Teknoloji Devlerinin Rekor Büyümesi Piyasayı Tarihi Seviyelere Taşıdı: Ancak Buffett Göstergesi Alarm Veriyor
ABD borsaları, Microsoft ve Meta gibi teknoloji devlerinin beklentileri aşan 2025 ikinci çeyrek performanslarının ardından tarihi bir eşiğe ulaştı. Warren Buffett’ın ABD hisse senedi piyasasının değerini ölçmek için kullandığı “Buffett Göstergesi” (piyasa değerinin GSYİH’ye oranı), ortalama değerin 2 standart sapma üzerine çıkarak sadece 1970, 2000 ve 2021’de görülen nadir bir seviyeye ulaştı. Bu gelişme, piyasadaki aşırı değerlenme endişelerini yeniden gündeme taşırken, teknoloji şirketlerinin temel gücü ile makroekonomik gerilimler arasındaki uçurumu gözler önüne seriyor .
Teknoloji Devlerinden Tarihi Performans
Microsoft: Bulut ve Yapay Zekâ Fırtınası
- Gelir ve Kâr Artışı: Nisan-Haziran döneminde geliri %18 artışla 76,4 milyar dolara, net kârı ise %24 büyümeyle 27,2 milyar dolara ulaştı. Hisse başına kâr (EPS) 3,65 dolar olarak beklentileri %8,3 aştı .
- Azure’un Yıldız Performansı: Bulut platformu Azure’un gelir büyümesi %39’a sıçrayarak 75 milyar doları aştı. Bu, analist beklentilerinin 5 puan üzerinde ve sektördeki yapay zekâ (AI) talebinin en net göstergesi .
- Piyasa Değeri Rekoru: Sonuçların açıklanmasının ardından hisseleri %8’den fazla yükselen şirketin piyasa değeri tarihte ilk kez 4 trilyon doları aştı .
Meta: Reklam ve AI Sinerjisi
- Reklam Gelirlerinde Patlama: Aile uygulamaları (Facebook, Instagram, WhatsApp) cirosu %6,2 artışla 47,15 milyar dolar oldu. Net kâr ise %36’lık artışla 18,3 milyar doları buldu .
- Kullanıcı ve Altyapı Gücü: Günlük aktif kullanıcı sayısı 3,5 milyara yaklaşırken, kullanıcı başına gelir (ARPU) %9 arttı. AI altyapısına yapılan yatırımlar, reklam öneri sistemlerinin verimliliğini kritik düzeyde iyileştirdi .
- Borsa Tepkisi: Meta hisseleri %11’lik artışla piyasa değerine 190 milyar dolar ekledi .
Tablo 1: Microsoft ve Meta 2025 Q2 Performans Karşılaştırması
| Gösterge | Microsoft | Meta |
|---|---|---|
| Gelir | 76,4 milyar $ (%18↑) | 47,5 milyar $ (%22↑) |
| Net Kâr | 27,2 milyar $ (%24↑) | 18,3 milyar $ (%36↑) |
| Ana Büyüme Motoru | Azure (%39 büyüme) | Reklam Geliri (%5,6↑) |
| Piyasa Değeri | 4 trilyon $+ | 190 milyar $ artış |
Buffett Göstergesi: Tarihin Tekerrürü Mü?
Buffett Göstergesi’nin ortalama +2 standart sapma seviyesine yükselmesi, piyasa değerinin reel ekonomiden hızla koptuğuna işaret ediyor. Tarihteki benzer zirveler, derin düzeltmelerin habercisi olmuştu:
- 1970 Petrol Krizi: Enflasyon ve durgunlukla tetiklenen %40 çöküş.
- 2000 Dot-Com Balonu: Teknoloji aşırı değerlenmesinin patlaması.
- 2021 Pandemi Sonrası: Enflasyonist baskılar ve faiz artışları .
Ancak bu sefer farklı bir dinamik var: AI ve bulut büyümesi somut gelire dönüşüyor. Microsoft’un Azure’u ve Meta’nın AI destekli reklam sistemleri, şirketlerin nakit akışını güçlendiriyor. Microsoft’un 46,7 milyar dolarlık bulut geliri ve Meta’nın %43 faaliyet marjı, temel göstergelerin tarihi balon dönemlerinden daha sağlam olduğunu gösteriyor .
