Pasifik’te İsmi Konmamış Üçlü İttifak
Tianjin’de toplanacak Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) zirvesi, yalnızca 20’den fazla lideri buluşturacak dev bir güvenlik forumu değil; aynı zamanda Çin, Rusya ve Hindistan arasında adını koymadan da olsa oluşan üçlü ittifakın vitrine çıkışı olacak.
Küresel Güney Mesajı
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 31 Ağustos–1 Eylül’de ev sahipliği yapacağı zirveyi “Küresel Güney” dayanışmasının bir gövde gösterisine dönüştürmeyi hedefliyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in varlığı, Batı yaptırımları altında sıkışan Moskova’ya diplomatik meşruiyet kazandırırken; Şi’nin mesajı, Washington’un kurmaya çalıştığı baskı hattına karşı bir karşı-denge yaratmak.
Analist Eric Olander, “Şi bu zirveyi, Amerikan liderliğindeki uluslararası düzen sonrası bir manzara çizmek için kullanacak. Beyaz Saray’ın Çin, Rusya, İran ve Hindistan’a karşı yürüttüğü çabalar beklenen etkiyi yaratamadı” diyerek tabloyu özetliyor.
Yedi Yıl Sonra İlk Temas
Zirvenin kritik boyutu, Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin yedi yıl aradan sonra Çin’e resmi ziyaret gerçekleştirmesi. 2020’deki ölümcül sınır çatışmalarından sonra iki ülke ilişkilerinde yumuşama arayışları hız kazanmıştı. Modi’nin Şi ve Putin’le aynı sahnede görünmesi, üçlü denklemin yeni bir ivme kazandığına işaret ediyor.
Moskova, uzun süredir Pekin ve Yeni Delhi arasında üçlü bir diyalog kurulmasını talep ediyordu. Trump yönetiminin Hindistan’a uyguladığı gümrük tarifeleri ve bölgesel stratejik baskılar, Modi’nin Çin’e yaklaşımını hızlandırdı.
SCO’nun Rolü ve Sınırlılıkları
2001’de güvenlik temelli kurulan SCO, bugün 10 üye ve 16 gözlemci/diyalog ortağıyla Asya’nın en geniş platformu haline geldi. Terörle mücadele odağından çıkıp ekonomik ve askeri işbirliği çerçevesine evrildi. Ancak analist Manoj Kewalramani, “SCO’nun net bir vizyonu ve pratik çözümleri hâlâ belirsiz. Güçlü bir toplanma platformu ama somut krizleri çözme kapasitesi sınırlı” değerlendirmesini yapıyor.
Güney Asya Satranç Tahtası
SCO’nun demirbaş üyelerinden Hindistan ve Pakistan arasındaki gerilim, geçtiğimiz aylarda zirve noktasına ulaşmıştı. Keşmir saldırısına dair ortak bildiride uzlaşma sağlanamaması ve İran’a yönelik İsrail saldırılarının kınanmasına Hindistan’ın katılmaması, örgütün iç çelişkilerini ortaya koydu. Washington’un müdahalesiyle önlenen olası sıcak çatışma, ABD’nin bölgedeki ağırlığını da gösterdi.
Şimdi ise Çin ve Hindistan arasında sınırdaki askerî çekilmeler, ticaret ve vize kolaylıkları, iklim işbirliği gibi alanlarda adımlar bekleniyor. Bu adımlar, SCO’nun “anlatı gücü”nden öteye geçip somut işbirliği üretip üretemeyeceğinin testi olacak.
Diplomatik Güç Gösterisi
Büyük politika duyuruları beklenmese de, zirve Pekin açısından güçlü bir mesaj: Küresel Güney ülkeleri için cazip bir platform oluşturmak. Modi’nin ayrılmasının ardından Putin’in Pekin’deki II. Dünya Savaşı askeri geçidine katılacak olması da, Çin-Rusya yakınlaşmasının altını çizen bir detay.
Sonuç: Tianjin’deki buluşma, “adı konmamış üçlü ittifakın” ilk resmi sahnesi olacak. Çin, Rusya ve Hindistan arasındaki yakınlaşma, Pasifik’te yeni bir jeopolitik oyunun başladığını haber veriyor.
