Petrol fiyatları gerilerken ekonomistler de küresel ekonomik büyüme tahminlerini düşürüyor. Petrol devleri ise daha düşük kârlar bildiriyor.
Ancak Cumartesi günü, OPEC+ olarak bilinen petrol karteline bağlı sekiz ülke, Haziran ayında günlük yaklaşık 411 bin varil petrol ekleyeceklerini açıkladı. Nisan ayındaki toplantılarında üretimi artırma yönünde aldıkları benzer bir kararın ardından gelen bu adım, grubun politikasında büyük bir değişimi temsil ediyor. Bu değişim, enerji sektörünün geneline yayılacak, petrol şirketlerinin kârlarını vuracak ve kesintilere neden olacak.
Grup yaptığı açıklamada, piyasanın “sağlıklı” olduğunu belirtti ve petrol stoklarının düşük kalmaya devam ettiğine dikkat çekti.
OPEC+’ın fiili lideri olan Suudi Arabistan grubun diğer üyeleri (örneğin Kazakistan ve Irak) üzerinde anlaşılan üretim tavanlarına uymuyorken, milyonlarca varil petrolü üretmeden elde tutma konusunda artık isteksiz olduğunu gösteriyor.
Londra merkezli bir araştırma şirketi olan Energy Aspects’in yöneticilerinden Richard Bronze, “Artık Suudi Arabistan’ın bakış açısı, diğer ülkeler yeterli taahhüt göstermiyorsa yükün büyük kısmını taşımak istemediği yönünde” dedi.
Petrol fiyatları neden düşüyor?
Petrol talebi önemli ölçüde zayıflamadı. Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, petrol tüketimi 2025’in ilk çeyreğinde günlük 1,2 milyon varil artarak 2023’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Ancak hem IEA’daki hem de diğer kurumlardaki analistler, küresel ticaret gerilimlerinden kaynaklanabilecek aksaklık beklentisiyle talep tahminlerini düşürüyor; bu da fiyatları zaten aşağı çekmiş durumda.
Brent petrolünün fiyatı 3 Nisan’dan bu yana, Suudilerin ve diğer üreticilerin üretimi artıracaklarını işaret ettiği günden beri yaklaşık %20 düştü.
Petrol fiyatlarında düşüş sürebilir
ABD referans petrolü olan West Texas Intermediate (WTI) fiyatı ise bu hafta varil başına 60 doların altına düştü. Bu seviye, birçok üreticinin kârlı üretim yapamayacağı bir eşik ve analistlere göre fiyatlar daha da düşebilir. Bu baskılar altında, son yıllarda üretimini artıran ABD’li kaya petrolü üreticileri gibi daha yüksek maliyetli üreticiler üretimi kısmak zorunda kalabilir.
S&P Global Commodity Insights analistleri, “OPEC+ fiyatları desteklemek için üretimi azaltmazsa, bu yük daha yüksek maliyetli diğer üreticilere düşecektir” diye yazdı.
Günümüzde petrol üreticileri arasında ana karar vericiler olarak görülen Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), önceki Başkan Joe Biden’a verdikleri desteğe kıyasla, Başkan Donald Trump’ın hedeflerini desteklemeye daha istekli olabilir. Trump’ın yakında Suudi Arabistan ve diğer Orta Doğu ülkelerini ziyaret etmesi bekleniyor.
Trump petrol fiyatlarındaki düşüşten memnun
RBC Capital Markets’te küresel emtia başkanı olan Helima Croft, bir müşteri notunda bu fiyat düşüşünün “Trump yönetimi için en önemli ekonomik olumlu gelişmelerden biri” olduğunu yazdı. Trump, tüketiciler için enerji ve benzin fiyatlarını düşürme sözü vermişti.
Analistlere göre, Suudi Arabistan ve BAE, savunma veya yapay zekâ gibi alanlarda bazı tavizler almayı umuyor olabilir. Nitekim Trump yönetimi, Suudi Arabistan’la nükleer ortaklık görüşmelerini yeniden canlandırıyor.
Normalde, OPEC+ piyasaları desteklemek için arzı kısmak üzere seferber olurdu. Ancak, aralarında Suudi Arabistan, Rusya ve BAE’nin bulunduğu sekiz OPEC+ üyesinden oluşan daha küçük bir grup için bu hesaplamalar değişmiş durumda. Bu ülkeler, üretimlerini yaklaşık 2,2 milyon varil/gün sınırlayan önceki anlaşmayı çözerek üretimi artırma yoluna gittiler.
Son zamanlarda bu daha küçük grup karar almak için toplanıyor ve OPEC+’ın geri kalanını geride bırakıyor. Süreci yöneten gibi görünen Suudi Arabistan, üretim artışlarının en büyük kısmını elde ediyor.
S&P Global’dan yönetici direktör Bhushan Bahree, “Bu tablo gerçekten Suudi Arabistan ve BAE’nin fiyatları desteklemek için üretimi daha fazla kısmaya istekli olup olmadıklarına bağlı” dedi.
Şu ana kadar ise yanıt olumsuz.
BAE, Kazakistan ve Irak gibi birkaç üretici ülke, uluslararası şirketlerin yaptığı petrol ve gaz yatırımları sonucu ortaya çıkan ilave üretimi karşılamak için üretimi artırmakla ilgileniyor.
IEA verilerine göre, Kazakistan Mart ayında OPEC+ üretim tavanını günlük yaklaşık 400 bin varil aştı. Aynı dönemde Irak 440 bin varil, BAE ise 350 bin varil fazla üretim yaptı.
Kazakistan; Chevron ve Exxon Mobil gibi yatırımcıları frenlemeye pek istekli görünmüyor. Bu şirketler, ülkedeki Tengiz petrol sahasında üretimi günlük 1 milyon varile çıkarmak için on milyarlarca dolar harcamış durumda.
Chevron’un başkanı ve CEO’su Mike Wirth, Cuma günü yapılan bir görüşmede analistlere, “OPEC veya OPEC+ hedefleri hakkında tartışmalara katılmıyoruz” dedi. Wirth, Tengiz’in Kazakistan hükümeti için önemli bir gelir kaynağı olduğunu ve tarihsel olarak “kısıtlanmadığını” belirtti.
Kazakistan Enerji Bakanlığı ise e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, “Ulusal çıkarları takip ediyoruz, uluslararası yükümlülüklerimize sıkı şekilde uyuyoruz” ifadelerini kullandı.