Riskler: Balon mu, Yeni Paradigma mı?
- Yatırım Maliyetleri: Microsoft, AI veri merkezleri için çeyrekte 30 milyar dolar harcayacak. Meta’nın 2025 giderleri ise 114-119 milyar dolar aralığında (2024’e kıyasla %20 artış) .
- Regülasyon ve Rekabet: AB ve ABD’de artan AI ve veri gizliliği düzenlemeleri, büyümeyi yavaşlatabilir. Azure’un %39’luk büyümesi bile rakiplerin (AWS, Google Cloud) payını tehdit ediyor .
- Makroekonomik Tetikleyiciler: Enflasyon ve jeopolitik riskler, Buffett Göstergesi’nin öngördüğü düzeltmeyi hızlandırabilir.
Tablo 2: Buffett Göstergesi Tarihsel Kırılma Anları
| Yıl | Arka Plan | Sonuç | 2025 Farkı |
|---|---|---|---|
| 1970 | Petrol şoku, stagflasyon | Piyasa %40 düştü | Reel AI geliri var |
| 2000 | Dot-com spekülasyonu | Nasdaq %75 çöktü | Kârlılık yüksek |
| 2021 | Pandemi parasal genişleme | %20 düzeltme | Faizler yüksek, GSYİH zayıf |
Gelecek Projeksiyonu: AI’nın Sınanacağı Yıl
- Microsoft, Azure büyümesinin 2026’da %37 seviyesinde süreceğini öngörüyor. CEO Satya Nadella, “AI ile nesiller arası bir teknoloji değişimi yaşıyoruz” diyerek bulut göçünün “daha orta aşamalarda” olduğunu vurguladı .
- Meta, 2025’i “yoğun bir yıl” olarak tanımlarken, AI asistanını 1 milyar kullanıcıya ulaştırmayı ve orta seviye mühendis yeteneklerine sahip AI ajanı geliştirmeyi hedefliyor. CEO Mark Zuckerberg, “Süper zeka yaptığımız her şeyi iyileştirecek”* ifadesini kullandı .
Uzman Görüşü: Temeller Sağlam Ama Riskler Yüksek
Goldman Sachs teknoloji stratejisti Laura Conigliaro:
“Buffett Göstergesi’nin sinyali, 2021’den farklı olarak şirket kârlılığının yüksek olmasıyla yumuşuyor. Ancak AI yatırımlarının getirisi uzun vadede belirleyici olacak. Microsoft ve Meta, GSYİH büyümesinin 2 katı hızda büyüyerek ‘aşırı değerlenmiş’ eleştirilerini şimdilik bertaraf etti.”
Sonuç: Piyasa Gerilimi Sürüyor
Teknoloji devleri, AI’nın “üretkenlik devrimi” iddiasını kısa vadeli kârlara dönüştürerek piyasayı destekliyor. Ancak Buffett Göstergesi’nin tarihsel uyarısı, büyümenin genel ekonomiyle uyumsuzluğuna dikkat çekiyor. 2025’in ikinci yarısında iki dinamik izlenecek:
- Microsoft ve Meta’nın AI yatırımları, rehberliklerinde öngördükleri gibi gelire dönüşecek mi?
- GSYİH büyümesi, piyasa değerindeki bu uçurumu kapatabilecek mi?
1970, 2000 ve 2021’de olduğu gibi, ekonomi ile piyasa arasındaki makas kapanması riski, teknolojinin kâr gücüne rağmen finansal piyasaların en büyük testi olacak .
Not: Buffett Göstergesi, ABD borsalarının toplam değerinin ülke GSYİH’sına bölünmesiyle hesaplanır. 2 standart sapma üstü seviyeler, tarihsel olarak “aşırı değerlenmiş” kabul edilir. GSYİH verileri, enflasyon ve faiz politikaları güncel piyasa dinamiklerini etkileyebilir.
