BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Ayrımcılığın bedeli nedir?
ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Kurulu’nda görev yapan ilk siyah kadın olan Lisa Cook, kariyerini bu soruya ampirik yanıtlar arayarak inşa etti. 20. yüzyılın başında ekonomi doktorası yapan ilk siyah kadın Sadie Alexander’ın ardından hâlâ ekonomistlerin büyük çoğunluğu beyaz erkeklerden oluşuyor. ABD nüfusunun %14’ünü siyahlar oluşturmasına rağmen, 2023’te ekonomi diploması alanların yalnızca %5’inden azı siyah öğrencilerdi. Cook, 2019’da yazdığı bir makalede “Ekonomi kadınlara karşı soğuksa, siyah kadınlara karşı özellikle düşmancadır” diye yazmıştı.
Bugün ise ağır suçlamaların hedefinde. 25 Ağustos’ta Başkan Donald Trump, Lisa Cook’u Fed’den görevden aldığını duyurdu; gerekçe olarak mortgage dolandırıcılığı iddialarını öne sürdü. Federal Konut Finans Ajansı Başkanı Bill Pulte, Cook’un iki farklı mülk için “ana ikametgah” beyanında bulunarak avantajlı kredi koşulları elde ettiğini savundu. 28 Ağustos’ta ise üçüncü bir mülkle ilgili sorular gündeme geldi. Cook istifa etmeyi reddediyor, kendini temize çıkarmak için dava açtı ve kanıt topladığını söylüyor. Avukatı ise Trump’ın onu görevden alma yetkisi olmadığını savunuyor. İddialar doğru çıkarsa Cook’un finansal düzenleyici olarak güvenilirliği zedelenebilir.
Trump’ın Cook’a saldırısı, Fed’e karşı açtığı daha geniş savaşın bir parçası. Trump, Fed’in faiz indirmekte çok yavaş davrandığını iddia ediyor. Cook, temmuz toplantısında faiz indirimi lehine oy kullanmamıştı, ancak şahin bir duruş sergilemediği de biliniyor. Duke Üniversitesi’nden mentoru William Darity, “İroni şu ki, ekonomik zayıflamanın ilk işaretinde faiz indirimine en yatkın üyelerden biri odur” diyor.
1964’te Georgia’da doğan Cook’un ailesi sivil haklar hareketinde ön saflardaydı. Babası eyalet hastanesinde görev yapan ilk siyah papazdı, annesi ise Georgia College & State Üniversitesi’nin ilk siyah akademisyeni. Küçük bir kasabada büyüyen Cook, ayrımcılığın fiziksel ve sosyal izlerini genç yaşta yaşadı. Martin Luther King’in öldürülmesi, arkadaşı Bernice King ile olan bağı nedeniyle onun için kişisel bir travmaydı.
Eğitim hayatı boyunca Spelman College, Oxford, Senegal ve Berkeley’de bulundu. Rusça öğrendi, Sovyetler sonrası Moskova’da bankacılık araştırmaları yaptı. Harvard ve Michigan State’de öğretim üyeliği yaptı. Araştırmalarında 1870–1940 arasında siyahlara yönelik linç ve ayaklanmaların patent başvurularını dramatik şekilde azalttığını gösterdi. “Siyah isim” taşıyan kişilerin daha uzun yaşama olasılığını ortaya koydu. ABD’nin her yıl siyahlar ve kadınların teknoloji sektöründen dışlanması nedeniyle 1 trilyon dolara yakın kayıp yaşadığını hesapladı.
Barack Obama döneminde Ekonomi Danışmanları Konseyi’nde görev aldı. 2022’de Joe Biden tarafından Fed Guvernörlüğü’ne aday gösterildi ve Senato’da Demokratların oylarıyla onaylandı. Cumhuriyetçiler ise onu “parasal politika uzmanı değil” diyerek karşı çıkmıştı. Cook’un katılımıyla Fed, araştırmalarında ırksal eşitsizliklere daha çok odaklanmaya başladı.
Bugün Trump yönetiminin hedefinde olan Cook’un dosyası, sadece bireysel bir dava değil; para politikasının kontrolüne dair büyük bir hesaplaşmanın parçası. Mortgage iddiaları, Trump için Fed üzerindeki baskıyı artırmanın aracı. Ama aynı zamanda bu süreç, ABD’nin sert kültür savaşlarının da yeni bir cephesi haline gelmiş durumda.
