- Aşırı sağ ve sol görüşlerin sesi yükseliyor: Sosyal medya platformlarında “hard left” ya da “hard right” spektrumundaki politik eğilimler, geleneksel medyaya kıyasla çok daha yaygın ve görünür durumda.
- Ortayolcu/moderate görüşler gölgede kalıyor: Geleneksel medya ve kablolu televizyonlarda dengeli / orta çizgideki içeriklerin oranı daha yüksek; sosyal medyada ise bu tür görüşler nispeten az görünür.
- Algoritma ve kullanıcı etkileşimi etkili: Sosyal medya kullanıcıları ve platform algoritmaları, daha uç görüşlerin paylaşılmasını ve yayılmasını teşvik ediyor; bu durum yankı odaları ve kutuplaşmayı besliyor.
Modern iletişim ortamında bilgiye ulaşma biçimimiz değişiyor; bu değişim, politik görüşlerin yayılımında da derin etkiler yaratıyor. Financial Times tarafından yayımlanan ve Co-operative Election Study’e dayanan veriler, geleneksel medya ile sosyal medya arasındaki görüş temsiliyetindeki uçurumun net biçimde büyüdüğünü gösteriyor. Geleneksel medya (yazılı basın, radyo, dergi vb.) ve kablolu televizyon (“cable TV”) formatlarında orta yolcu / dengeli (“moderate”) politik içeriklerin oranı hâlâ ciddi bir paya sahipken, sosyal medya platformlarında uç politik söylemlerin (“hard left”, “hard right”) hem üretici hem tüketici açısından daha baskın olduğu görülüyor.
Grafiğe göre sosyal toplumda aşırı uç görüşler sosyal medyada, geleneksel medya formatlarına kıyasla daha fazla görünürlük kazanıyor. Örneğin “hard right” ya da “hard left” olarak sınıflandırılan içeriklerin sosyal medya payları hem aktif kullanıcı yorumları/etkileşimleri hem paylaşım sayıları açısından oldukça yüksek. Orta yollar (“moderate views”) sosyal medyada yaklaşık olarak daha düşük oranlarda temsile sahip; kullanıcı beslemelerinde, tartışma alanlarında ve görünür içerik üretiminde “orta çizgi” fikirler daha az ilgi çekiyor gibi görünüyor.
Bu durumun birden fazla nedeni var. Birincisi, sosyal medya algoritmaları etkileşime dayalı: daha çok paylaşım alan, yorum yapılan, provoke edici ya da uç fikirler daha yüksek görünürlük kazanma eğilimi gösteriyor. Bu da “yanıt-çı” (reaction) etkileşimlerini tetikleyerek benzer içeriklerin daha fazla yayılmasını sağlıyor. İkincisi, kullanıcı davranışı: insanlar çoğunlukla kendi görüşlerine yakın içerikleri takip ediyor, paylaşımda bulunuyor; bu da onlarla farklı görüşler arasında daha az etkileşim olması ve kutuplaşmanın güçlenmesi anlamına geliyor. Üçüncüsü, geleneksel medya hâlâ içerik denetimi, editoryal çekişme ve sorumluluk taşırken sosyal medya daha serbest, daha hızlı ve daha dağınık bir içerik üretim ortamı sunuyor.
Etkileri ve Sonuçları
- Yankı Odalarının Derinleşmesi: Uç görüşler, sosyal medyada hem içeriğin doğal yapısından hem de kullanıcı tercihlerinden dolayı yankı odalarında çabuk kök salıyor. Kendisiyle paralel düşünceye sahip kişilerle iletişim, farklı görüşlerle temasın azalması, bu odaların daha homojen ve dışlayıcı olmasına yol açıyor.
- Kutuplaşmanın Artması: Görünürlüğü yüksek olan uç söylemler siyasette, kamuoyunda tartışma kültüründe kutuplaşmayı körüklüyor. Farklı fikirler sadece karşılıklı eleştiriyle değil, yer yer düşmanlıkla, ötekileştirmeyle karşılanabiliyor.
- Orta Görüşün Marjinalleşmesi: Dengeli, uzlaşmacı yaklaşımlar sosyal medyada hem üretici hem tüketici açısından daha az ilgi çekiyor. Medya tüketicileri daha dikkat çekici, dikkat isteyen içeriklere yönelince orta çizgideki sesler görünmezleşebiliyor. Bu durum, politika yapım süreçlerinde orta halli “köprü kurucu” fikirlerin göz ardı edilmesine yol açabilir.
- Güven ve Bilgi Sorunları: Uç söylemler daha duygusallık içerdiği ve yanlış ya da çarpıtılmış bilgi taşıma olasılığı daha yüksek olduğu için, kamuoyunda güven problemi doğabiliyor. İnsanlar farklı bilgi kaynaklarını doğrulamadan benimseme eğilimine gidebiliyor; bu da dezenformasyon ve manipülasyon riskini artırıyor.
Ne Yapılabilir?
- Sosyal medya platformlarının algoritma şeffaflığı ve içerik gösterimi politikalarında düzenleme yapılması. Uç görüşlerin yayılmasını teşvik eden mekanizmaların sorgulanması.
- Kullanıcı eğitimi / medya okuryazarlığı programlarının yaygınlaşması; insanlar hangi içeriklerin neden görünür olduğunu, filtre balonlarının nasıl işlediğini anlamalı.
- Geleneksel medya ve kamu yayıncılığının dengeli içerik üretimine ve farklı bakış açılarını temsil etme sorumluluğunun korunması.
- Platformların moderasyon süreçlerinin iyileştirilmesi; nefret söylemi, dezenformasyon ve manipülatif içeriklere karşı coğrafi ve kültürel bağlama uygun çözümler geliştirilmesi.
Günümüzde sosyal medya, politik tartışmaların yayılmasında ve görünürlüğünde belirleyici rol oynuyor. Coombs ve araştırmacıların bulguları gösteriyor ki, uç politik görüşler sadece mevcut durumu yansıtmakla kalmıyor; aynı zamanda görünür içerik üzerinde belirleyici hale gelerek orta yolu baskı altına alıyor. Bu, demokrasinin sağlıklı işleyişi, kamuoyunun dengeli bilgi edinmesi ve kutuplaşmanın sınırlandırılması açısından ciddi bir uyarı işareti.
