PDF’lerle hükümeti ele geçirebilir misiniz?

Yakın zamanda terfi eden ve atanan İşçi Partisi hükümeti üyelerinin özgeçmişlerine göz atıldığında bir kalıp ortaya çıkıyor. Çocuksu görünümüyle dikkat çeken emeklilik bakanı Torsten Bell, şimdi acı verici bir bütçeyi toparlamaya yardımcı olma gibi hiç de imrenilesi olmayan bir göreve sahip. Parlamento’ya girmeden önce Bay Bell, merkez sol bir düşünce kuruluşu olan Resolution Foundation’ın (RF) dokuz yıl boyunca genel müdürlüğünü yaptı. İngiltere Merkez Bankası’nın eski başkan yardımcısı Minouche Shafik, şimdi Başbakanlık’ta ekonomi danışmanı. Kendisi RF’nin The Economy 2030 Inquiry’sinin eş başkanlığını yapmıştı. Daha da genç görünümlü milletvekili Dan Tomlinson, RF’de ekonomist olarak çalıştıktan sonra şimdi Hazine’de bakan oldu. Bu kabine değişikliğini kim yönetti? Daha önce RF’nin başkan yardımcısı olan ve şimdi Başbakanlık’ta genel başkan yardımcısı olarak görev yapan Vidhya Alakeson.

Eğer İşçi Partisi’nin harcama planlarının kaderi şimdi RF kökenli isimlerin elindeyse, arz tarafı gündemi zaten hep onların elindeydi. Konut bakanı ve yine eski bir RF araştırmacısı olan Matthew Pennycook, partinin büyüme stratejisinin kilit taşı olan imar reformlarını denetliyor. Hatta RF’nin uzun süredir başkanlığını yapan David Willetts, ilerlemeyi boğmaması için bürokrasiyi denetleyen İşçi Partisi’nin “Düzenleyici İnovasyon Ofisi”nin başkanı. Bu tür reformların ekonomik etkisini ölçmek zor bir iş ve bu görev, Bütçe Sorumluluğu Ofisi’nin başındaki Richard Hughes’a düşüyor. Neyse ki kendisi, daha önce RF’de araştırma görevlisi olarak çalışmıştı.

Britanya’nın nasıl yönetildiğini anlamak için Whitehall’dan uzaklaşıp, Parlamento binasının sağından dönüp Queen Anne’s Gate 2 numaraya gitmek yeterli. Burası, Hazine görevlilerinin bütçe sonrası toplandığı bir pub’ın karşısında, 19. yüzyıldan kalma bir konak ve RF’nin merkezi. 2005’te kurulduğundan bu yana RF, belki de Britanya’nın en etkili ekonomik kurumu haline geldi. Yoksullara yardımcı olmayı amaçlayan bir düşünce kuruluşu olarak başlayan yapı, bir şekilde ülkeyi yönetir hale geldi.

Yükselişi kurucusuyla başlıyor. Sir Clive Cowdery, Westminster’da bile pek tanınmasa da siyasetin en etkili figürlerinden biri olduğunu iddia edebilir. Zor bir çocukluk geçiren Sir Clive, A-level dereceleri olmadan okuldan ayrıldı ve sigortacılıktan yığınla para kazandı. Bu paranın bir kısmını kendisiyle benzer koşullardan gelenlere yardımcı olmaya adanmış bir pdf üretim merkezine yatırdı.

Bir G7 ekonomisinde nüfuz kazanmak ucuz. Başlangıçta RF’nin finansmanı bir milyon sterlinin altındaydı; bugün çok daha büyük bir organizasyon olmasına rağmen bütçesi hâlâ 4 milyon sterlinin (5,4 milyon dolar) altında. Britanya’daki düşünce kuruluşları genellikle ucuz operasyonlardır—görkemli isimler taşıyan kuruluşlar bile aslında trençkot giymiş üç 24 yaşındaki gençten ibaret çıkabiliyor. Düşük maaşlar, bu tür yerlerde çalışanların ya bir aziz, ya bir aptal ya da bir fanatik olduğu anlamına geliyor.

