Neden MAGA Ekonomisi Güçleniyor?

Dünyanın en büyük pazarı ikiye bölünüyor

Mükemmel bir sabahı hayal edin. Komplo teorisyeni Mike Lindell tarafından kurulan MyPillow marka çarşaflarda uyandıktan sonra, “Amerika’yı seven insanlara kahve ve kültür sunan” Black Rifle Coffee’den kahvenizi içiyorsunuz. “Sert çene hatları için üretildi… duygular için değil” sloganıyla pazarlanan Jeremy’s Razors ile tıraş oluyor, ardından “Amerikan çiftçisini yeniden güçlü kılmayı” hedefleyen Good Ranchers’dan aldığınız pastırmayı yiyip Harley-Davidson motosikletinize atlıyorsunuz.

MAGA evreni, yalnızca abartılı pazarlama diliyle öne çıkan ürünlerden ibaret değil. Aynı zamanda Cumhuriyetçiler tarafından tercih edilen ürün ve işverenleri de kapsıyor. Bu ekonomik tercihler bir araya geldiğinde daha büyük bir tablo oluşturuyor. Analizimize göre, Amerika giderek biri muhafazakâr, diğeri liberal olmak üzere iki ayrı ekonomi ve pazara bölünüyor. Her iki taraf da ekonomiyi farklı yorumluyor; farklı şeyler satın alıyor, giderek daha farklı sektörlerde çalışıyor. Üstelik, MAGA ekonomisi şaşırtıcı şekilde iyi durumda.

Amerikalı liberaller, kendini muhafazakârlara pazarlayan şirketlere küçümseyerek bakıyor. Bu kısmen karşı tarafı sevmemekten kaynaklansa da, bazı MAGA ürünleri gerçekten de aldatmaca gibi görünüyor. Donald Trump’ın kripto parası lansmandan sonra hızla yükselip bir o kadar hızlı düşerek pek çok destekçisini zararda bıraktı. Üzerinde “Fight Fight Fight” yazılı saatler gibi Trump markalı ürünlerin fiyatı 100.000 dolara kadar çıkabiliyor ve yorumlar oldukça karışık.

Bu küçümseme aynı zamanda muhafazakâr ekonominin geri kalmış olduğu inancını da yansıtıyor. 2016’da Demokrat başkan adayı Hillary Clinton, “Amerika’nın GSYİH’sinin üçte ikisini temsil eden bölgeleri kazandığını… bu bölgelerin iyimser, çeşitli, dinamik ve ileriye dönük olduğunu” söylemişti. 2024 adayı Kamala Harris de benzer bir payı kazandı. Elbette, Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu bazı bölgeler uzun süredir zengin. Florida’daki Jupiter gibi şehirlerde golf oynanıyor, beyaz keten pantolonlar giyiliyor. Ancak kuzey Kaliforniya’daki Yuba City, MAGA diyarını daha iyi temsil ediyor olabilir: Gelirler düşük, dükkânlar nalbur, silah ve fast food satıyor. Beyaz pantolon yok.

Veriler MAGA’yı yalanlamıyor
Buna rağmen, Cumhuriyetçiliği geri kalmışlıkla özdeşleştirmek verilerle çelişiyor. Yuba City gibi yerler bile önceye göre daha iyi durumda ve MAGA diyarı bir bütün olarak muazzam bir ekonomik güce sahip. Eğer Demokratlar Amerikan GSYİH’sinin üçte ikisini oluşturuyorsa, geriye kalan yaklaşık 10 trilyon dolarlık ekonomi de Cumhuriyetçilere ait—bu da onları dünyanın üçüncü büyük ekonomisi yapar. “Friday Night Lights” dizisini izleyen herkes, Amerika’nın her yerinde çok para harcayan insanlar olduğunu bilir. Arketip MAGA zengini, araba satıcısı Buddy Garrity özel jet sahibi olacak kadar zengin değildir ama banka hesabı doludur.

MAGA ve Demokrat ekonomileri arasındaki büyüyen fark hem “yumuşak” hem de “sert” verilerle gözlemlenebiliyor. Anketler, Demokrat ve Cumhuriyetçilerin artık tamamen ayrı gerçekliklerde yaşadığını gösteriyor. Seçim öncesi Demokratların %50’si ekonominin iyileştiğini düşünürken, sadece %6’sı aynı fikirdeydi. Bugünse bu oranlar sırasıyla %8 ve %49. Partizan algılar artık daha da keskinleşti. Örneğin, partiye göre enflasyon beklentilerindeki fark bu durumu yansıtıyor.

Tüketim alışkanlıkları bile ayrıştı
Verena Schoenmueller ve arkadaşlarının yaptığı araştırmaya göre, iki ekonomi giderek daha farklı şekilde tüketiyor. Trump’ın 2016’daki zaferinden sonra, liberaller kimlik tehditi hissetmiş olabilir ve bunu liberal markalara daha fazla yönelerek telafi ettiler—örneğin daha çok Patagonia poları alarak. Tesla, partizan tüketimin en iyi örneği. TD Cowen adlı yatırım bankasına göre, Elon Musk’ın Trump’a yakın durması, Demokrat bölgelerde Tesla satışlarını yılda 100.000’den fazla azaltacak, buna karşılık Cumhuriyetçi bölgelerde iki katı kadar artış sağlayacak.

