Kıbrıs Barış Harekâtı, 20 Temmuz 1974 tarihinde Türkiye tarafından başlatılmıştır.
Harekâtın temel amacı, 15 Temmuz 1974’te Yunanistan destekli Kıbrıs Rum Milli Muhafız Teşkilatı’nın gerçekleştirdiği darbeyle Makarios’un devrilmesi ve adanın Yunanistan’a ilhakı (Enosis) yönünde atılan adımlara karşılık olarak, Kıbrıslı Türkleri korumak ve adada anayasal düzeni yeniden tesis etmekti.
Türkiye, 1960 tarihli Garanti Antlaşması uyarınca müdahale hakkını kullanmış, İngiltere’ye yapılan ortak müdahale çağrısı reddedilince tek başına harekâtı başlatmıştır.
Kıbrıs Harekâtı iki aşamalıdır:
- Birinci Harekât: 20 Temmuz 1974 – 22 Temmuz 1974
- Türk Silahlı Kuvvetleri, Girne bölgesinden çıkarma yaparak Lefkoşa-Girne hattında bir köprübaşı oluşturmuştur.
- İkinci Harekât: 14 Ağustos 1974 – 16 Ağustos 1974
- İlk ateşkese rağmen Rum saldırıları devam edince, Türk birlikleri tekrar ilerlemiş ve adanın yaklaşık üçte birini kontrol altına almıştır.
Bu harekât sonucunda Kıbrıs’ın kuzeyinde Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975), daha sonra da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) (1983) ilan edilmiştir.
“Ayşe tatile çıktı” sözü, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında Türk hükümeti ve Genelkurmay Başkanlığı tarafından kullanılan şifreli bir ifadedir. Bu ifade, harekâtın başladığını haber vermek için kullanılmıştır.
📻 Tarihsel Arka Planı:
- Türkiye, 20 Temmuz 1974 sabahı Kıbrıs’a askeri müdahalede bulunurken, bu bilgiyi kamuoyuna ve ilgili birimlere açıkça değil, şifreli bir şekilde duyurmak istemiştir.
- Dönemin Dışişleri Bakanı Turan Güneş, Londra’daki diplomatik temaslar sonrasında Türkiye’ye döndüğünde, basın mensuplarının önünde eşiyle yaptığı telefon görüşmesinde şu cümleyi kurmuştur:
“Ayşe tatile çıktı.”
- Bu cümledeki “Ayşe”, Turan Güneş’in kızının adıdır. Ancak aynı zamanda bu cümle, Kıbrıs Harekâtı’nın başladığı anlamına gelen önceden belirlenmiş bir şifredir.
🔐 Anlamı:
- “Ayşe tatile çıktı” = Türk askeri Kıbrıs’a çıktı.
- Böylece açıkça askeri harekât ilan edilmeden, kodlanmış bir mesaj ile sürecin başladığı duyurulmuştur.
Bu ifade zamanla siyasi tarihimize kazınmış, Kıbrıs Harekâtı’nın ve 1974 yazının simgesel sözlerinden biri haline gelmiştir. Hatta yıllar sonra bu cümle, belgesel ve kitap isimlerinde de kullanılmıştır.