Buna karşılık RF, kaliteli ekonomik analiz üretecek iyi insanlara ödeme yapabilecek kapasiteye sahip. Sir Clive’ın sağladığı sabırlı, koşulsuz finansman, sektörde nadir rastlanan bir durum. Diğer kuruluşlar, 62 sayfalık bir pdf için 80.000 sterlin ödemeye razı olan herkese çalışanlarını kiralamak zorunda kalıyor. Şanslı RF çalışanları ise İstatistik Ofisi’nin işgücü anketi rakamlarının saçmalığını ortaya koymak gibi faydalı işlerle uğraşabiliyor.

Az da olsa siyasi bağımsızlık, RF’nin objektif bir gözlemci olarak görülmesini sağladı. Muhafazakâr Parti’nin eski bakanı Lord Willetts, geleceğin İşçi Partili bakanlarıyla dolu bir organizasyona iki partili bir görünüm kattı. Düşünce kuruluşu, daha az varlıklı insanların yaşam standartlarını yükseltmenin doğası gereği solcu bir politika olduğunu her zaman küçümsedi. Britanya siyasetinde hiç kimse buna inanmadı. Neyse ki BBC yapımcıları inandı.

Bu kadar etkili bir hile ki, sağ kanattakiler kendi RF versiyonlarını yaratmayı hayal ettiler. Eğer böyle bir yapı olsaydı, önceki Muhafazakâr hükümetin RF’nin fikirlerine bağımlı kalmasını engelleyebilirdi. Eski Maliye Bakanı George Osborne, asgari ücret söz konusu olduğunda yumuşak sol için adeta bir Truva atına dönüştü. 2015’te, RF’nin uzun zamandır savunduğu bir hedef olan medyan ücretin %60’ına çıkarmak için RF’ye atıfta bulundu.

RF’nin yükselişinde koşulların da rolü oldu. Covid-19 pandemisi gibi acil durumlar büyük mali yanıtlar gerektiriyordu ve RF bunları detaylandırmaktan mutluluk duydu. Muhafazakâr hükümet tepkisini hazırlarken, geleceğin İşçi Partili bakanlarına başvurdu. RF’nin “ücretin korunması” planı, Boris Johnson hükümeti tarafından neredeyse tamamen devralınarak kısa çalışma ödeneği (furlough scheme) haline getirildi. Serbest piyasa ekonomisti Milton Friedman’ın dediği gibi, kriz anlarında “Alınan önlemler ortalıkta bulunan fikirlere bağlıdır.” RF bolca fikir sundu.

Bana yeniden dağıtım verin, ya da ölüm
Yıllarca dolaylı biçimde Britanya’nın ekonomik politikasını şekillendiren RF ekibi, şimdi bunu bizzat yapma şansına sahip. Bay Bell’in çalışmaları, İşçi Partisi’nin nasıl gelir elde etmeyi planladığına dair en iyi rehberlerden biri. Hükümet, emeklilik fonlarına miras vergisi uygulamak gibi RF onaylı planları zaten benimsedi. Buradan birkaç milyar, oradan bir çarpıklığı düzeltmek hayal. Ama Britanya’nın mali durumu kâbustan farksız. Devlet tahvillerinin (gilt) getirileri dalgalı bir şekilde yükseliyor; yorumcular, daha yüksek borç maliyetlerine yol açan inanılmaz mali politikaların kısır döngüsünü öngörüyor.

Dolayısıyla Bay Bell ve arkadaşları çirkin seçimlerle yüzleşmek zorunda. Harcama kısıtlaması gerekli. Ancak yoksul insanlar devlete daha çok bağımlı olduğundan bu, en çok onları vuracak. Devlet ciddi para toplamak istiyorsa, yalnızca zenginleri değil, orta gelirli kesimleri de ağır şekilde vuracak geniş tabanlı vergi artışlarına bakmak zorunda kalacak. Muhafazakârlar (ironik bir şekilde) geride aşırı ilerici bir vergi sistemi bıraktılar; yüksek gelirli kesimler aşırı vergilendirilirken, orta gelirli kesimler muhtemelen çok az vergi ödüyor. 2010’larda RF, düşük faizli bir dünyada Muhafazakârların kemer sıkma hatalarını gösterebiliyordu; 2025’te mezunları, yüksek faizli bir dünyada kendi kemer sıkma versiyonlarını, daha yüksek vergiler ve daha düşük harcamalarla hayata geçirmek zorunda kalıyor. İktidarda RF, bir zamanlar korumaya çalıştığı insanlara zarar vermek zorunda kalabilir.