Mutual Distraction: Jeopolitikte Karşılıklı Dikkat Dağıtmanın Stratejik Sonuçları (2022-2025)
Jeopolitik bağlamda “mutual distraction” (karşılıklı dikkat dağıtma/meşgul etme), iki devletin veya ittifakın birbirini askeri, ekonomik ya da diplomatik olarak oyalaması, böylece üçüncü aktörlerin stratejik hamlelerini rahatça yapabilmesi anlamına gelir. Bu durum, bazen doğrudan sıcak çatışma sürekleriyle, bazense uzun vadeli kriz ortamlarıyla şekillenir. Aşağıdaki örnekler, bu stratejinin farklı coğrafyalardaki etkisini göstermektedir.
1. ABD – Rusya Mutual Distraction’ı → Çin’in Avantajı
- Durum: ABD ile Rusya, Ukrayna Savaşı üzerinden birbirini meşgul ediyor. NATO ve G7, Rusya’ya karşı yoğun diplomatik ve askeri kaynak ayırıyor. ABD, Avrupa’daki askeri üs kapasitesini artırıyor ve yeni yaptırımlar peşinde.
- Sonuç: Bu çatışma ortamı, Çin’in Tayvan Boğazı, Güney Çin Denizi ve Afrika’daki nüfuzunu artırmasına alan sağlıyor. Çin, sessizce rezerv para altyapısını, askeri modernizasyonunu ve küresel ticaret projelerini ilerletiyor. BRICS+ yapısında yuanın enerji ticaretine entegrasyonu gibi adımlar atılıyor.
- Stratejik Not: ABD ve Rusya birbirine odaklanmışken, Çin jeostratejik alanları yeniden şekillendiriyor.
2. İran – İsrail Gerilimi → Körfez’de ABD’nin Konsantrasyon Kaybı
- Durum: İsrail, İran’ın nükleer altyapısına saldırılar düzenliyor. İran ise Irak, Suriye ve Lübnan üzerinden asimetrik misilleme operasyonları yürütüyor. ABD, bölgeye USS Nimitz gibi savaş gemileri göndererek destek sağlıyor.
- Sonuç: Bu süreçte Rusya, Suriye’deki nüfuzunu artırıyor. Aynı zamanda Çin, Orta Doğu’daki ekonomik varlığını derinleştiriyor. Suudi Arabistan ile ortak banka projeleri, enerji antantları ve altyapı yatırımları devreye alınıyor.
- Stratejik Not: Tel Aviv ve Tahran birbirine odaklanmışken, jeopolitik tabloyu yeniden yazanlar çoğalıyor.
3. Hindistan – Pakistan Gerginliği → Çin ve ABD’nin Asya Sessizliği
- Durum: Keşmir bölgesinde yeniden sınır ötesi çatışmalar başladı. Pakistan iç istikrarsızlık yaşarken, Hindistan sınır hattında PLA (Çin Halk Kurtuluş Ordusu) tehdidiyle karşı karşıya.
- Sonuç: ABD, Hindistan’a savunma antlaşması öneriyor; fakat ana odağını Asya-Pasifik deniz yollarına veriyor. Aynı anda Çin, Myanmar, Nepal ve Bangladeş’te liman, fiber altyapı ve enerji şebekeleri kuruyor.
- Stratejik Not: Hindistan ve Pakistan birbirini meşgul ederken, Çin Himalaya eteklerine “yumuşak kolonizasyon” politikalarıyla yerleşiyor.
Stratejik Önem
Mutual distraction, “rakibin vizyonunu daraltmak” için dolaylı ve etkili bir stratejidir. Büyük güçler, zaman zaman bilinçli olarak çatışma alanları yaratır ya da mevcut gerilimleri sürüdürür. Amaç, rakibin kaynaklarını tek bir cepheye yoğunlaştırmasını sağlayarak, üçüncü aktörlerin sessizce ilerlemesini mümkün kılmaktır.
Sonuç: Mutual Distraction = Savaşsız Savaşın Zeminidir
- Rakip güçler kaynak, enerji ve diplomatik odağını çatışma bölgesine yöneltirken, üçüncü taraflar boşlukları dolduruyor.
- İttifaklar kağıt üzerinde birlik içindeyken, karar kapasitesi zayıflıyor.
- “Gözünü ormana dikmişken toprağı kaybediyorsun” metaforu gerçek oluyor.
2022–2025 Jeopolitik Zaman Notları
- ABD – Rusya: 2022 Ukrayna Savaşı ile birbirine kitlendi. NATO sürekli teyakkuzda.
- Çin: BRICS+ yapısında rezerv sistemler kurdu, altın tabanlı hesaplara geçiş stratejisi başlattı.
- İsrail – İran: 2025’te “Rising Lion” tipi yeni nesil hava operasyonları başlatıldı.
- Türkiye: Doğu Akdeniz ve Kızıldeniz’de enerji ve diplomasiyle stratejik alan kazandı.
- Hindistan – Pakistan: Sınır çatışmaları artarken, Çin Himalaya sınırını tahkim etti.