Resmî veriler de bu ayrışmayı destekliyor. New York (mavi bir eyalet) ile Wyoming (kırmızı bir eyalet) karşılaştırıldığında, 1990’lardan bu yana her iki tarafın “mavi” ve “kırmızı” mal ve hizmetlere olan harcamaları daha da ayrıştı. New Yorklular dışarıda yemeğe ve toplu taşımaya daha çok harcarken, Wyomingliler araç parçaları ve huzurevleri gibi muhafazakâr nüfusla özdeşleşen harcama kalemlerine yöneldi.

İstihdam ve üretim yapısı da değişti
Covid-19’un ilk dalgasına tepkiler bile farklıydı. Kırmızı eyaletlerdeki ekonomik faaliyet mavi eyaletlere kıyasla sadece yarı yarıya azaldı. Bu fark, 2008 civarında belirginleşmeye başlayan uzun vadeli bir ayrışmanın sonucu. Eskiden bir kırmızı bölge iyi gidiyorsa, mavi bir bölgenin de iyi olduğu varsayılırdı. Artık bu geçerli değil.

İki ekonomi, endüstriyel yapılarının değişmesiyle de ayrılıyor. Demokratlara oy veren yerlerde bilgi yoğun sektörlerin payı artarken, Cumhuriyetçi bölgelerde imalatın önemi arttı. 1993’te bilgi sektöründen gelen çalışan gelirlerinin oranı iki bölgede benzerdi. Şimdi Cumhuriyetçi bölgelerde ortalamanın %30 altına geriledi. Toplamda, istihdam desenleri %20 oranında ayrıştı.

MAGA ekonomisinin geleceği
Bugün daha fazla “Buddy Garrity” var. 2024’te yıllık geliri 1 milyon doların üstünde olan Amerikalıların %47’si Trump’a oy veren eyaletlerde yaşıyor. Düşük gelirli kesimlerin geliri de artıyor. Nüfus artışı güçlü. MAGA ekonomisi, liberal seçmenin pek görmediği büyük şirketlere sahip. Yuba City’de WinCo (Costco’nun muadili) ve Boot Barn (kovboy botları satan bir zincir) bulunuyor. Fox News izleyicileri gelir açısından alt grupta olsa da, kanalın hisse fiyatı geçen yıl adeta fırladı.

Yuba City’deki Olive Garden da dikkat çekici. YouGov anketine göre, bu İtalyan restoran zinciri, Cracker Barrel’dan sonra Cumhuriyetçilerce en çok tercih edilen restoran. Zinciri işleten Darden’in hisseleri son beş yılda neredeyse üç kat arttı.

Bu trendler ülke geneline yayılmış durumda. Sparkline Capital’dan Kai Wu ile birlikte, Cumhuriyetçiler veya Demokratlar tarafından olumlu görülen 30 şirketlik örnek sepet oluşturduk. Cumhuriyetçi sepetinde John Deere, Fox ve Harley-Davidson yer alırken, Demokrat sepetinde Etsy, Lululemon ve Lyft vardı. Son piyasa çalkantıları Cumhuriyetçi şirketleri sarsmış olsa da, son 10 yılda yatırım getirileri Demokratlara göre çok daha yüksek oldu.

Kazanan MAGA mı olacak?
MAGA şirketleri neden daha iyi performans gösteriyor olabilir? Belki de erdem sinyallemekten kaçındıkları için. “MAGA” kodlu Point Bridge America First ETF’si, yalnızca Cumhuriyetçileri destekleyen firmalara yatırım yapıyor. “DEMZ” kodlu Demokrat ETF’si ise büyük bağış yapan firmalara odaklanıyor. 2020 sonundan bu yana MAGA, DEMZ’nin fiyat performansını rahatlıkla geride bıraktı. Goldman Sachs ise, Cumhuriyetçi politikaların fayda sağlayacağı sektörlerden oluşan yeni bir borsa endeksi hazırladı—özellikle petrol gibi alanlarda. Bu endeksin hisseleri son 10 yılda genel piyasanın da önünde seyretti.

MAGA ekonomisinin geleceği belirsiz. Trump’ın tarifeleri, ithal bileşenlerin maliyetini artırarak imalat sektörüne zarar verecek. Harley-Davidson, yabancı ülkelerin misilleme hedefi olabilir. Öte yandan, Florida ve Texas gibi Cumhuriyetçi eyaletler hâlâ iç göç alıyor. Yerel tüketici güveni yüksek. Bu nedenle, MAGA diyarındaki harcamaların Demokrat bölgelerden daha dirençli olması bekleniyor. Artık bu ekonomi sadece MyPillow’a dayanmıyor.

Kaynak: The Economist