askeri tekrar görünüyor, ardından ağaçların altına gizleniyor. Yeni dronlar gönderiliyor ve askerlerin en son görüldüğü yerde bir duman bulutu yükseliyor. Ukraynalılar, istihbarat biriminin ölümleri doğrulamasını bekliyor. Her gün, diyor Derevyanko, Ruslar zayıf noktaları arıyor. Donanımsız, hazırlıksız küçük gruplar genellikle intihar görevlerine gönderiliyor. Eğer ilerleyip hayatta kalırlarsa, arkalarından başkaları geliyor. Ruslar yavaş yavaş ilerliyor, ama bunun bedeli çok yüksek ve giderek artıyor. “Geçen yıl teknoloji sayesinde 50 Rus’u öldürebiliyorduk” diyor Derevyanko, “şimdi bu sayı beş katına çıktı.”

Pokrovsk’ta, 45 km güneybatıda, Ruslar daha da yakın. Yine de hiçbir şehir düşme tehlikesi altında değil. Fakat Albay Derevyanko, Kostiantynivka’da hiçbir yerin güvenli olmadığını söylüyor: Rus dronları neredeyse her yeri görebiliyor. 2022’deki tam kapsamlı işgal öncesi burada yaklaşık 67.000 sivil yaşıyordu. Şimdi sadece %10-20’si kaldı.

Bazı bölgeler diğerlerinden daha tehlikeli. Tren istasyonu yasaklı: Rus fiber optik dronlarının menzili içinde. Şehre giriş yollarında ağ tünelleri sürücüleri koruyor. Askerî araçlarda anti-drone ağları veya metal çitler var. Araçlar, bombalanmış apartman bloklarının yanından hızla geçerken yaşlı kadınlar ellerinde alışveriş torbalarıyla dolaşıyor. Uzakta top sesleri duyuluyor.

On sekiz ay önce dronlar cephe hattından 5 km uzaktaki herkesi hedef alabiliyordu. Şimdi bu mesafe 15 km’ye çıkmış durumda. “Kostiantynivka çevresindeki toprağı biz kontrol ediyoruz” diyor Derevyanko, “ama gökyüzünün %90’ını Ruslar kontrol ediyor.” Bunun iki taraflı bir etkisi var. Cephe hattının öbür tarafında, 2014’te Rusya yanlısı ayrılıkçılar tarafından ele geçirilen Horlivka bulunuyor. 13 Temmuz’da, işgal altındaki Donetsk’in Rus yanlısı yönetim başkanı Denis Puşilin, o hafta Horlivka’da 394 Ukrayna dronunun düşürüldüğünü söyledi.

Başka bir yeraltı sığınağında, kod adı “Bancomat” olan bir mühendis, drone geliştiren ve inşa eden bir ekibi yönetiyor. Bitmek üzere olan büyük bir quadcopter, gözetleme dronlarının üsten 40 km uzağa uçmasına imkân tanıyacak bir hava sinyal tekrarlayıcı olarak görev yapacak. Arka planda parça üreten 3D yazıcılar çalışıyor. Masalarda erkekler Çin çiplerini devre kartlarına lehimliyor. Bancomat’ın ekibi yapay zekâ teknolojisi üzerinde çalışıyor. “Ama bu arada” diyor, “paraya ihtiyacımız var!”

Üçüncü bir sığınakta, Üsteğmen Volodymyr Demchenko Kara Kuzgun drone taburunu yönetiyor. Bir yıl önce 100 kişilikti; şimdi 400 kişiye ulaştı. Ekip az önce beş Rus askerini öldürmüş. “Daha yeni gelmişlerdi!” diye keyifle söylüyor. Ancak dronların tek başına yeterli olmadığını Albay Derevyanko hatırlatıyor. Donald Trump’ın Ukrayna’ya yeniden 155 mm top mermisi gönderecek olmasından memnun. “Eğer silahları alırsak” diyor, “bu şehirleri almalarını engelleyebiliriz.”